تادوان نام روستایی از توابع شهرستان جهرم است که دارای نخلستان‌های خرما و باغات مرکبات است. این روستا در مسیر اصلی جاده شیراز – جهرم قرار دارد. روستای بزرگ تادوان درقسمت جنوب شرقی وبه فاصله ۲۳ کیلومتری ازمرکزبخش خفر واقع گردیده است.
روستای تادوان از قدیمی‌ترین روستاهای بخش خفر می‌باشد. قدمت این روستا به بیش از ۲۵۰۰ سال می‌رسد. آثار این روستا در زمینه تاریخی عبارتند از: حمام قدیمی، نقاره خانه، خانه گبر‌ها، پل قدیمی و...
به نوشته «سیری در ایران»، غار بزرگ مشهوری به نام غار تادوان در این منطقه قرار گرفته، که یکی از بزرگ‌ترین غارهای ایران است. جلال طوفان درکتاب شهرستان جهرم درباره تادوان می‌نویسد: «تادوان دردوران گذشته دارای شهرت فراوانی بوده است ومحصولات آن به اصفهان، یعنی پایتخت صفویان می‌رفته است. تادوان به علت آب وهوای مطبوع ازقدیم جلب توجه سیاحان و اروپاییان می‌بوده و ازگرمای بندرعباس به باغستان‌های آن پناه می‌برده‌اند».
شاردن نیزمی‌نویسد: بین خفر و مخک، درنیم فرسنگی سمت راست جاده، قصبه مشهوری است که بنام تادوان می‌خوانند. این منطقه یکی از زیبا‌ترین مناطق فارس بوده ودرانتهای جلگه خفر قراردارد. درکوهستانهای مجاورآثار قصور (قصر‌ها) قدیمه ونشانه‌هایی ازمساکن پرشکوه گذشته دیده می‌شود. ازهمه این قراین چنین برمی آید که قبل ازاستیلای عرب این نقطه اهمیت بسزایی داشته است. اهالی قصبه، خرابه‌های زیبای بالای کوه‌ها را» خانه گبران» می‌خوانند ودرقسمت دیگر روستا غارهایی وجود دارد که درجلوآن‌ها دیوارهایی ازسنگ وساروج ساخته شده است.
غار تادوان
غار تادوان یکی از بزرگ‌ترین غارهای ایران است. دهانه غار تادوان در ارتفاع ۲۰۰ متری از سطح رودخانه قره آغاج و۱۲۰۰ متری از سطح دریاست. غار تادوان دارای یک دهانه است. طول غار ۲۰۰ متر است.
این غار در ۱۲۰ کیلومتری شرق شیراز، در کنار رودخانه معروف «قره آغاج» واقع شده است. دهانه این غار بسیار زیبا است و ابعاد آن در حدود ۲۰×۳۰ متر می‌باشد و درون آن شعبه‌های متعددی وجود دارد. پس از عبور از راهروی ورودی و دالانی باریک در سمت چپ، تالار بسیار بزرگی نمایان می‌شود که طول آن بیش از ۶۰ متر است. عمق یکی از شعبه‌های این غار، که ظاهراً شعبه اصلی آن محسوب می‌شود، بیش از ۵۰۰ متر است و به یک باتلاق منتهی می‌گردد.
در میان مردم بومی، منطقه‌ای که غار در آن واقع شده است، به تنگ تادوان نیز شهرت دارد.
جانورانی که در داخل غار تادوان زیست می‌کنند شامل خفاش، سوسری (حشره‌ای مثل سوسک) و نوعی عنکبوت هستند. داستان‌ها و افسانه‌هایی نیز در بین اهالی منطقه رواج دارد. بطور مثال بسیاری بر این عقیده هستند که انتهای غار تادوان به خلیج فارس متصل است.
در مقابل غار، در کوه تعدادی خانه‌های قدیمی معروف به «خونه گبرو» وجود دارد که به یکدیگر راه دارند و به دوران ماد‌ها برمیگردد. در کتاب تادوان نوشته‌اند که قبلا در این مکان جنگل‌های بسیاری بوده و مارهای زیادی در آن زیست می‌کردند و نام قدیم تادوان «ماردان» بوده است.
راه پیمایش غار و وسایل مورد نیاز
برای پیمایش غار تا انتها نیاز به یک رکاب ۶ پله می‌باشد، چون پس از پیمایش نیمی از غار برای دسترسی به قسمت انتهایی باید یک فرود ۴ متری رفت. قسمت انتهایی غار محل زیست تعدادی زیادی خفاش است که از فضولات آن‌ها تعداد زیادی سوسری تغذبه می‌کنند. قسمت عمده غار را باید خزیده و یا نشسته طی کرد، بجز قسمت انتهایی که دارای تالار بسیار بزرگی به وسعت ۵۰ متر می‌باشد. قسمت انتهایی غار افقی است و نیاز به انجام کار فنی ندارد، ولی قسمت عمده غار را باید به صورت خزیده طی کرد. این غار در منطقه گرمسیری واقع شده است و معمولا دمای درون غار بالاست.
راه رسیدن به غار تادوان
از شیراز به سمت جهرم بعد از شهرستان خفر دو راهی خفر در سمت جنوب (سمت راست جاده) قرار دارد. قبل از رسیدن به روستا و قبل از عبور از رودخانه و پل آن باید از ماشین پیاده شد و با پیاده روی ادامه داد. به موازات رودخانه و در خلاف جهت آب به سمت غرب، دهانه غار کمی بالا‌تر از سطح رودخانه درون دیواره‌های شمالی قرار دارد.
پیشنهاد ویژه
در ابتدای ورودی غار دالانی بزرگ و بعد راهرویی باریک که به یک دالان دیگر وصل می‌شود قرار دارد. کمی که جلو‌تر برویم مسیر سه قسمت می‌شود و علامتهای زیادی از گروهای کوهنوردی متعددی از زمان گذشته تا کنون دیده می‌شود. مسیری که بدلیل تردد زیاد راه راحتتریست. در طول مسیر چاهی وجود دارد که برای عبور از آن باید از طناب استفاده کرد و بعد از گذرکردن از چاه، یک راهرو بسیار باریک قرار دارد که باید بصورت سینه خیز از ان گذشت. سپس به دالان پهن و بلندی می‌رسیم که مانند پلکانی است. بعد از گذشتن از آن، مسیر بسیار باریک شده و اکسیژن کم می‌شود.
علاقه‌مندان حتما چند چراغ قوه، طناب کوهنوردی به همراه داشته باشند و با لباس کم، غارپیمایی کنند. در بعضی قسمتهای غار نیز افراد چاق‌تر نمی‌توانند گذر کنند.
