آب خوب و ميوه عالي از جم به سيراف مي آوردند

حاصل كار باستان شناسي در ناحيه جم منطقه سيراف بوشهر، شناسايي چند آبگير و سيستم آبرساني متعلق به دوره ساساني است.

حاصل كار باستان شناسي در ناحيه جم منطقه سيراف بوشهر، شناسايي چند آبگير و سيستم آبرساني متعلق به دوره ساساني است.
يك تيم باستان شناسي كه به مدت دو ماه در منطقه سيراف ضمن تعيين حريم منطقه به شناسايي محوطه هاي پيراموني پرداخته است، اعتقاد دارد، وجود چندين سد و آب بند، دليل آباداني و رونق سيراف و جم در دوره ساساني بوده است.
محوطه هاي مورد بررسي در ناحيه ناي بند واقع در 90 كيلومتري جنوب سيراف و شهر جم در 30 كيلومتري شرق اين بندر باستاني قرار دارند.
سدها و بندهاي مورد بررسي سد دايو، سد گلوكلات، سد ميرمعما، سيل بند چم چشمه، سيل بند ولايت بركه معصومي و بركه منظر است.
منطقه جم در جنوب به كوه هاي هفت چاه و در شمال و شمال غرب به كوه بيخو و در جنوب غربي به كوه پدري محدود مي شود.
منطقه جم، جزو مناطق ييلاقي جيرفت است كه داراي آب و هواي مطلوبي است و «استخري» در «سالك و ممالك» خود آورده است: «آب خوب و ميوه عالي از كوه جم به سيراف مي آورند.»
انگيزه اصلي ساخت سد و بند در اين منطقه، آبياري و آبرساني كشتزارها و شهرها بوده است. سد دايو در فاصله 15 كيلومتري شمال جاده پالايشگاه ولي عصر جم در دره اي موسوم به همين نام قرار گرفته است. اين سد در جهت شمالي جنوبي و با مصالح سنگ و ساروج ساخته شده است. قطر ديواره اصلي سد به 30/1 مي رسد. جهت جلوگيري از فشار وارده به سد، پشت بندهايي را در فاصله 3 متر از يكديگر به تعداد 5 پشت بند ساخته اند. طول اين سد كه در جهت شمالي جنوبي ساخته شده است 36 متر است و ارتفاع آن به 15 متر مي رسد.
بند گلوكلات نيز به فاصله يك كيلومتري جنوب سد دايو قرار دارد. اين بند در حاشيه كوه كلات ساخته شده است. اين سد كه از نوع قوسي است، داراي 6 پشت بند به فاصله 5 متر از يكديگر ساخته شده است كه قطر آنها به 30/1 متر مي رسد. طول سد هم 6 متر و ارتفاع آن 10 متر است.
سيل بند چم چشمه نيز در ضلع جنوبي روستاي چم چشمه قرار دارد، جهت سيل بند غربي شرقي است كه قطر ديوار آن 3 متر و طول آن 26 متر است و بيشترين ارتفاع سد به 3 متر مي رسد. اين سيل بند كه مربوط به دوره ساساني است متاسفانه به دليل عدم مرمت و بازسازي بخشي از آن تخريب مي شود.
سد مير معما (چاهه) هم 16 متر ارتفاع دارد و طول ديوار آن 20/1 است. اين سد در جهت شمالي جنوبي ساخته شده است كه با توجه به دو لايه بودن آن به نظر مي رسد كه در دوره اسلامي مرمت شده و يا بخش بالايي سد در دوره اسلامي ساخته شده و اين نظريه با توجه به تنوع رنگ و حالت الحاقي طبقه فوقاني سد است.
سيل بند ولايت نيز مانند ديگر سازه هاي آبي از مصالح سنگ و ساروج ساخته شده و جهت آن شمالي جنوبي است. طول سيل بند 35 متر و قطر ديواره آن 15/1 متر است. به فاصله هر 5 متر ستون هايي به عنوان پشت بند جهت قوت بخشيدن و استحكام بيشتر سد ايجاد كرده اند.
علاوه بر تاسيسات سد و بند راه هاي ديگري نيز جهت تقسيم آب و نگهداري آن انجام داده اند كه از جمله مي توان به ساخت آبگير و بركه اشاره كرد كه در منطقه جم از دو آبگير عمده مي توان نام برد كه يكي مربوط به بركه منظر و ديگري بركه روستاي معصومي است.
بركه منظر در كنار دره گت قرار دارد كه عبارت است از يك آبگير به صورت گرد به قطر 5/9 متر و قطر ديوار 60 سانتي متر كه يك اتاقك در سمت شرقي هدايت آب را انجام مي دهد به وسيله دريچه اي به عرض 30 سانتي متر و دو اتاقك ديگر كه حكم چاه را دارند كه همه اين اتاقك ها و تاسيسات جانبي كار تقسيم آب و هدايت آن را انجام مي دهند.
بركه معصومي هم در فاصله 300 متري جنوب بركه منظر قرار دارد. اين بركه نيز مانند بركه منظر داراي همان تقسيمات و تاسيسات جانبي است كه با توجه به شباهت هاي آنها به نظر مي رسد كه در يك دوره تاريخي ساخته شده اند.
اين يافته ها اولين بار است كه توسط كارشناسان ميراث فرهنگي استان بوشهر كشف و معرفي شد