جدول شکیات نماز
اگر در شماره ركعتهای نماز چهار ركعتی شك كند، فوراً فكر نموده سپس اگر یقین یا گمان به یك طرف شك پیدا كرد همان طرف را بگیرد و نماز را تمام كند وگرنه به دستورات زیر عمل نماید.(در این جدول دستور بعضی از شكهای صحیح كه بیشتر محل ابتلاء میباشد، آمده است.)
شك در عدد
ركعات
|
در حال قیام
|
در حال ركوع
|
در حال قیام بعد از ركوع
|
در سجده اول
یا بین دو سجده
|
بعد از اكمال سجدتین
|
وظیفه نمازگزار
بنا بر نظر مشهور فقهاء
|
شك بین 3 و 4
|
صحیح
|
صحیح
|
صحیح
|
صحیح
|
صحیح
|
باید بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام كند و بعد از نماز یك ركعت نماز احتیاط ایستاده یا دو ركعت نشسته بجا آورد.[1]
|
شك بین 2 و 3
|
باطل
|
باطل
|
باطل
|
باطل
|
صحیح
|
باید بنا بگذارد كه سه ركعت خوانده و یك ركعت دیگر بخواند و نماز را تمام كند و بعد از نماز یك ركعت نماز احتیاط ایستاده (بنابر فتوا یا احتیاط واجب) بجا آورد.[2]
|
شك بین 2 و 4
|
باطل
|
باطل
|
باطل
|
باطل
|
صحیح
|
باید بنا بگذارد كه چهار ركعت خوانده و نماز را تمام كند و بعد از نماز دو ركعت نماز احتیاط ایستاده بجا آورد.
|
شك بین 2 و 3 و 4
|
باطل
|
باطل
|
باطل
|
باطل
|
صحیح
|
باید بنا را بر چهار بگذارد و بعد از نماز دو ركعت نماز احتیاط ایستاده و بعد دو ركعت نشسته بجا آورد.
|
شك بین 4 و 5
|
صحیح
|
باطل
|
باطل
|
باطل
|
صحیح
|
در حال نشسته بعد از اكمال دو سجده:
باید بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام كند و بعد از نماز دو سجده سهو بجا آورد.
در حال ایستاده:
باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و به دستور شك 3 و 4 عمل نماید.[3]
|
* مسأله : شك 3 و 4 در هر حال صحیح است و شكهای 2 و 3 ــ 2 و 4 ــ 2 و 3 و 4 ــ 4 و 5 بعد از اكمال سجدتین صحیح است. و قبل از آن از شكهای باطل است.
* سؤال: منظور از اكمال سجدتین چیست؟
آیات عظام مرحوم امام ، مقام معظم رهبری، اراكی،فاضل لنكرانی، بهجت، شاهرودی، شبیری زنجانی، نوری همدانی: سر برداشتن از سجده دوم است.
آیات عظام خوئی، گلپایگانی، صافی، تبریزی، وحید خراسانی: بعد از تمام شدن ذكر واجب سجده دوم است.
آیت الله سیستانی: سر گذاشتن بر سجده دوم هرچند ذكر واجب را نگفته باشد.
* مسأله: اگر یكی از شكهای صحیح در نماز برای فرد پیش آید:
آیات عظام مرحوم امام، مقام معظم رهبری، فاضل لنكرانی، اراكی، گلپایگانی، صافی، بهجت، نوری همدانی، شبیری زنجانی، وحید خراسانی: نباید نماز را بشكند و چنانچه نماز را بشكند گنهكار است.
آیات عظام خوبی، تبریزی: در تنگی وقت نباید نماز را بشكند و در وسعت وقت نیز بنابر احتیاط واجب شكستن نماز جایز نیست.و بایستی به دستور شكهای صحیح عمل نماید.
آیت الله سیستانی: چنانچه وقت نماز تنگ باشد نباید نماز را بشكند ولی در وسعت وقت مخیّر است نماز را شكسته و دوباره بخواند یا به دستور شكهای صحیح عمل نماید.
* مسأله: گمان در شماره ركعتهای نمازهای واجب (دو ركعتی، سه ركعتی، چهار ركعتی) حكم یقین را دارد.
شكهای باطل:
* مسأله: اگر در نماز چهار ركعتی شك كند كه یك ركعت خوانده یا بیشتر نماز باطل است.
* مسأله: شك در شماره ركعات نمازهای دو ركعتی (مثل نماز صبح و نماز مسافر) و سه ركعتی(نماز مغرب) از شك های باطل است.
[1] - آیات عظام وحید خراسانی ـ شبیری زنجانی: احتیاط واجب آن است كه دو ركعت نماز نشسته بجا آورد.
[2] - آیات عظام مرحوم امام ـ فاضل لنكرانی: یك ركعت نماز احتیاط ایستاده یا دو ركعت نماز نشسته بجا آورد.
[3] - در شك 4 و 5 در حال ایستاده برای قیام بی جا آیات عظام مرحوم امام، مقام معظم رهبری، سیستانی، فاضل لنكرانی، شبیری زنجانی، وحید خراسانی: احتیاط مستحب است كه دو سجده سهو انجام دهد. آیات عظام بهجت، گلپایگانی، صافی، خوئی، تبریزی، نوری همدانی، شاهرودی: احتیاط واجب است دو سجده سهو انجام دهد.
آیت الله اراكی: باید دو سجده سهو انجام دهد.