باشگاه خبرنگاران؛ سیستم عامل DOS (Disk opcrating system) اولین و ساده ترین سیستم عامل برای کامپیوترهای PC می باشد. سیستم عامل DOS نمی تواند قابلیت های سخت افزاری سیستم های امروزی را پشتیبانی کند.
مفهوم و کاربرد فایل در سیستم عامل DOS
فایل، به مجموعه ای از اطلاعات مرتبط به هم اطلاق می شود که بر روی دیسک ذخیره شده باشد. اطلاعات کامپیوتر در فایلها ذخیره می شوند. عملیات و دستورات لازم برای اجرای یک برنامه در یک فایل برنامه (Program file) ذخیره می شود و اطلاعات ایجاد شده بوسیلة یک برنامه در یک فایل داده ذخیره می گردد.
وقتی با برنامه ای کار می کنید، سیستم عامل دستورات ذخیره شده در فایلهای برنامه را پردازش می کند. زمانی که کار با برنامه را تمام می کنید، معمولاً فایل داده بر روی دیسک ذخیره می شود.
بطور کلی به مجموعة کامل و نامگذاری شده از اطلاعات مانند یک برنامه، مجموعه ای از داده به کار برده شده توسط برنامه یا یک سند ایجاد شده توسط کاربر، فایل گفته می شود. فایل واحد بنیادی ذخیره سازی است تا کامپیوترها بتوانند دو مجموعة اطلاعاتی را از همدیگر تشخیص دهند. فایل یا پرونده می تواند حاوی هر نوع اطلاعاتی باشد. مثل یک نامه، فیلم، نمرات دانش آموزان یک کلاس، صوت و ...
قوانین نامگذاری فایلها در سیستم عامل DOS
هر فایل برای شناخته شدن و تفکیک از سایر فایلها دارای نامی است که در سیستم عامل DOS از دو بخش تشکیل شده است.
بخش اول : نام فایل (file name) است که حداکثر می تواند 8 کاراکتر داشته باشد. این کاراکترها می توانند شامل حروف A تا Z (کوچک یا بزرگ فرقی ندارد) ارقام 0 تا 9 و نشانه های خاصی باشند. بعضی از کلمات خاص را نمی توان به عنوان نام فایل انتخاب کرد که عبارتند از: 1 COM، 2 COM،3 COM،4 COM،1 Lpt،2 Lpt،3 Lpt،PRN، NUL و CON.
بخش دوم : پسوند فایل می باشد که استفاده از آن اختیاری است. در DOS قسمت پسوند حداکثر می تواند سه کارکتر را شامل شود. نشانه های خاصی که نمی توان از آنها در قسمت نام و پسوند استفاده کرد عبارتند از: ^ $ ~ ! # % & ˉ } { ( ) @ ¸
بین نام و پسوند فایل از کارکتر نقطه «.» استفاده می شود. برای مثال چند نمونه فایل مجاز عبارتند از: TEST . txt، 2 # KH. 2 ، 913 . SAMPLE.
در نامگذاری فایلها بهتر است که نام فایل با محتوای آن متناسب باشد و پسوند نیز طوری انتخاب شود که به شما در تشخیص نوع فایل کمک نماید. مثلاً Ail.LTR می تواند برای ذخیرة یک نامه استفاده شود.
برخی پسوندهای متداول عبارتند از:
Txt : برای متن
rpt : برای گزارش
dat : برای فایل داده
doc : برای فایل سند
Itr : برای فایل نامه
rtf : فایل های متن
برخی از پسوندهای متداول که نشانگر نوع فایل هستند عبارتند از:
mov, avi, mpg, mpeg : فایل های فیلم
mav, mp3, ra : فایل های صوتی
bmp, jpg, jpeg, gif : فایل های گرافیکی
dbf : فایل های بانک اطلاعاتی
Html, htm : فایل های صفحات وب
فایلهای اجرایی در سیستم عامل DOS
فایل اجرایی به فایلی گفته می شود که اگر نام آن را در مقابل اعلان DOS نوشته و کلید Enter را فشار دهیم، اجرا گردد و عملیات خاصی را انجام دهد. فایلهای اجرایی معمولاً دارای پسوندهای com,exe و bat هستند. بطور مثال,basic.exe,command. com bat . account فایل های اجرایی هستند.
هر نرم افزاری که تولید می شود ممکن است از دهها و صدها فایل تشکیل شده باشد اما برای اجرای این نرم-افزار بصورت مستقیم در محیط DOS باید حداقل یک فایل با پسوند exe یا com وجود داشته باشد.
دایرکتوری، مفهوم و کاربرد آن
دایرکتوری یا فهرست، یک واحد منطقی برای ذخیره سازی گروهی از فایل ها و فهرست های مربوط به یکدیگر بر روی دیسک می باشد.
یک دیسک شبیه یک کمد نگهداری فایلها است. کمد فایلها دارای پوشه هایی است که حاوی گروهی از فایلهاست. این پوشه ها در عالم کامپیوتر دایرکتوری نامیده می شوند. دایرکتوریها کمک می کنند تا بتوانیم فایل ها را طبقه بندی کنیم و هر گروه از آنها را که در ارتباط با یکدیگر هستند، در یک دایرکتوری جداگانه قرار دهیم.
ذخیرة گروهی از فایلها در دایرکتوریهای مختلف، پیدا کردن فایلها را آسان می سازد. دایرکتورها ظرفیت ثابت و محدودی ندارند. می توان فایل ها و دایرکتوریهای دیگری در یک دایرکتوری ایجاد کرد. دایرکتوری که در داخل یک دایرکتوری ذخیره می شود زیر دایرکتوری (subdirectory) نامیده می شود. دایرکتوریها ساختار درختی دارند یعنی هر دیسک با یک دایرکتوری به نام دایرکتوری ریشه (Root directory) شروع می شود. کلیة دایرکتوریها و فایل های بعدی از دایرکتوری ریشه انشعاب پیدا می کند. در ساختار درختی؛ دایرکتوری به منزله شاخه و فایل ها به منزله برگ درخت هستند.
دایرکتوری ریشه با علامت «\» ممیز برعکس (back slash) نشان داده می شود. قواعد نامگذاری دایرکتوریها همانند فایلهاست و درنامگذاری دایرکتوریها معمولاً از پسوند استفاده نمی شود.
مسیر
همانطور که گفته شد، فهرست ریشه با علامت «\» نشان داده می شود. برای دسترسی به یک فایل در دایرکتوریِ مشخص در یک دیسک گردان، باید مسیر (path) آن فایل را که مجموعه ای از اسامی دایرکتوریهاست به دنبال هم نوشت و آنها را با یک علامت «\» از هم جدا کرد. Edit.com\command\Windows\
عبارت بالا به فایل Edit.com از دایرکتوری command که در دایرکتوری Windows ریشه واقع است اشاره می نماید.
دایرکتوری جاری
اگر در هنگام اجرای فرمان، مسیر برای DOS تعیین نشود آن فرمان در ایرکتوری جاری اعمال می شود. دایرکتوری که شما در داخل آن هستید دایرکتوری جاری یا فهرست جاری نامیده می شود.
