با توجه به اینکه نوشتن پایان‌نامه در دانشگاه‌ها و سایر مۆسسات، جهت ارزیابی علمی افراد صورت می‌گیرد، سپردن این کار به افراد دیگر (طوری که عرفاً آن پایان‌نامه نتیجه علمی فرد محسوب نشود) نوعی تقلب و ادعای بدون واقعیت به شمار می‌آید و بر خلاف قوانین و مقررات مربوطه است؛ لذا این عمل جایز نبوده و أخذ پول در مقابل آن نیز جایز نیست. البته برخی از مراجع تقلید، معتقدند در صورت رضایت صاحبان پول، تصرف در آن اشکالی ندارد.
در این مقاله به چند پرسش و پاسخ که به نوعی در آنها تخلف از قوانین مطرح شده است می پردازیم:
سۆال: علت تحریم تقلب چیست؟
جواب: تقلب نوعی خیانت است و در شأن مسلمان متدین نیست و در بعضی روایات خیانت از گناهان كبیره شمرده شده است. (جامع المسائل آیت الله فاضل, ج1, س2196)
سۆال: قرآنی كه جزو اموال مدرسه است و باید در مدرسه مطالعه شود, آیا می توان در تابستان به دلیل تعطیلی به خانه برد و مطالعه نمود؟
جواب: اموال و كتب مربوط به مدرسه را نمی توان بدون مجوز شرعی از مدرسه خارج نمود هرچند مدرسه مدتی تعطیل باشد. (ر.ك استفتائات امام (ره), ج3, ص543)
سۆال: آیا رعایت كردن قوانین مدرسه و یا شهر واجب است؟
جواب: تخلف از قوانین مشروع نظام جایز نیست و تخلف نسبت به مقررات مدرسه و امثال آن در شأن مۆمن متعهد نیست. (ر.ك استفتائات امام (ره), ج3, ص543, س175)
سۆال: گاهی اوقات جهت انجام كاری به یكی از بانك ها و ادارات مراجعه می كنیم و چنین به نظر می آید كه مأمور آن اداره با درخواست ما موافقت نمی كند مگر اینكه مبلغی به عنوان شیرینی به آنها بپردازیم, آیا چنین كاری جایز است؟
جواب: به نظر مقام معظم رهبری پرداخت پول یا اموال دیگر از طرف فرد مراجعه كننده به كارمندان ادارات كه مكلف به ارائه خدمات اداری به مردم هستند و حتماً منجر به فساد ادارات خواهد شد, عملی است كه از نظر شرعی حرام محسوب می شود و توهم اضطرار مجوز او در انجام این كار نیست. و كارمند نیز جایز نیست در این مال تصرف نماید. (اجوبه الاستفتائات, ج2, ص161)
سۆال: یك نهاد به چند بخش تقسیم می شود كه هر بخش دارای امكاناتی است, اگر بعضی از اموال یكی از این بخشها را در محل دیگر برای پیشبرد اهداف سازمان به كار برند چه حكمی دارد؟
جواب: استفاده از بخشهای مختلف اداره برای كمك به بخش دیگر فی حدّ نفسه اشكال ندارد لكن اگر خلاف مقررات است بدون هماهنگی و اجازه مسۆولین مربوطه اقدام نشود. (ر.ك استفتائات امام (ره), ج3, ص532)
سوال: پولی که از طریق نوشتن پایان‌نامه برای دیگران به دست آمده، چه حکمی دارد؟
با توجه به اینکه نوشتن پایان‌نامه در دانشگاه‌ها و سایر مۆسسات، جهت ارزیابی علمی افراد صورت می‌گیرد، سپردن این کار به افراد دیگر (طوری که عرفاً آن پایان‌نامه نتیجه علمی فرد محسوب نشود) نوعی تقلب و ادعای بدون واقعیت به شمار می‌آید و بر خلاف قوانین و مقررات مربوطه است؛ لذا این عمل جایز نبوده و أخذ پول در مقابل آن نیز جایز نیست. البته برخی از مراجع تقلید، معتقدند در صورت رضایت صاحبان پول، تصرف در آن اشکالی ندارد.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:
حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
تابع قوانین و مقررات مربوطه است؛ و در صورتی که خلاف قوانین و مقررات دانشگاه باشد جایز نیست؛ و أخذ پول در مقابل عملى که مخالف قوانین و مقررات است جایز نیست.
حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
تصرف با رضایت صاحبان پول اشکال ندارد.
حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
در مورد سۆال، عمل فی نفسه اشکالی ندارد. بلی، اگر تبعات سوء داشته باشد، مثلاً فتح بابی برای اشتباه کاری در بعضی از امور یا اختلال نظام یا بعضی ادعاهای بدون واقعیت یا گول زدن اشخاص و هر تالی فاسد دیگری از این جهت باشد، جایز نیست.
حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
این عمل جایز نیست و تصرف در آن پول، اشکال دارد.
حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی):
باید به صاحبانش برگردانده شود.
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش احکام اسلامی تبیان
منابع:
سایت اندیشه قم
سایت اسلام کوئیست
