اهميت اقتصادي كشت در گلخانه:
پس از اجراي اصلاحات ارضي ، در ايران اراضي كشاورزي كه در برخي نواحي متوسط آن بين 10-5 هكتار بالغ مي شد ، اكنون پس از يك نسل كوچكتر گرديده و براي كشاورز جواني كه مي خواهد از مزاياي زندگي بهتر بهره مند شود درآمدلازمه را نداشته و اصولا قادر به تامين زندگي يك خانوار روستايي نخواهد بود ، كه خود يكي از دلايل كوچ كشاورزان به شهرها يا مهاجرت آنها براي كشت به ساير مناطق مستعد از اين مسئله اساسي سرچشمه مي گيرد.
دلايل اهميت كشت در گلخانه عبارتند از :
1- با ايجاد گلخانه و بهره برداري فشرده و استفاده تكنيكهاي جديد حتي كشاورزاني كه اراضي كوچك مقدار محدودي آب در اختيار دارند ، قادر به كسب درآمد كافي خواهند شد ، يعني با افزايش عملكرد در واحد سطح منافع مكفي عايد آنها خواهد شد .
2- زود رسي در بازار سبزي و صيفي عامل مهمي در مسب درآمد است كه پرورش دهنده با تجهيزات به وجود آورده قادر شد حداقل يك ماه در اكثر مناطق توليد زود رسي به وجود آورده و در پاره اي نواحي در هر زمان از سال كه مايل باشد توليد را عرضه نمايد.
3- كيفيت محصولات گلخانه اي به دليل استفاده بذور خالص بسيار بالا بوده و در بساط فروشندگان بمثابه نگين درخشش دارد كه خود به اهميت اقتصادي اين توليد كمك مي كند .
4- صرفه جوبی در آب به دليل سيستمهاي تحت فشار نيز از جمله امكانات مساعد توليد در گلخانه است.
5- نيروي انساني مورد نياز براي توليد 20 تن محصول در گلخانه نسبت به توليد در هواي آزاد يك سوم كاهش مي يابد.
مدیریت گلخانه
روش های معمول كشت در هوای آزاد بر اساس مساعد بودن شرایط محیط صورت می گیرد معمولا در اكثر مناطق كشور كاشت در بهار و برداشت در اواخر نابستان و در صورت مساعد بودن هوا تا اوایل پاییز به طول می انجامد در روش های معمول كشت تمامی عملیات كاشت تا برداشت تابع شرایط محیطی است .
در صورتی كه بخواهیم تولید خارج از فصل داشته باشیم باید با به كار گیریی روش هایی عوامل محیطی مناسب رشد گیاه (دما.رطوبت نسبی و نور ) را تحت كنترل داشته باشیم . كه برای این منظور از گلخانه Greenhouse استفاده می كنیم
استفاده از گلخانه به منظور تولید خارج از فصل سبزی های گلخا نه ای انجام می شود و اهمیت به سزایی در علوم باغبانی دارد .
اهداف كشت گلخانه ای :
تولید محصول در محلی كه در آن محصول تولید نمی شود
تولد در زمانی كه كشت محصول در هوای آزاد غیر ممكن است .
مزایایی كشت گلخانه ای :
1- افزایش تولید در واحد سطح (به عبارت دیگر 10 برابر هوای آزاد ) به این معنی كه مثلا در مورد خیار تولید 20 كیلو گرم خیار در هر متر مربع در گلخانه به جای تولید 2 كیلوگرم در همان یك متر مربع در هوای آزاد
2- تولید بیش از یك محصول در سال (كه در مورد خیار تولید سه بار در سال و همچنین در مورد گوجه فرنگی تولید دو بار در سال ممكن می باشد )
3- افزایش كیفیت محصول تولیدی (كه با كنترل دقیق و بهتر آفات و بیماری ها با روش های كنترل بیولوژیكی و كاهش مصرف سموم كه باعث افزایش كیفیت محصول و افزایش صادرات و حفظ محیط زیست می شود )
4- صرفه جویی در مصرف آب (با روش آبیاری تحت فشار )
5- استفاده از اراضی غیر قابل كشت با سیستم هیدرو پونیك (مانند گلخانه های پرورش سبزی در كیش )
6- عدم وابستگی تولید به شرایط محیطی و امكان بازار یابی مناسب و تنظیم برتامه كشت مطابق با نیاز بازار (مثلا در مورد خیار طوری برنامه تنظیم شود كه زمان برداشت اواخر اسفند ماه باشد )
7- تواوم كار و تولید محصول در تمام فصل های سال با توجه با امكان كنترل عوامل محیطی و تنظیم شرایط مورد نیاز گیاه
8- ایجاد فرصت های شغلی مناسب برای جوانان و كار آموختگان كشاورزی و استفاده از اوقات فراغت كشاورزان در فصل های پاییز و زمستان .
معایب كشت گلخانه ای :
1- هزینه اولیه آن زیاد است و قسمت عظیم این هزینه صرف احداث گلخانه می شود كه البته در صورت سود مند بودن محصول تولیدی این هزینه حداكثر در سه سال برگشت داده می شود .
2- نیاز به مراقبت دایمی (برخلاف كشت در هوای آزاد كه با مراقبت كمتر میتوان به سود قابل توجهی دست یافت) در كشت گلخانه ای حتی لحظه ای غفلت میتواند خسارت جبران ناپذیری وارد كند (مثلا كاهش شدید دما در گلخانه در یك شب سرد زمستانی می تواند باعث نابودی كامل محصولات گلخانه ای شود)
در صورت تصمیم به كشت گلخانه ای چه باید كرد؟
1- مشخص كردن بازار فروش sell your crope before planting) ) باید مشخص شود محصول تولید در كجا به فروش خواهد رسید
2- تعیین زمان های مختلف سال از نظر میزان فروش محصول تولیدی , زمان كسادی و اشباع بازار , و زمان خلاء و نیاز شدید بازاز
3- تعیین نوع و ویژگی محصول مورد نیاز كه مورد پسند مصرف كننده همان منطقه باشد (مثلا تولید كوجه فرنگی ریز یا درشت , تولید فلفل زرد,سیاه ویا ....)
4- جمع آوری اطلاعات هواشناسی منطقه مورد كشت (میانگین ده ساله حداقل دما در سرد ترین شب سال و میانگین حداكثر دما در گرم ترین روز سال ,میانگین ده سال بارندگی , تعداد روز های آفتابی, روز های ابری , روز های یخبندان , ....)
5- تعیین جهت های جغرافیایی و جهت وزش باد های غالب در منطقه
6- نوع خاك از نظر بافت , ساختمان , PHخاك , ECخاك و عناصر پر مصرف و كم مصرف , میزان آهك , ظرفیت تبادل كاتیونی ,و....
7- وضعیت آب منطقه از نظر كمی و كیفی كه برای هر متر مربع بستر خاكی گلخانه حدود یك متر مكعب آب باید در دسترس باشد و نیز باید مواد حل شده جامد در آب مانند بیكربنات سدیم , كلر , فلور آب , در حد مطلوب باشد
8- مسافت گلخانه تا بازار مصرف
9- دستمزد كارگر در منطقه مورد احداث گلخانه
10-جمع آوریاطلاعات علمی در مورد كاشت داشت و برداشت و آفات بیماری ها و انبار داری محصول مورد كشت
11-بازدید از گلخانه های اطراف جهت جمع آوری اطلاعات علمی و تجربی آنان به منظور جلوگیری از تكرار اشتباه دیگران و ...
هزینه های ثابت گلخانه :
1- هزینه احداث 2- هزینه تاسیسات گرم كننده 3- هزینه تاسیسات خنك كننده 4- هزینه تاسیسات آبیاری 5- خرید سمپاش
هزینه های جاری :
1- هزینه آب . برق . گازوئیل. تلفن و ... 2- هزینه بذر 3- خرید كود 4- هزینه كارگری (از كاشت تا برداشت )
كل هزینه ها = هزینه های ثابت + هزینه های جاری
سود = فروش كل (عملكرد كل * قیمت ) - كل هزینه
