احاديث پيرامون «حسابرسى»

احاديث پيرامون «حسابرسى»

حسابرسى .

قرآن .

((وگفتند : پروردگار ما ! پيش از روز حسابرسى , دررسيدگى به نامه اعمال ما تعجيل كن )).
ـ پيامبر خدا (ص ) : هلا ! اينك شما در روزى هستيد كه هنگام عمل است و حسابرسى در آن نيست و زودا كه به روزى در رويد كه روز حسابرسى است نه جاى عمل .

ـ امام على (ع ) : حسابرسى پيش از كيفر است , پاداش بعد از حسابرسى (به اعمال ).
ـ پـيـامـبـر خـدا (ص ) ـ از سـفـارشـهـاى آن حـضـرت بـه مـعاذ بن جبل ـ : تو را به تقواى خدا سفارش مى كنم ونگرانى از روز حسابرسى .

ـ سـوگـنـد بـه آن كـه جـانـم در دسـت اوست حتى به حساب دو گوسفند كه به يكديگر شاخ زده باشند رسيدگى خواهد شد.
ـ امام على (ع ) : خداوند براى هركارى پاداشى قرار داده است و براى هرچيزى حسابى .

تشويق به محاسبه نفس .

قرآن .

((اى كـسانى كه ايمان آورده ايد ! از خدا بترسيد وهرنفسى بنگرد كه براى فردا چه پيش فرستاده است از خدا بترسيد كه خدا به آنچه مى كنيد آگاه است )).
ـ امـام عـلى (ع ) : به حساب اعمال نفس خود رسيدگى كنيد و از آن بخواهيد كه وظايف خود را انـجـام دهـد و از آنـجا كه رفتنى است براى آن جا كه ماندنى است بهره برگيرد پيش از آن كه بر انگيخته شويد توشه برداريد و خود راآماده كنيد.
ـ نفسهاى خودرا با حسابرسى به بندكشيد و با مخالفت كردن با آن زمامش را در اختيار گيريد.
ـ امـام سجاد (ع ) : اى فرزند آدم ! تا زمانى كه خود واعظ خويش باشى و به محاسبه (اعمال نفس ) خويش پردازى پيوسته در خير وخوبى به سر خواهى برد.
ـ امام على (ع ) : تو به حساب نفس خودت رسيدگى كن , زيرا ديگران را حسابرسى جز توهست .

ـ در زبـور آمـده اسـت : اى پسر آدم ! دنيارا براى شما نشانه هايى بر آخرت قرار دادم وقتى يكى از شـمـا مردى را به مزدورى مى گيرد وسپس حسابش را از او مى طلبد عضلات بدنش به لرزه در مى آيد , ولى از كيفر آتش نمى ترسدحالى كه بسيار نافرمانى مى كنيد.
ـ پـيامبر خدا (ص ) : زيركترين زيركان كسى است كه نفس خويش را حسابرسى كند و براى بعد از مـرگ كـار كـنـد و كودن ترين كودنهاكسى است كه نفس خويش دنباله روهوسش كند و از خدا آرزوها طلبد.

پيش از آن كه به حساب شما رسيده شود خود به حساب خويش برسيد.

قرآن .

((آنـچـه در آسـمانها و زمين است از آن خداست اگر آنچه درون خود داريد آشكار سازيد يا پنهان داريـد خـداونـد به حساب آن مى رسد , پس هركه را خواهد ببخشد و هركه را خواهدعذاب كند و خدا بر هر كارى تواناست )).
ـ پـيـامبر خدا (ص ) : پيش از آن كه موردحسابرسى قرار گيريد, خود به حساب نفستان برسيد و پـيـش از آن كـه سـنجيده شويد, خودنفستان را در ترازوى سنجش بگذاريد وبراى آن حسابرسى بزرگ آماده شويد.
ـ امام صادق (ع ) : از نفسهاى خود حساب بكشيد پيش از آن كه به حساب شما رسيده شود,زيرا در قـيامت پنجاه ايستگاه است و توقف در هر ايستگاهى هزار سال به درازا مى كشد امام (ع )سپس اين آيه را تلاوت كرد: ((در روزى كه مدت آن پنجاه هزار سال است )).
ـ پـيـامـبـر خـدا (ص ) : پـيش از آن كه حسابرسى شويد به حساب نفس خود برسيد و پيش از آن كـه عـذاب شـويـد نفستان را آماده كنيد و پيش از آن كه برده شويد ره توشه سفر برداريد , كه آن جـاايـسـتـگـاه عدالت است و به حق داورى مى شود واز واجبات ووظايف پرسيده مى شود آن كه پيشاپيش هشدار داد معذور است .

ـ اى ابـاذر ! پـيش از آن كه حسابرسى شوى تو خود به حساب خويش برس , كه اين كار حسابرسى فـرداى (قيامت ) تو را آسان مى سازد , پيش از آن كه اعمالت سنجيده شود خود اعمالت را بسنج و بـراى آن حـسـابـرسى بزرگ , روزى كه بر خدا عرضه مى شوى و هيچ امر پوشيده اى بر او پوشيده نيست , آماده شو.

ضرورت محاسبه هر روز نفس .

ـ امام على (ع ) : چه سزاوار است كه انسان ساعتى از روز را فقط به حسابرسى نفس خود اختصاص دهد و ببيند كه در شبانه روز چه كارهايى به سود يا زيان خود انجام داده است .

ـ امام صادق (ع ) : بر هر مسلمانى كه نسبت به ما معرفت دارد لازم است در هر روز و شب كارخود را بر نفسش عرضه دارد و به حساب نفس خود برسد اگر ديد كار خوبى انجام داده است به دنبال بيشتر از آن باشد و اگر ديد كار بدى از او سرزده است استغفار كند تا در روز رستاخيزسرشكسته و رسوا نشود.
ـ هرگاه به بستر خود رفتى در اين باره بينديش كه چه خوراكى به معده خود فرستاده اى و درآن روز چه كارهايى كرده اى و به ياد آور كه مى ميرى و تو رامعادى و رستخيزى است .

ـ امـام كـاظـم (ع ) : از ما نيست كسى كه هر روز به حساب خود رسيدگى نكند و ببيند كه اگر كـارنيكى انجام داده است از خداوند توفيق انجام بيشتر آن را بخواهد و خدا را بر آن سپاس گويد واگر كار بدى انجام داده است از خدا آمرزش بخواهد و توبه كند.

سختگيرى در محاسبه نفس .

ـ پيامبر خدا (ص ): بنده , مؤمن نباشد مگرآن گاه كه سخت تر از حسابرسى شريك از شريكش و آقا از بنده اش , از نفس خود حساب بكشد.
ـ آدمى در زمره تقوا پيشگان نباشد مگر آن گاه كه سخت تر از حسابرسى شريك از شريكش ,از خود حـساب كشد و بداند كه از كجا خورده است , از كجا آشاميده است , ازكجا پوشيده است ,از حلال يا از حرام ؟

چگونگى حسابرسى .

ـ امام على (ع ) در پاسخ به سؤال از نحوه محاسبه نفس فرمود : چون شب را به صبح رساند و سپس روز را بـه شب , به سراغ نفس خويش رود و بگويد : اى نفس ! امروز را گذراندى و ديگر هرگز بر نـمـى گردد خداوند از تو خواهدپرسيد كه آن را چگونه سپرى كردى ؟
در آن روز چه كردى ؟
آيا خـدا را ياد كردى يا سپاس وستايشش گفتى ؟
آيا حق برادر مؤمنى را پرداختى ؟
آيا بارغمى از دل او بـرداشـتـى ؟
آيـا در نـبـود او از زن و فـرزنـدانـش نـگهدارى كردى ؟
آيا وقتى درگذشت به بـازمـانـدگـان او رسـيـدگـى كـردى ؟
آيـا با استفاده از مقام و موقعيتت از غيبت برادرمؤمنى جـلوگيرى كردى ؟
آيا مسلمانى را يارى رساندى ؟
چه كارى براى او كرده اى ؟
آن گاه كارهايى كـه كـرده است بر مى شمرد , اگر كار خيرى از وى سر زده باشد خدا را سپاس گويد و به شكرانه تـوفـيـقى كه به وى عنايت كرده خدا را به بزرگى ياد كند و اگر ديد گناهى ياتقصيرى از اوسر زده است از خداى عز و جل آمرزش بخواهد و تصميم بگيرد كه ديگر آن را تكرار نكند.

ثمره محاسبه نفس .

ـ امام على (ع ) : هركس پيوسته به حساب نفس خود برسد از سالوسى او در امان ماند.
ـ هـركـه بـه محاسبه نفس خود پردازد به عيبهايش آگاه شود و به گناهانش پى ببرد وگناهان راجبران كند و عيبها را برطرف سازد.
ـ ثمره محاسبه اصلاح نفس است .

ـ هـركـه بـه حساب نفس خود برسد سودبرد و هر كس از آن غافل ماند زيان كند و هركس بترسد ايمن ماند.
ـ به حساب نفس خود برسيد تا از تهديدهاى خدا در امان مانيد و به نويدهاى او دست يابيد.
ـ هركه نفس خود را حسابرسى كند نيكبخت شود.

نخستين چيزى كه انسان درباره آن مورد سؤال قرار مى گيرد.

ـ پيامبر خدا (ص ) : نخستين چيزى كه بنده درباره آن پرسش مى شود محبت ما خاندان است .

ـ امام صادق (ع ) : هنگامى كه بنده در برابر خداوند , جل جلاله , بايستد نخستين پرسشى كه از او مـى شـود درباره نمازهاى واجب ,زكات واجب , روزه واجب , حج واجب و ولايت ما اهل بيت است اگر با اعتراف به ولايت ودوستى ما از اين دنيا برود, نماز و روزه و زكات و حجش پذيرفته مى شود .

آنچه مورد باز خواست قرار نمى گيرد (1).

ـ پـيـامـبـر خدا (ص ) : روز قيامت از هرنعمتى باز خواست مى شود, مگر آنچه در راه خداى تعالى صرف شده باشد.
ـ انسان از هر نعمتى كه داشته است باز خواست مى شود مگر آنچه در جهاد يا حج مصرف شده باشد .

ـ امام على (ع ) : هر كس در هنگام خوردن طعام نام خدا را بگويد, درباره نعمت آن خوراك هرگز مورد سؤال قرار نخواهد گرفت .

آنچه مورد بازخواست قرار نمى گيرد (2).

ـ امـام صـادق (ع ) : سـه چـيـز اسـت كـه بـنده مؤمن درباره آنها باز خواست نمى شود غذايى كه مـى خـورد, لـبـاسـى كه مى پوشد , همسر پاك ومددكارى كه به وسيله او از آلوده شدن به گناه محفوظ ماند.
ـ امام باقر (ع ) : سه چيز است كه بنده درباره آنها باز خواست نمى شود : تكه پارچه اى كه به وسيله آن خود را مى پوشاند , تكه نانى كه با آن سد جوع مى كند و خانه اى كه او را از گرما و سرما محفوظ مى دارد.

آنچه مورد باز خواست قرار مى گيرد (1).

قرآن .

((سپس به يقين درآن روز از نعمت باز خواست مى شويد)).
ـ امـام صادق (ع ) درباره آيه ((در آن روزاز نعمت سؤال مى شويد)) فرمود : اين امت درباره نعمت وجود رسول خدا (ص ) وسپس اهل بيت (ع ) كه خداوند به آنان داده است , بازخواست مى شوند.
ـ نيز در ذيل همين آيه فرمود : ما جز آن نعمتيم .

ـ نـيـز دربـاره هـمـيـن آيـه فرمود : خداوند بزرگوارتر از آن است كه از مؤمنى درباره خوردن و آشاميدنش باز خواست كند.
ـ ابـوخالد كابلى : خدمت امام باقر (ع ) رسيدم دستور داد ناشتايى آوردند من نيز با آن حضرت غذا خوردم هرگز غذايى به آن پاكيزگى و خوشمزگى نخورده بودم وقتى از خوردن دست كشيديم فـرمـود : اى ابو خالد ! غذايت ـ يا فرمود : غذاى ما ـ را چگونه يافتى ؟
عرض كردم :قربانت گردم هـرگـز غـذايـى بـه ايـن پاكيزگى و خوشمزگى نديده ام , اما اين آيه از كتاب خدا به يادم آمد : ((سـپـس آن روز از نـعمت باز خواست مى شويد)) امام باقر (ع ) فرمود : آنچه درباره اش از شما باز خواست مى كند عقيده حقى است كه شما داريد.

آنچه مورد باز خواست قرار مى گيرد (2).

ـ پـيـامـبر خدا (ص ) : در روز قيامت بنده قدم از جاى خود بر ندارد تا آن گاه كه از چهار چيز باز خـواسـت شـود : از عـمرش كه در چه راهى صرف كرده است , از جوانيش كه در چه راهى به سر آورده است , از مالش كه از كجا آورده ودر كجا خرج كرده است و از دوستى ما خاندان .

ـ امـام صـادق (ع ) : از جمله اندرزهاى لقمان به پسرش اين بود : بدان كه فردا چون دربرابر خداى عز و جل بايستى از چهار چيز بازخواست شوى : جوانيت كه در چه راهى به سر آوردى , عمرت كه در چه راهى صرف كردى , مال و دارائيت كه از كجا آوردى و در چه راهى خرج كردى , پس براى آن هنگام مهيا شو و پاسخى آماده كن .

ـ دربـاره آيـه ((گـوش و چـشـم و دل هـمگى بازخواست خواهند شد)) فرمود :از گوش درباره شنيده هايش سؤال مى شود و از چشم درباره ديده هايش و از دل درباره آنچه بدان وابسته شده .

آنچه حسابرسى روز رستاخيزرا آسان مى سازد.

قرآن .

((آنان كه آنچه را خدا به پيوستن آن فرمان داده است پيوند مى دهند و از پروردگارشان مى ترسند و از سختى حسابرسى بيم دارند)).
ـ امـام صـادق (ع ) : صله رحم حسابرسى روز قيامت را آسان مى كند سپس اين آيه را تلاوت كرد : ((آنان كه آنچه را خدا به پيوستن آن فرمان داده است پيوند مى دهند و از پروردگارشان مى ترسند و از سختى حسابرسى بيم دارند)).
ـ پـيامبر خدا (ص ) : دو چيز است كه آدمى آنها را ناخوش دارد : مرگ را ناخوش دارد, درحالى كه مرگ مايه آسودگى مؤمن از فتنه و گمراهى است تنگدستى را ناخوش دارد, در حالى كه دارايى اندك حسابرسى را كمتر و ساده تر مى كند.
ـ به آنچه به تو داده شده قناعت كن , تاكار حسابرسى برتو آسان شود.
ـ امـام صادق (ع ) : اگر توانستى از دنيا چيزى به دست نياورى كه درباره آن باز خواست شوى اين كار را بكن .

ـ پيامبر خدا (ص ) : اخلاقت را نيكوگردان خداوند حساب تو را سبك مى كند.

گروههاى مردم در حسابرسى .

ـ پـيامبرخدا(ص ) ـ درباره آيه ((سپس كتاب را به كسانى كه برگزيديم به ارث داديم )) فرمود ـ : كسانى كه پيش تاختند بدون حسابرسى واردبهشت مى شوند و كسانى كه ميانه روى كردند اندكى مـورد حـسـابرسى , قرار مى گيرند و آنان كه به خود ستم كردند , در تمام مدت محشر نگهداشته مى شوند.
ـ امـت مـن بـه سه قسمت تقسيم مى شوند:يك سوم بدون حساب و عذاب به بهشت مى روند يك سـوم انـدكى حسابرسى مى شوند و سپس وارد بهشت مى شوند و يك سوم ديگر گداخته و خالص مى شوند.
ـ امـام عـلـى (ع ) : در آن روز مـردم چند گروهند : برخى از آنان مختصرى حسابرسى مى شوند وشـادمـان نـزد خـانـواده خـود برمى گردند , برخى بدون حسابرسى وارد بهشت مى شوند , زيرا هـيـچ آلودگى دنيوى ندارند , كسى در آن جا حسابرسى مى شود كه در اين جا به دنيا آلوده شده بـاشـد ,بـعـضـى هـم درباره گودى زير هسته خرما و پوست نازك بين خرما و هسته آن (درباره كمترين جزئيات اعمالشان ) باز خواست و به عذاب آتش شعله ور گرفتار مى شوند.