شرح بیماری
هرگونه انحراف از هم‌راستایی صحیح چشمها را لوچی یا استرابیسم (Strabism) می‌گویند. انحراف چشم عبارت است از عدم هماهنگی حرکت عضلات یا توانایی تمرکز بین دو چشم که باعث می‌شود چشمها در جهات متفاوتی قرار بگیرند و موجب غیر همسو شدن چشمها می‌شود. استرابیسم ممکن است دریک یا دو چشم ، به طرف داخل (چشم‌های ضربدری) یا خارج («چشم نهنگ») به طرف بالا یا پایین باشد. در نوعی از انحراف چشم بصورت مخفی است و انحرافی است که با حذف دید دو چشمی (بستن یک چشم) ظاهر می‌شود و به استرابسیسم مخفی یا هتروفوریا Heterophoria معروف است. استرابیسم آشکار را هتروتروپی heterotropia یا تروپی می‌گویند. استرابیسم موجب دوبینی و کم شدن دید عمق و درموارد تک چشمی و درصورت عدم درمان منجر به آمبلیوپی (تنبلی چشم) می‌گـردد. هم‌راستایی چشمها در بدو تولد کاملاً تکامل نیافته است. تغییر موقعیت تکامل حقیقی چشم در 4-3 ماهگی خود را نشان می‌دهد ولی ممکن است در کودکی یا دیرتر رخ دهد.
علایم شایع
-
ناهماهنگی حرکات چشمها. در بعضی موارد تنها در موقع نگاه کردن به جهتهای خاصی، قابل مشاهده است.
-
دوبینی (گاهی)
-
دید با تنها یک چشم همراه با فقدان درک عمقی
علل
حرکت چشم توسط پیامهایی کنترل می‌شود که از مغز به 4 عضله اطراف چشم می‌روند. عدم هماهنگی حرکتی از موارد زیر ناشی می‌گردد:
-
عدم توازن عضلانی بین دو چشم
-
فقدان توانایی تمرکز یکسان در چشمها. مغز نمی‌تواند تصاویر دارای تمرکز متفاوت را تحمل کند لذا پیامهای حاصل از یک میدان دید را در نظر نمی‌گیرد. سرانجام چشم ضعیف‌تر در اثر استفاده نامناسب، بلااستفاده می‌شود و یک چشم «تنبل» یا سرگردان ایجاد می‌گردد.(تنبلی چشم)
-
آسیب مغزی یا آسیب به سر (نادر)
-
در موارد سابقه خانوادگی انحراف چشم، نشانگان داون ، بیماری تیروئید ، تومور چشم ، آسیب به دستگاه عصبی مرکزی جنین ، آسیب زایمانی ، استفاده نامناسب از چشم ممکن است انحراف چشم بروز کند.
پیشگیری خاصی ندارد.
عواقب مورد انتظار
-
انحراف چشم را می‌توان با تشخیص و درمان زودرس، تصحیح کرد. بدون درمان فوری ممکن است کاهش بینایی در یک چشم دایمی شود. پس ، از دست رفتن دید طبیعی در یک چشم و زجر روانی حاصل از جذاب نبودن ظاهر صورت از عاقب بیماری درمان نشده است.
-
بسیاری افراد با دید یک چشمی سازگار می‌شوند و یاد می‌گیرند تمامی فعالیتهای خود از قبیل رانندگی را با یک چشم انجام دهند. در صورت از دست رفتن دید یک چشم، از چشم دیگر در برابر آسیب محافظت بسیاری به عمل آورید. برای ورزش و سایر فعالیتها از جمله درودگری یا جوشکاری که خطر آسیب بالایی دربر دارند، از عینک محافظ استفاده کنید.
-
تشخیص با توجه به شرح حال طبی و معاینه فیزیکی گذاشته می‌شود و ممکن است شامل آزمونهای تیزبینی، معاینه شبکیه، معاینه کامل عصبی و آزمونهای عضلانی گردد.
درمان
هرگونه ناهماهنگی درحرکات چشمها بعد ازشش ماهگی باید مورد توجه قرارگیرد. همچنیــن درصــورت گزارش دوبینــی در کــودکــان بزرگتر، والدین باید نسبت به معاینه دقیق فرزندانشان اقدام نمایند.
درمــان استــرابیســم مشابــه درمــان آمبلیــوپی (تنبلی چشم) بوده و هدف ازدرمان، بهبود دید و به دست آوردن بهترین دید ممکن ، زیبایی ظاهری و به دست آوردن بهترین جهت برای چشمها و برقراری دید واحد دو چشمی می‌باشد. تجویز عینک تکدید و دربعضی موارد دو دید ، تجویز منشور و بینایی درمانی پیشنهاد می‌شود.
-
درمان ممکن است شامل عینک یا بستن چشم قوی‌تر برای تصحیح عدم توزان تمرکز (باعث می‌شوند چشم ضعیف‌تر به کار بیفتد)، تمرینات مربوط به عضلات چشم، سم بوتولینیوم (در حال حاضر تنها در بزرگسالان استفاده می‌شود) یا جراحی برای تصحیح وضعیت عضلات چشم باشد. گاهی انجام عمل جراحی دوم ضرورت می‌یابد.
-
یک درمان جدید دیگر شامل استفاده از عینک قرار گرفته در یک منشور پلاستیکی نازک است. بیمار قبل از عمل از این عینک‌ها استفاده می‌کند و به تعیین مقدار تطابق جراحی مورد نیاز برای عضلات چشم کمک می‌کند.
-
درمان جراحی فقط برای زیبایی ظاهری مناسب است، مگر آنکه پس از بینایی درمانی صورت گیرد. بعضی ازپزشکان قبل از اقدام به جراحی شیوه تزریق ســم بوتولیســم به عضلات چشــم را امتحان می‌کنند که دربرخی موارد کارساز می‌باشد.
-
در صورت پیشنهاد تزریق سم بوتولینیوم، این سم از طریق یک سوزن الکترومیوگرافیک داخل یک عضله چرخاننده چشم در خارج از چشم تزریق می‌گردد.
-
زمانی که کودکتان در حال سازگار شدن با بستن یک چشم است، از او در مقابل سقوط یا آسیب محافظت کنید.
