شرایط آب وضو
1- سيستاني: و بنا بر قولي، نبايد آلوده باشد به آنچه انسان از او متنفر است مانند بول حيونات حلال گوشت و مردار پاك و چرك زخم هرچند شرعا پاك باشد و اين قول موافق احتياط است.
2- شبیری زنجانی : و ساير مايعات.
3- اگر چه انسان نجس بودن يا مضاف بودن آن را نداند يا فراموش كرده باشد اگر با آن وضو نمازي هم خوانده باشد، بايد آن نماز را دوباره با وضوي صحيح بخواند.
4- بهجت: به طوري كه براي وضو ويك ركعت نماز وقت ندارد.
5- شبیری زنجانی ، سيستاني، وحید خراسانی : يا بوسيله اي آن را صاف نمايد.
6- بهجت: و مبادرت به تيمم ننمايد؛ اما اگر براي يك ركعت نماز با وضو و يا چهار ركعت با تيمم وقت دارد ،بنا براظهر مي تواند هر كدام را خواست انجام دهد.
گلپايگاني، بهجت، صافي: اگر وقت دارد احتياط واجب آن است كه صبر كند تا آب صاف شود و وضو بگيرد.
نوري: اگر وقت دارد، احتياط واجب آن است كه آب را بگذارد تا صاف و ته نشين شود و وضو بگيرد.
سيستاني: ولي آب گل آلود در صورتي مضاف مي شود كه ديگربه آن آب گفته نشود.
مکارم شیرازی : اگر غير از آب مضاف آب ديگري ندارد بايد تيمم كند و اگر آب مضاف او آب گل آلود است چنانچه وقت دارد، بايد صبر كند تا آب صاف شود (بنا بر احتياط واجب ).
سبحاني: اين مورد را در رساله خود نياورده اند.
7- امام خمینی : و همچنين بنا بر احتياط فضايي كه در آن وضو مي گيرد، اگر چه اباحه فضا لازم نيست.
اراكي، گلپايگاني، وحید خراسانی ، شبیری زنجانی ، صافي: و فضايي كه در آن وضو مي گيرد(وحید خراسانی : بنا براحتياط واجب - شبیری زنجانی : بنا براحتياط مستحب)
خوئي، تبريزي: و فضايي كه در آن وضو مي گيرد، در حال مسح، بلكه بنا براحتياط واجب در حال شستن.
مکارم شیرازی ، سبحاني: و بنا بر احتياط واجب فضايي كه در آن وضو مي گيرد و ظرف آن.
8- بهجت: شرط سوم: وضو گرفتن، مستلزم تصرف غاصبانه نباشد.
9- ولي اگر سابقا راضي بوده و انسان نمي داند كه از راضايتش برگشته يا نه، وضو صحيح است.
مکارم شیرازی : اشكال دارد [و] اگر صاحب آب قبلا اجازه داده و انسان نمي داند از اجازه اش برگشته يا نه، وضوي او صحيح است.
بهجت: اگر كسي به قصد وضو، آب غصبي را به صورت يا دستهاي خود بريزد و موقع آب ريختن، ملتفت غصبي بودن آب باشد وضويش باطل است ولي اگر بدون توجه به غصبي بودن آب، وضو گرفت، اگر چه در اثناء وضو فهميد و بقيه وضو را با آب مباح انجام داد وضويش صحيح است اما قيمت آن آب غصبي را ضامن است.
وحید خراسانی : وضو با آب غصبي و با آبي كه حجت بر رضايت صاحب آن ندارد حرام و باطل است.
مظاهري: حرام است اما اگر سابقا راضي بوده و انسان نمي داند از رضايتش برگشته يا نه، حرام نيست.
شبیری زنجانی : وضو با آب غصبي و با آبي كه معلوم نيست صاحب آن راضي است يا نه حرام و بنا بر احتياط مستحب باطل است.ولي اگرصاحب آن سابقا راضي بوده و معلوم نيست كه از رضايت خود برگشته يا نه، وضو گرفتن جايز و بي ترديد صحيح است.
10- اراكي: اگر تصرف در جاي غصبي باشد و يا مستلزم تصرف باشد، وضوي او باطل است.
خوئي، تبريزي، سيستاني، وحید خراسانی : (سيستاني: يا آنكه فضايي كه در آن وضو مي گيرد غصبي باشد)، اگر درغير آنجا نتواند وضو بگيرد، تكليف او تيمم است و اگر در غير آنجا بتواند وضو بگيرد لازم است كه در غير آنجا وضو بگيرد، ولي اگر در هر دو صورت معصيت كرده، و همانجا وضو بگيرد، وضويش صحيح است (وحید خراسانی : صحت وضو محل اشكال است).
گلپايگاني، صافي: اگر در غير آنجا نتواند وضو بگيرد، وضو باطل مي باشد و اگر بتواند وضو بگيرد، وضو صحيح است.
شبیری زنجانی : بنا براحتياط مستحب وضوي او باطل است؛ چه بتواند در جاي ديگر وضو بگيرد يا نتواند.
مکارم شیرازی : جايي كه آب وضو در آن مي ريزد، بنا بر احتياط واجب بايد مباح باشد.
سبحاني: خواه در غير آنجا بتواند وضو بگيرد يا نه.
مظاهري: اگر آب وضو در جاي غصبي بريزد، وضو اشكال ندارد.
11- وحید خراسانی : جايز نيست، ولي اگر اطمينان يه عموميت وقف حاصل شود - هر چند از وضو گرفتن مردم باشد - اشكال ندارد.
فاضل لنکرانی : اگر معمولا مردم از آب آن وضو بگيرند و وضو گرفتن مردم كاشف از اجازه عمومي باشد اشكال ندارد.
بهجت: اگر معمولا مردم از آب آن وضو بگيرند و معلوم نباشد كه از روي غفلت و يا عدم مبالات ،وضو مي گيرند اشكال ندارد.اگر با ساكنين مزاحمت نداشته باشد.
صافي: اگر از وضوي مردم از آب آن، اطمينان به عموم وقفيت آن پيدا شود اشكال ندارد .
سيستاني: اگر معمولا مردم از آن حوض وضو مي گيرند و كسي منع نمي كند اشكال ندارد.
مکارم شیرازی : وضو گرفتن از آب مدارس علوم ديني كه نمي داند آب آن را براي همه مردم وقف كرده اند يا فقط براي طلاب همان مدرسه، اشكال دارد، مگر در صورتي كه معمولا مردم متدين از آب آنجا وضو بگيرند به طوري كه نشانه عمومي بودن وقف باشد.
مظاهري: وضو گرفتن از آب تيمچه ها و مسافرخانه ها و مدرسه ها براي كساني كه ساكن آنجا نيستند، اگر معمولا ساير افراد هم از آنها استفاده مي كنند اشكال ندارد و در غير اين صورت حرام است و موجب ضمان آب مي باشد.
شبیری زنجانی : وضو گرفتن از حوض و دستشويي مدرسه اي كه انسان نمي داند آن حوض و دستشويي را براي همه مردم وقف كرده اند يا براي محصلين مدرسه، در صورتي كه از راهي ثابت شود كه براي همه مردم وقف شده، اشكال ندارد؛ مثل اين كه معمولا مردم در آنجا وضو مي گيرند به گونه اي كه براي نوع مردم اطمينان حاصل شود كه براي همه مردم وقف شده است و اگر ثابت نشود، چنانچه شك در اصل عبارات وقف شده باشد وضو گرفتن اشكال دارد مثلا اگر انسان نداند در عبارت وقف، نام سادات حسيني ذكر شده يا سادات موسوي واو خودش از سادات حسيني باشد نه موسوي، نمي تواند در آن موقوفه تصرف كند؛ ولي اگر اصل عبارت وقف روشن است و شك كند كه واقف خصوصيتي ديگر را نيز قيد كرده يا نه، در اين صورت حكم مي شود كه وقف تمام سادات است و وضو گرفتن اشكال ندارد
سبحاني اين مورد را در رساله خود نياورده اند.
12- امام خمینی ، اراكي، خوئي، تبريزي، بهجت، فاضل لنکرانی ، نوري، سبحاني: ولي اگر معمولا كساني هم كه نمي خواهند در آن جا نماز بخوانند ازحوض آن وضو مي گيرند (فاضل لنکرانی ، سبحاني: و وضو گرفتن مردم كاشف از اجازه عمومي باشد) مي تواند از حوض آن وضو بگيرد.
گلپايگاني: اگر معلوم باشد كه حوض مسجدي اختصاص به نمازگزار در آن مسجد دارد، كسي كه نمي خواهد در آن مسجد نماز بخواند، نمي تواند در آن حوض وضو بگيرد، ولي اگر اختصاص معلوم نباشد، مي تواند از آن وضو بگيرد خصوصا اگر به طور معمول كساني هم كه نمي خواهند در آن مسجد نماز بخوانند، از آن حوض وضو مي گيرند.
صافي: اگر معلوم باشد كه حوض مسجدي اختصاص به نمازگزار در آن مسجد دارد، كسي كه نمي خواهد در آن مسجد نماز بخواند، نمي تواند در آن حوض وضو بگيرد، و اگر اختصاص هم معلوم نباشد، احوط اين است كه از آن وضو نگيرند مگر اينكه از وضوي كساني كه نمي خواهند در آن مسجد نماز بخوانند و بطور معمول از آن وضو مي گيرند اطمينان به عدم اختصاص حاصل شود.
وحید خراسانی : ولي اگر معمولا كساني هم كه نمي خواهند در آنجا نماز بخوانند از حوض آن وضو مي گيرند - در صورتي كه از وضو گرفتن آنها اطمينان به عموميت وقف حاصل شود -مي تواند از آن حوض وضو بگيرد.
سيستاني: ولي اگر معمولا كساني هم كه نمي خواهند در آنجا نمازبخوانند از حوض آن وضو مي گيرند - و كسي منع نمي كند - مي تواند از آن حوض وضو بگيرد
مکارم شیرازی : همچنين وضو گرفتن از آب تيمچه ها و مسافرخانه ها براي كساني كه ساكن آنجا نيستند، مگر اينكه از عمل افراد متدين بفهمد كه وقف آن، عام است.
شبیری زنجانی : كسي كه نمي خواهد در مسجدي نماز بخواند، اگر نداندحوض و وضوخانه آن را براي همه مردم وقف كرده اند يا تنها براي كساني كه در آنجا نماز مي خوانند، اگراز راهي ثابت شود كه براي همه مردم وقف شده وضو گرفتن اشكال ندارد و در غير اين صورت دراين مسأله همان تفصيلي است كه در مسأله پيش گفته شد.
مظاهري: وضو گرفتن از آب مسجدي كه انسان نمي خواهد درآن نماز بخواند و آب تيمچه ها و مسافرخانه ها و مدرسه ها براي كساني كه ساكن آنجا نيستند، اگر معمولا ساير افراد هم از آب آنها استفاده مي كنند اشكال ندارد و در غير اين صورت حرام است و موجب ضمان آب مي باشد.
13- شبیری زنجانی : از حوض و دستشويي و تيمچه ها
مکارم شیرازی : از آب تيمچه ها
14- فاضل لنکرانی : و و ضو گرفتن مردم كاشف از اجازه عمو مي مي باشد.
سيستاني: و كسي منع نكند.
گلپايگاني، صافي: با علم به رضايت صاحبان آنها صحيح است هر چند علم به رضايت از وضو گرفتن كه در آنجا ها ساكن نيستند و ممانعت نكردن صاحبان آنها، حاصل شود.
وحید خراسانی : در صورتي بي اشكال است كه از طريقي جواز آن ثابت شود؛ مثل اين كه نوع افراد اطمينان به جواز حاصل شود مثلا از اين راه كه معمولا كساني هم كه ساكن آنجاها نيستند از آنها وضو بگيرند.
مکارم شیرازی : نمي تواند از حوض آن وضو بگيرد، مگر اينكه از عمل افراد متدين بفهمد كه وقف آن، عام است.
مظاهري و سبحاني اين مسأله را در رساله خود نياورده اند.
15- مثل نهرهاي كشاورزي و صحراها.
16- امام، گلپایگانی، اراکی، فاضل، صافی، نوری: ولی اگر صاحب آنها از وضو گرفتن نهی کند احتیاط واجب (سبحاني: اقوي) آن است كه با آب آنها وضو نگيرند.
خوئي: ولي اگر صاحب آنها از وضو گرفتن نهي كند يا اينكه انسان بداند كه مالك راضي نيست يا اينكه مالك صغير يا مجنون باشد يا اينكه آن نهرها در تصرف غاصب باشند، در تمام اين چند صورت وضو گرفتن با آب آنها جايز نيست و اما نهرهايي كه در دهات و مانند دهات، سيره مردم بر استفاده از آنها جاري است، وضو گرفتن و ساير استفاده از آنها اشكال ندارد.اگر چه مالك آنها صغير يا مجنون باشد و نيز مالك آنها حق منع استفاده مردم را ندارد.
وحید خراسانی : ولي اگر صاحب آنها از وضو گرفتن نهي كند يا اينكه انسان بداند كه مالك راضي نيست وضو گرفتن از آنها جايز نيست، و همچنين است بنا براحيتاط واجب اگر مالك صغير يا مجنون باشد يا آن نهرها در تصرف غاصب باشند، و يا گمان داشته باشد كه مالك راضي نيست و اما نهرها و قنواتي كه از آبادي مانند دهات مي گذرد وضوگرفتن و آشاميدن و مانند آن از آنها اشكال ندارد، اگر چه مالك صغير يا مجنون باشد.
تبريزي: بعيد نيست اگر صاحب آنها از وضو گرفتن نهي كند يا اينكه انسان بداند كه مالك راضي نيست يا اينكه مالك صغير يا مجنون باشد يا اينكه آن نهرها در تصرف غاصب باشند در تمام اين چند صورت وضو گرفتن با آب آنها باز جايز باشد.
بهجت: ولي اگر صاحب آنها از وضو گرفتن نهي كند در صورتي كه سيره و روش مسلمين استفاده از آنها باشد وضو صحيح وگرنه باطل است.
شبیری زنجانی : وضو گرفتن در نهرهاي بزرگ جايز و صحيح است، هرچند مالك آنها از وضو گرفتن در آنها نهي كند، يا اين كه انسان بداند كه راضي نيست، يا اينكه مالك آنها صغير يا مجنون باشد؛ ولي احتياط مستحب آن است كه در چند صورت از آنها وضو گرفته نشود؛ ولي جايز نيست غاصب در آب غصبي وضو بگيرد، همچنين كساني مانند همسر و فرزندان و مهمانهاي غاصب كه به حساب او در اين آب تصرف مي كنند و اگر وضو بگيرند بنا براحتياط مستحب وضوي آنها باطل است.
مکارم شیرازی : وضو گرفتن از نهرهاي بزرگ جايز است، هرچند انسان نداند صاحبان آنها راضي هستند، اما اگر صاحب آنها از وضو گرفتن صريحا نهي كند احتياط واجب ترك است و اگر مجراي نهر را بدون اجازه صاحبش تغيير داده اند احتياط آن است كه از آن وضو نگيرند.
