حجت‌الاسلام جواد سلیمانی امیری عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) درباره فرا رسیدن سالروز قیام توابین گفت: امام علی (ع) می‌فرماید: از گذشته تاریخ برای آینده عبرت بگیرید بعضی از قسمت‌های تاریخ، شبیه یکدیگرند و آخر تاریخ به اول آن ملحق می‌شود.
وی ادامه داد: با توجه به این فرمایش گوهر‌بار امیر‌المومنین(ع) سه نکته به دست می‌آید: یکی از فواید توجه به تاریخ، عبرت گرفتن است و این موضوع از مقایسه زمان گذشته با زمان حال به دست می‌آید از این رو اگر مقایسه‌ای انجام نشود عبرتی به دست نخواهیم آورد. نکته بعدی اینکه برای هر مقایسه‌ای باید نقاط شبیه به هم را پیدا کرد؛ برخی از مقاطع تاریخی شبیه به هم هستند و عبرت آموزی برای زندگی جامعه امروزی خودمان از آن مقطع، بیشتر از سایر مقاطع است.
* خمیر‌مایه جدال حق و باطل در قرن اخیر با دعوای هابیل و قابیل شباهت دارد
این پژوهشگر تاریخ اسلام با اشاره به ملحق شدن ابتدای تاریخ با انتهای آن، اظهار داشت: وقتی تاریخ را تحلیل می‌کنیم آن جان‌مایه‌ها و جوهره‌های درگیری میان جبهه حق و باطل، پیروزی‌ها و شکست‌های جریان‌ها، افراد و گروه‌ها با آنچه که در اوایل تاریخ اتفاق افتاد با مواردی که در ابتدای تاریخ به وقوع پیوست، شبیه به هم هستند.
وی تصریح کرد: اگر بخواهیم خمیر‌مایه دعوای بین جبهه حق و باطل در قرن 20 و 21 را مورد توجه قرار دهیم با دعوای هابیل و قابیل شباهت‌هایی دارد چون بازیگر تاریخ، انسان‌ها هستند و انسان‌ها فطرت‌های همسانی دارند و همگی دارای نفس اماره و لوامه هستند و آزمایش‌های الهی نیز در طول تاریخ شبیه به هم بوده است.
سلیمانی امیری با بیان اینکه قیام توابین به دنبال قیام کربلا و شهادت ابا عبدالله در عاشورای 61 هجری محقق شد، گفت: این قیام به دست شیعیان کوفه در سال 65 هجری رقم خورد و افرادی مانند سلیمان بن صرد خزائی و مسیب بن نجبه فزاری در این قیام شرکت داشتند. این قیام وقتی دعوت خویش را اعلام کرد تقریبا توانست 40 هزار نیروی جنگی برای خویش جمع کند و با شعار خون خواهی خون سیدالشهدا (ع) و با شعار توبه برای گناه عدم یاری امام حسین (ع) محقق شد.
* چگونه «سلیمان‌بن صرد» در یاری امام زمانش کوتاهی کرد
وی با اشاره به شعار توبه از گناه سران این قیام اظهار داشت: یکی از سران قیام توابین در سخنرانی خود می‌گوید: من شما را به کتاب خدا و سنت پیامبرش فرا می‌خوانم و به خون‌خواهی اهل بیت او و جهاد با پیمان‌شکنان و خارج شوندگان از دین و دعوت می‌کنم پس اگر کشته شویم آنچه نزد خداست برای پاک سیرتان بهتر است تا بدین وسیله امر حکومت را به اهل بیت (ع) پیامبران باز می‌گردانیم.
وی درباره نحوه توبه کردن افراد حاضر در قیام توابین گفت: پروردگارا من برای گناهانم به سوی تو توبه می‌کنم و پیری‌ام مرا در میان مردم نمایان کرده است ای پروردگار! بنده تائب خویش را رحم کن و او را بازخواست مفرما که از گناهان خویش پشیمان است و از این رو نام قیام خود را توابین گذاشتند.
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) با تأکید بر اینکه ماهیت ظاهری قیام توابین از دفاع برای اهل بیت (ع) و شستن گناهی بود که انجام داده بودند به تحلیل گناه آنها پرداخت و عنوان کرد: آنچه که از تاریخ بر می‌آید این گناه آن بود که آنها خودشان را مقصر می‌دانستند که چرا امام حسین (ع) را یاری نکرده‌اند و دلایلی را برای عدم یاری امام زمان خویش مطرح می‌کنند، برخی می‌گویند شاید آنها زندانی بوده‌اند و یا شاید راه‌ها برای پیوستن به امام حسین (ع) بسته بود اما شواهد نشان می‌دهد که قضیه با این دلایل قابل تحلیل نیست و انسان نمی‌تواند قانع شود؛ اگر آنها زندانی بودند چرا احساس گناه می‌کردند آنها بر این باور بودند که باید توبه کنند و می‌گفتند ما باید کشته شویم و با کشته شدن خودمان را بشوئیم!
وی ادامه داد: نظریه دیگری هم می‌گوید اطراف کوفه محاصره بود و آنها نتوانستند خود را به حضرت سیدالشهدا(ع) برسانند اما افرادی مانند حبیب بن مظاهر چگونه توانستند خود را به امام (ع) برسانند چرا که همه آنها با هم نامه نوشته بودند. سلیمان‌بن صرد از سران شیعه بود که همراه حبیب‌بن مظاهر نامه نوشت اما سلیمان بن صرد نامه خود را پیگیری نکرد و این جواب هم قانع‌کننده نیست.
* سلیمان بن صرد خزائی فردی «کثیر الشک» بود و تحلیل‌های خود را بر امام زمانش ترجیح می‌داد
سلیمانی امیری درباره اینکه چرا آنها احساس گناه می‌کردند، خاطرنشان کرد: اگر در میان اصحاب و شیعیان آن زمان، قصیصین و یاران خاص اهل بیت (ع) دقت کنیم اصلا سلیمان‌بن صرد خزائی از جمله افرادی بود که برخی می‌گفتند از یاران امام علی (ع) و در جنگ صفین از فرماندهان حضرت بود وقتی امام علی (ع) خواست حکمیت را بپذیرد، با صورتی خونین و زخم خورده جلو آمد وقتی حضرت او را با این وضعیت دید او مورد تجلیل قرار داد و ناراحت بود که چرا کار به این جا رسیده است و در جنگ امام حسن (ع) با معاویه کنار امام مجتبی بود اما شواهدی در زندگی‌اش وجود داشت که نشان می‌دهد سلیمان برخی از اوقات تحلیل خود را بر تحلیل امام زمانش و ولی خدا ترجیح می‌داد.
وی یادآور شد: سلیمان بن صرد در جنگ جمل شرکت نکرد و امام علی (ع) او را توبیخ کرد وقتی سلیمان خواست عذری بیاورد امام (ع) فرمود: نه، تو شک کردی که این جنگ درست است یا نه و به همین دلیل نیامدی! و برخی از موارد وجود دارد که نشان می‌دهد سلیمان در کارهای خود تردید می‌کرد از جمله این تردیدها تردید در اطاعت محض و تسلیم محض امام زمانش بود. موقعیت دوم، جایی که سلیمان اشتباه کرد و جلوتر از امام زمانش حرکت کرد زمانی بود که امام حسن (ع) صلح را پذیرفت با گلایه به حضرت گفت چرا صلح را پذیرفتی؟! با این صلح ما را ذلیل کردی!
* تعبد انسان بصیر او را نجات خواهد داد/ صلح و جنگ با بنی امیه در کارنامه ائمه(ع) وجود دارد
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) گفت: همچنین می‌گویند سلیمان بن صرد، فردی کثیر‌الشک بود لذا تحلیل مورخان این است که ایشان به دلیل اینکه بعد از اینکه در روز عاشورا نامه برای امام حسین (ع) نوشت شک کرد و شکش باعث شد تا در قیام عاشورا حضور نداشته باشد چراکه مردد بود که آیا کار امام درست یا خیر، آیا بهتر نیست امام حسین (ع) مذاکره کند و یا مذاکره قضایا را حل کند چون تردید در او ایجاد شد از یاری امام (ع) صرفه نظر کرد.
وی افزود: سابقه مذاکره با بنی‌امیه هم در کارنامه امام علی و امام حسن (ع) بود و البته سابقه جنگ با بنی‌امیه نیز، هم در کارنامه امام علی و هم در کارنامه امام حسن (ع) و همچنین در کارنامه رسول خدا (ص) بود و البته پیامبر اکرم (ص) نیز با بنی‌امیه صلح کرده بودند.
سلیمانی امیری گفت: مؤمن بصیر کسی است که خود را به این بلوغ برساند که اگر امام زمانش تشخیص داد باید با جبهه دشمن بجنگد نباید تردیدی در دلش به وجود آید و نگوید مثلا امام قبلی توافقنامه نوشته بود و صلح‌نامه امضا کرده بود بهتر نبود ایشان هم توافق کند از این رو یاری امام زمان و ولی فقیهش شک کند. بلکه انسان بصیر کسی است در تصمیمی که امام زمانش می گیرد خود را با او هماهنگ کند. بنابراین اینجا نقطه‌ای است که تعبد انسان بصیر او را نجات خواهد داد. چرا که انسان همواره نمی‌تواند با تحلیل‌های خویش آن افق دید و بینش‌هایی که ولی فقیه زمانش دارد را درک کند.
وی یادآور شد: امروز شاید ولایت فقیه، اصل نوشتن توافقنامه با آمریکا را تأیید کند اما دو سال پیش تایید نمی‌کرد و یا حتی ممکن است 6 ماه بعد بگوید این توافق مورد قبول نیست و با آنها پشت میز مذاکره ننشیند.
* قیام توابین به موقع انجام نشد و امام سجاد(ع) نیز آن را تأیید نکرد
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) اظهار داشت: از آنجایی که عالم سیاست، پیچیدگی‌های زیادی دارد و امام زمان و ولی فقیه هست که می‌توانند بهترین عمل را در هر لحظه‌ای از تاریخ تشخیص دهند چیست ما چاره‌ای نداریم وقتی به اینجا می‌رسیم خودمان را متعبد کنیم چون اگر بنا باشد تحلیل‌های خود را مبنای عمل قرار دهیم بسیاری از اوقات سردرگم خواهیم ماند. لذا ممکن است وقتی رفتار کنونی امام حسین را با رفتار امام حسن(ع) مقایسه کنیم به تناقض برسیم اما در حالی که امام (ع) می‌داند چه زمانی، چه رفتاری صحیح است.
وی تصریح کرد: حضرت عباس نافذ البصیره بود چون آن شکی که در دل برخی از آل بنی‌هاشم در یاری کردن امام حسین (ع) ایجاد شد در دل او ایجاد نشد و امام حسین (ع) به این نتیجه رسید که شهادت او بیدار‌گر مسلمانان و موجب بقای آنها خواهد شد. حضرت ابوالفضل متعبد به حضرت بود و از این رو امام سجاد (ع) فرمود: کان العمی العباس نافذ البصیره.
سلیمانی امیری گفت: قیام توابین یک قیامی است که به موقع انجام نشد سران توابین به دلیل اینکه در نقطه حساس تاریخ نتوانستند تصمیم درستی بگیرند و نتوانستند اسلام را آنطور که باید و شاید حمایت کنند از این رو نتیجه در خور و شایسته‌ای نداشت و امام سجاد (ع) این قیام را تایید نکردند. امروز هم باید گوش ما به ولایت فقیه باشد اگر گفت نرمش قهرمانانه، اگر گفت مقاومت مجاهدانه در هر حال بگوییم چشم و ممکن است تصمیم ایشان در هر سالی به مقتضای زمان تغییر هم بکند و این درسی است که ما از این بخش تاریخ می‌گیریم.
فارس نیوز
