هرچند که سندروم ری (Reye’s Syndrome) سندروم نادری در میان کودکان است، ولی یک بیماری جدی است که بر مغز و کبد اثر منفی می گذارد و معمولاً در میان کودکان دیده می شود که در حال بهبود و ریکاوری از یک عفونت ویروسی هستند.
این بیماری که نامش از داگلاس ری، پاتولوژیست استرالیایی گرفته شده است، اولین نفری بود که این سندروم را در سال 1963 تشخیص داد، ولی هنوز هم این سندروم به خوبی شناخته نشده است. مطالعات مختلف این سندروم را به استفاده از آسپیرین (با نام دیگر سالیسیلات) یا داروهای حاوی آسپیرین به عنوان عامل ایجاد سندروم ری، در مدت ابتلای فرد به بیماری ویروسی ربط داده اند.
از زمانی که این ارتباط کشف شد، موارد ابتلا به آن کاهش یافت و پزشکان دیگر برای کودکان و نوجوانان به خصوص در مدت ابتلا به بیماری های ویروسی، آسپیرین تجویز نکردند.
درباره سندروم ری
سندروم ری بیشتر در میان کودکان 4 تا 14 سال دیده می شود و بیشتر زمانی شیوع می یابد که بیماری های ویروسی زیاد می شوند، مثلاً در ماه های زمستان و پس از شیوع آبله مرغان یا آنفلوانزای نوع ب این سندروم بیشتر رخ می دهد.
مدت آن به شدت بیماری بستگی دارد و ممکن است ملایم و کوتاه باشد و به ندرت پیش آمده که پس از چند ساعت به مرگ بینجامد. با آنکه شدت این بیماری در میان بیماران متفاوت است، ولی سندرومی است جان کودک را تهدید می کند و باید فوراً به صورت اورژانس درمان شود.
تشخیص فوری و درمان سریع در این مورد الزامی است و اگر این سندروم در مراحل اولیه تشخیص داده شود، شانس بهبود و ریکاوری کامل بیشتر است.
نشانه ها و علائم
نشانه های سندروم ری همیشه با یک بیماری ویروسی مانند عفونت مجرای فوقانی تنفسی (مانند سرماخوردگی یا آنفلوانزا)، بیماری اسهالی یا آبله مرغان شروع می شود. بسیاری از موارد این سندروم ملایم هستند و اصلاً شناسایی نمی شوند. بعضی موارد شدید بوده و باید مراقبت دقیقی از بیمار صورت گیرد.
سندروم ری معمولاً یک روز تا دو هفته پس از بیماری ویروسی ادامه دارد. بیماری های ویروسی که به این سندروم می انجامند، واگیردار هستند، ولی خود این سندروم واگیردار نیست.
نشانه های آن عبارتند از:
• استفراغ
• بیحالی یا خواب آلودگی
• در نوزادان: اسهال و تنفس تند
• بدخلقی یا رفتار تهاجمی
در مراحل آخر، کودک ممکن است رفتار غیرمعقول، گیجی، ضعف عضلانی شدید، تشنج از خود نشان دهد. معمولاً کودک در این مراحل تب نمی کند. نشانه های دیگر شامل تغییراتی در دید، مشکل در شنوایی و تکلم آنورمال می شود.
سندروم ری امروزه بسیار نادر است و در ایالات متحده فقط چند مورد در سال گزارش می شود. ولی باید دقت کرد که کودکی که دائماً استفراغ می کند و وضعیت روانی یا رفتاری او تغییر کرده است، حتماً نزد پزشک برده شود و اگر اخیراً بیماری ویروسی داشته است، باید احتمال سندروم ری بررسی شود.
پیشگیری
آسپیرین و داروهای دیگر خانواده سالیسیلات هرگز نباید برای درمان آبله مرغان، آنفلوانزا و بیماری های ویروسی دیگر بکار برده شود. بسیاری از داروهای بدون نسخه حاوی سالیسیلات هستند، بنابراین قبل از مصرف آنها از روی برچسب محتویات آنها را مطالعه کنید یا از پزشک خود سوال کنید و مطمئن شوید که برای کودک شما ضرری ندارند.
در کل آسپیرین (سالیسیلات) نباید برای کودکان و نوجوانان تجویز شود، مگر در مواردی که پزشک برای شرایط خاص صلاح ببیند.
درمان
کودکانی که به سندروم ری مبتلا هستند معمولاً در بیمارستان بستری می شوند و کودکانی که سندروم ری وخیم دارند باید به ICU منتقل شوند. در کل درمانی برای این سندروم وجود ندارد، و تیم کلینیکی تمرکز خود را روی آبرسانی به بدن بیمار و حفظ تعادل الکترولیتی او می گذارد و بر تغذیه و وضعیت قلبی-تنفسی بیمار نظارت می کند. تا وقتیکه این موارد تعادل داشته باشند، شانس بهبود بسیار بالاست. آزمایشاتی که روی این نوع بیماران انجام می شود شامل آزمایش خون و نظارت بر الکترولیت های بدن و کار کبد و مطالعه تصویر سی تی اسکن یا ام آر آی مغز است.
تهویه مکانیکی (دستگاه تنفس مصنوعی و ماسک اکسیژن) در مواردی که تنفس فرد کند می شود لازم است. فشار درون مغزی و فشار خون نیز باید تحت نظارت باشد. گاهی دوزهای پایینی از انسولین به بیمار تزریق می شود تا متابولیسم گلوکز افزایش یابد، کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب مغزی و داروهای پیشاب آور برای بیرون راندن مایع اضافی بدن استفاده می شوند. اگر بیمار تشنج کرد باید با دارو درمان شود.
پیش شناخت سندروم ری در کودکان بهبود یافته است. به لطف تشخیص زودهنگام و درمان بهتر، نرخ بهبود به 80 درصد رسیده است. هرچه این سندروم زودتر شناسایی شود، شانس بهبود بیشتر است. کودکانی که تا مراحل آخر این سندروم پیش می روند و هیچ درمانی روی آنها صورت نمی گیرد، دچار آسیب مغزی و معلولیت می شوند.
چه زمانی نزد پزشک برویم؟
اگر فرزندتان استفراغ می کند، رفتارش عوض شده یا خواب آلودگی شدید دارد، به خصوص اگر این نشانه ها پس از یک بیماری ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفلوانزا ظاهر شده اند، باید فوراً او را نزد پزشک یا بیمارستان ببرید.
درست است که بسیاری از کودکانی که ویروس می گیرند این نشانه ها را دارند و بیشتر اوقات سندروم ری ندارند. ولی در هر صورت باید دانست که شناسایی فوری این سندروم به درمان موفقیت آمیز آن کمک زیادی می کند.
