هفته پانزدهم:( ذوالکفل " ترک صفت رذیله عیب جویی ").

بسمــــــــــــــــــــــــه تعالـــــــــــــــــــــــــی

عـــهــــدنــــــامــــه بــــاخــویـــــشـــــــــــــــــــــــــــــ

السلام علیک یا صاحب الزمان (عج)

السلام علیک یا ابا عبدالله

قال رسول الله صلى ‏الله‏ عليه ‏و‏آله :

 نه عيب ‏جو باش و نه ثناگو، نه زخم‏زبان زن و نه مجادله گر

مـا رهـروان ره حـق کـه بـا خـدا و امـام زمـان (عـج) خـویـشـــ عـهـد بـسـتـه ایـم هـر روز بـهـتـر از روز قـبـل بـاشـیـم در ایام اسارت کاروان امام حسیــــــــــن (ع) بـا خـود عـهـد می‌بـنـدیـم که بـرای رضـای حـق و شـادی دل شـکـسـتـه مـولـایـمـان امـام زمـان (عج) بـا تـوکـل بـه خـدا و تـوسـل بـه چـهـارده مـعـصـوم و بـا الـگـو گـرفـتـن از  معصومین و پیامبران و خوبان درگاه حق از

عیب جویی دیگران

دوری کنیم .

و بدینوسیله پیمانی مجدد با مولایمان حضرت ولی عصر(عج) می بندیم که راه ظهور را هموارتر سازیم.

ثواب و اجر این کار را هدیه می کنیم به ساحت مقدس امام زمان (عج) برای سلامتی مسئولین سایت راسخون و مدیر تالار گفتگوی آزاد دعا می کنیم.

عیب جویی یعنی تلاش در آگاهی از عیب دیگران و فاش کردن گناهان و لغزشهای پنهانی دیگران در بین مردم، و یا پی جویی و آشکار نمودن عیوب و نواقصی که از چشم دیگران پوشیده است.

خدایا در این ماه صفر و در آستانه اربعین حسینی به ما توفیق بده به این گناه بزرگ میتلا نگردیم .

عیب جویی از دیدگاه قرآن کریم

«ویل لکل همزه لمزه»

وای بر هر عیب جویی هرزه زبانی (مسخره کننده ای)

(سوره همزه آیه 1)

در تفسیر نمونه، تفسیر این آیه چنین آمده است که:

آنها با نیش زبان و حرکات دست و چشم و ابرو در پشت سر و پیش رو، دیگران را استهزاءکرده، یا عیب جویی و غیبت می کنند، یا آنها را هدف تیرهای طعن و تهمت قرار می دهند. همزه و لمزه هر دو صیغه مبالغه است. اولی از ماده همز در اصل به معنی شکستن است و از آنجا که افراد عیب جو و غیبت کننده شخصیت دیگران را در هم می شکنند و حیثیت ایشان را لکه دار می کنند، به آنها همزه اطلاق می شود و لمزه به معنی غیبت کردن و عیب جویی نمودن است.

(تفسیر نمونه/ج 27/ص309)

«و لا تلمزوا انفسکم»

و عیب دیگران را به رخ نکشید.

(سوره حجرات/آیه 11)

لا تلمزوا از ماده لمز بر وزن (طنز) به معنی عیب جویی و طعنه زدن است.

بعضی از مفسران می گویند، که لمز شمردن عیوب افراد در حضور آنها است و همچنین عیب جویی با چشم و اشاره است.

قرآن در این آیه با تعبیر انفسکم به وحدت و یکپارچگی مؤمنان اشاره کرده و اعلام می دارد که همه مؤمنان به منزله نفس واحدی هستند و اگر از یکدیگر عیب جویی کنید در واقع از خودتان عیب جویی کرده اید. در پایان آیه برای تأکید بیشتر خداوند می فرمایید:

«و آنان که توبه نکنند و از این عمل دست برندارند ظالم و ستمگرند.»

چه ظلمی از این بدتر که انسان با سخنان نیش دار، تحقیر و عیب جویی، قلب مردم با ایمان را که مرکز عشق خداست بیازارد و آبروی آنها را که سرمایه بزرگ زندگی آنان است از بین ببرد.

بعضی از افراد ذاتاً عیب جو هستند . اصلاً‌ علاقه داره ، تو یه جمعی که نشسته از بقیه عیب جویی کنه . مثلاً وارد این جلسه شده یه گوشه می شینه ، جلسه ششصد تا محاسن داره . یه دونه هم عیب داره ، نه ! بیست تا هم عیب داره ، وقتی که می ره بیرون فقط همین بیست تا رو می بینه ، بعد هم علاقة خاصی داره که این بیست تا رو همه جا بگه . به این آدم می گن عیب جو .
با بنده رفیقه ، مثلاً من پنج تا خوبی دارم ، پنج تا هم بدی ، فقط همین پنج تا بدی رو می بینه و همه جا هم می ره
می گه ، به این می گن عیب جو . حالا کار نداریم که مرحلة بعدی عیب جویی غیبت و تهمت هست . بحث این جلسه فقط عیب جویی هست . می خوایم بدونیم نظر معصومین (ع) نسبت به چنین شخصی چیه ؟ و عیب جویی چه آثار سوئی داره و چطوری رفع می شه ؟ اما آثار سوء عیب جویی :
1 ـ می فرمایند : از دست دادن دوستان . شخصی که عیب جو هست ، دوستانش رو از دست می ده . به هر حال هر کسی احتیاج به دوست و رفیق داره ، اما کسی که چنین صفت بدی داره ، دوستانش بعد از مدتی متوجه می شن که این آدم کارش اینه که عیبهای بقیه رو ببینه و بره بگه ، لذا از چنین شخصی فراری هستند و دوستانش رو از دست می ده . مگه آدم مریضه با یه کسی راه بره که دائم بگرده عیب هاش رو پیدا کنه و فردا هم بره این ور و اون ور بگه ؟! خُب ، هر کسی باشه می ترسه چون همه به هر حال عیب دارن . هر کسی می ترسه .
بعضی از شغل ها هستن که آدم باید ازشون بترسه ، مثلاً می گن : پاسبان هر سبیلویی رو دزد می پندارد ! هر آدم سبیل کلفتی رو که می بینه فکر می کنه دزده . بعضی ها اینطوری اند ، یارو اصلاً تو اداره آگاهی داره کار می کنه ، آقا فکر میکنه همة عالم دزدند ! چرا ؟ چون اینقدر در این شغل پیش رفته و در این شغل غرق شده که دیدش نسبت به جامعه و مردم ، همون دید مأمور آگاهی می شه . بعضی ها شغلشون اینطوری بهشون القا کرده اما بعضی ها ذاتاً این تیپی هستند و شغلشون هم هرچی می خواد باشه .
2 ـ یکی دیگه از آثار عیب جویی تهییج کینه هاست : یعنی چی ؟ مثلاً بنده با آقای الف رفیقم ، دائماً در این عیب
می بینم ، همین جور تو فکرم ، فکر نمی کنم که این صد تا حسن هم داره ، چون فقط و فقط عیب رو می بینم . این
عیب ها رو روی هم جمع می کنم . عیب اول ، عیب دوم ، عیب سوم ، از عیب ششم و هفتم ، به بعد دیگه من از این بدم می یاد . عیب بیستم رو که می بینم این بد اومدن تبدیل به کینه می شه .
اصلاً می بینی انسان عیب جو ،‌ هیچ کس رو در جامعه قبول نداره . وقتی می گی : فلانی ! می گه : آقا ! این رو ولش کن ! فلان عیب رو داره . اسم یکی دیگه رو می یاری . می گه : آقا ! این ؟! این اینطوریه . آخرش به مرحله انزوا می رسه . توی یه بن بست انزوا گیر می کنه و هیچ یاری نداره . نه کسی دوستش داره و قبولش داره ، نه اون کسی رو دوست داره و قبول داره . پس این عیب جویی نه تنها دوستان رو از انسان فراری می ده بلکه انسان رو هم از دوستان فراری می ده ، چون در دل انسان دائماً کینه حاکمه و با این کینه آدم نمی تونه رفیق بگیره .
3 ـ رسوایی : رسوایی دنیا و آخرت . خداوند تبارک و تعالی وعده داده ، یعنی در حقیقت وعید داده ، گفته : کسی که عیب مردم رو بگرده و پیدا کنه و بعد این عیب ها رو در جامعه نشر بده و آبروی مردم رو ببره ، منِه خدا تعهد می کنم در دنیا یک و در آخرت دو ، در هر دو جا عیب هاش رو باز کنم ، پخش کنم و رسواش کنم !
با این وعیدی که خداوند داده ، یعنی به هر نحو ، انسان داره ضرر می کنه ، خُب آقا مگه این کار خوبیه ؟ واقعاً در خودمون مرور کنیم ، ببینیم عیب جوییم یا نه ؟
آیا یه لیوان آب نصفه که به ما نشون می دن ، نصفة‌ پر رو می بینیم یا نصفة خالی رو ؟ اگر نصفة خالی رو می بینیم ، عیب جوییم و اگر نصفه پر رو می بینیم ، انسان مؤمنی هستیم و ایمان داریم .
معمولاً هم اینطوریه که کلاً مردم کاری به این کارها ندارن یعنی عیب جویی یه صفت نادره ، یه صفت منفیه نادر . خُب حالا وقتی به این قضیه پی بردیم که دوستانمون رو از دست می دیم و دوست پیدا نمی کنیم و خداوند در دنیا و آخرت رسوامون می کنه . ما چه جوری با این قضیه مبارزه کنیم ؟

راههای درمان عیب جویی :
1 ـ اولین راه مبارزه با عیب جویی ترک همنشینی با عیب جویان : خوب دقت کنید ! امام علی (ع) می فرمایند :
” مصاحبه الاشرار توجب سوء ظن بالاخیار ” کسی که با انسانهای شرور و بد می شینه و همیشه هم صحبتش بدها هستند این نسبت به خوبها دارای سوء ظن می شه . چرا ؟ چون در یه جمعی که نشسته تمام این جمع ، صحبتشون بد نام کردن خوبهاست . مثلاً توی یه مدرسه و یا توی یه کلاسی هست که اینها ، همه با دین و دیانت مشکل دارند ، کسی که با دیانت مشکل داشته باشه با متدینین هم مشکل داره ، و کسی که با متدینین مشکل داشته باشه ، همیشه بدیشون رو می گه و این بد گفتن ، یه بار ،‌ دو بار ، ده بار ، صد بار ، بالاخره بر وجود ما تأثیر می ذاره . انسان تبدیل می شه به : “ مصاحبه الاشرار “ هم صحبت اشرار و این باعث می شه نسبت به خوبها بدبین بشه . این کاری هست که هم صحبتی با بدها انجام می ده ، و بالاخره بدی شنیدن روی آدم تأثیر می ذاره .
مثلاً من آقای فلانی رو خیلی دوست دارم ، برای من قداست داره ، دفعه اول یه کم از ایشون بدی می گن ، دفعه دوم فحشش می دن ، دفعه سوم و . . . دفعه بیستم قداستش می ریزه . دفعه بیست و یکم من اصلاً شک می کنم که این خوب هست یا نه ؟ دفعه پنجاهم اصلاً نظرم نسبت به اون بر می گرده ، دفعه صدم اصلاً ازش کینه پیدا می کنم !! می بینید ؟!
در زمان آقا امام مجتبی (ع) جوّ شام به گونه ای بود که اهالی شام نسبت به آقا امیرالمؤمنین (ع)کینه داشتند . و گاهی پیش می یومد که به امام مجتبی (ع) فحش و ناسزا می دادند . ببینید کینه چه بلایی به سر آدم می یاره ، ولو اینکه طرف مقابل علی (ع) باشه ، ولو اینکه قرآن ناطق باشه ، ولو اینکه یک بار دیدنش انسان رو از این رو به اون رو می کنه ، به هر حال چون دائماً با اشرار مصاحبه می کردند نظرشون نسبت به امام علی (ع) هم برگشته بود . اینه که من همیشه می گم : عزیزان ! خودتون رو از این جمع های حزب اللهی و متدین جدا نکنید . اولش از جمع جدا می شی ، به هر حال یه جمع لازم داری ، یواش یواش تو جمع دیگه می یوفتی ، تو اون جمع که افتادی خدا کنه بتونی خودت رو حفظ کنی . من می گم نمی تونی ، چون امام (ع) داره می گه . چون یواش یواش اصلاً نظرت در مورد دین و دیانت و خدا عوض می شه ، پس اولین راه درمان اینه که خودتون رو از جمع خوبان جدا نکنید .
آقا جمع بدها کیا هستند ؟ ببینید بد ، یه مفهوم کلیه . برای خودتون بد رو مصداقی کنید . خیلی از جمع هایی که ما فکر می کنیم بد هستن ، بد نیستند ، ناآگاهند . آدم می تونه توی این جمع ها نفوذ کنه و آگاهشون کنه . بد یعنی جمعی که با غرض و با علم ، با دین و ارزش و انقلاب و . . . مخالفت می کنه . اما کسی که غرضی نداره ، علم هم نداره ، بد نیست . این فقط نا آگاهه . وظیفة ما اینه که ناآگاهان رو آگاه کنیم .
جمعی که با یه نوسازی معنوی می تونیم متدینش کنیم ، بد نیستند . بد اونیه که می دونه ، غرض داره ، با علم ، با
دیانت مون مخالفت می کنه . این می شه بد . وگرنه این دبیرستانهای ما و این بچه های ما بد نیستن . ما فرض می کنیم گناه هم می کنند ، اما بد نیستند . نود درصد جمع دبیرستانهای ما جو ناآگاهه . اگر دینی ، از روی اخلاص با تمام
ظرافت هایی که لازمة نسل جوان هست به اینها ارائه شده بود که نشد ، کارشون به اینجا نمی کشید .
حالا نوبت ماست دیگه ، هرچی دست رو دست بذاریم وضعیت بدتر می شه . باید راه بیوفتیم در جهت اینکه بد و خوب ها رو از هم جدا کنیم و جمع های ناآگاه رو هم آگاه کنیم .
پس می گه مجالست با بدان و رفت و آمد در گروهها و تشکل هایی که دائماً اهل فساد و فسادهای مختلف هستند ، چون زیاد نسبت به خوبان در این مکانها بد گمانی ترویج می شه ، انسان خود به خود از جمع خوب ها جدا می شه . این مسئله رو درصد بالایی از شما چشیدید و با تمام وجود لمس کردید .
2 ـ راه دوم درمان عیب جویی : امام صادق (ع) می فرمایند : آیا انتظار داری تمام خوبی ها در دوست تو جمع شده باشه ؟ و بعد دوباره می پرسند : کو رفیقی که هیچ عیبی نداشته باشه ؟
در ادبیات فارسی هم ضرب المثلی داریم که از همین حدیث گرفته شده . می گه : گُل بی عیب خداست .
( و معصومین (ع) ) آیا کسی هست عیبی نداشته باشه ؟ در رفاقت هاتون ، بسنجید و درصد بگیرید ، اگه نسبت خوبی ها به بدیهاش از 50 درصد به بالا هست ارزش رفاقت داره . یعنی یه موازنة ظاهری و برآیند ظاهری انجام بدید . البته خیلی راحت می تونید از رفتار رفیق تون متوجه این موضوع بشید که اگه خوبی هاش بیشتر از بدیهاش بود ، همین کفایت
می کنه . قرار نیست ما بگردیم گل بی عیب پیدا کنیم . این رو داشته باشید .
مثلاً عرض می کنم : یکی از شما با بنده رفیقید ، ما منبر می ریم ، مداحی می کنیم و کارهایی که الان می بینید . خُب اینها مثلاً یه درصدی استفاده الهیه ، حالا ممکنه شما در بنده یه عیبی ببینید و کشف کنید ، آیا درسته که بگی : آقا ! ولش کن . بریم دنبال کارمون . این اصلاً آدمه ؟!
قرار نیست همه گُل بی عیب باشند ، انسان با خودش می سنجه . می گه : فلانی اون بالا روی منبر نشسته ، در ضمن این یه عیب رو هم داره اما از سه تا کارش که استفاده می کنیم . همین ! عیب هم داشته باشه .
بهش میگی : آقا نوار فلانی رو چرا گوش نمی دی ؟ میگه : نوار فلانی ؟! ولش کن ! ـ مگه چی شده ؟ ـ نشنیدی . . . . ؟! خُب چه ربطی داره ؟ حضرت امام (ره)‌ می فرمودند : حتی از علم اساتید بی دین ، استفاده کنید . نگفتن برو پشت سرش نماز بخون ، نخون ! اما از علمش استفاده کن . این نکته ای هست که باید رعایت بشه . پس گل بی عیب خداست .
از صد درصد صفات یک شخص ، 60 درصد ، نه ، 51 درصدش خوبه ، این قابل استفاده است . پس اگر یه وقت عیبی رو در امثال من مشاهده کردید ،‌ اینجوری حساب کنید که آیا این عیب باعث می شه در اون استفاده ای که من می کنم ، خللی وارد بشه ؟ اگر اینجوریه ، حق با شماست . اما اگر نه ، استفاده سرجاشه ، عیب هم سرجاشه . و این عیب کاری به اون استفاده نداره ، خُب عیب رو کنار بذار و به کسی هم نگو . استفاده ات رو بکن .
یه وقت هست ، احساس می کنی مثلاً بنده از راه دین دارم می بُرم و به یه مسیر بی دینی می رسم ، خُب این عیب قاطی می شه و در استفاده خلل وارد می کنه . یعنی در حقیقت ، استفاده انجام نمی شه . این انحرافه ، این جا وظیفه انسان اینه که کنار بکشه و مبارزه کنه . اما اگه نه این عیب ربطی به دینم نداره ، مثلاً طرف خیلی علمش بالاست ، خیلی هم متقیه اما قدش کوتوله است . خُب ربطی نداره . می گه : آقا ! این کوتوله است ، من از این استفاده کنم ؟! خُب چه ربطی داره ؟
بعضی عیب ها اینطوری هستن . اصلاً این عیب ربطی به استفاده ، نداره ، یعنی همون قدر این عیب در استفاده تأثیر
می ذاره که آسفالت و بادمجان روی هم تأثیر می ذارن . همین ! پس این رو دقت کنید !
3 ـ راه سوم درمان عیب جویی : می فرمایند : کلماتی که ایهام داره حمل بر صحت کنید . بعضی از کلام ها هست ، ایهام داره ، یعنی بستگی داره نیت طرف از این کلام چی باشه در چنین جایی می گن شما این کلام رو حمل بر صحت کنید . بگید انشاءالله درست می گه .
البته نه اون کلامی که مطمئناً مشخصه نیت طرف بد هست . اگه مطمئنید ، اینجا حمل بر صحت ، عقلانی نیست . وقتی که ایهام وجود داره و مشخص نیست که نیت چیه ، شما بگید انشاءالله نیتش خوب بوده . مثلاً شما می دونید یه بنده خدایی فلان حرف رو زده ، اما نمی دونید واقعاً منظور خوب بوده یا بد . می گن چنین جایی شما جهت خوب رو لحاظ کنید . بگید انشاءالله خوب بوده .
4 ـ راه چهارم درمان عیب جویی : توجه به پاداش : یعنی اگر یه کسی عیب جو باشه ، اما این صفت عیب جویی رو رفع کنه و به جایی برسه که مثلاً عیب رو در شخص ببینه و با یکی از این راهها ، عیب رو پنهان کنه و به کسی نگه ، امام صادق (ع) می فرمایند : چنین شخصی در روز قیامت ، وقتی پرونده اش رو به دستش می دن و نگاه می کنه با خودش
می گه : دیگه لازم نیست حساب و کتاب بشم ، با این همه گناهی که دارم حتماً جام تو جهنمه .
امام صادق (ع) می فرمایند : پرونده رو نگاه می کنه ، ناامید سرس رو پائین می اندازه و می خواد راه بیوفته به سمت جهنم ! یه دفعه از طرف خدا ندا می رسه : بندة من ! یادتِه فلان عیب ، فلان عیب ، فلان عیب رو دیدی ( همه عیبهایی رو که توی دنیا دیده بوده و چشم پوشی کرده بود ، براش اسم می یارن )یادته اینها رو دیدی ، اما این صفت حسنه و عالیه در تو بود که عیب ها رو پنهان کردی . یادته ؟! عرض می کنه : بله ! خدا می فرماید : خُب منِه خدا الان می خوام تلافی کنم . من کریم هستم ، و از تو کمتر نیستم ، منم گناهانت رو پنهان می کنم . به پرونده اش نگاه می کنه ، می بینه از گناهانش اثری نیست .
اگه آدم این دو روز دنیا رو یه کم نسبت به اطرافیانش رحیم باشه ، در روز قیامت رحمت الهی شاملش می شه . اگه یه کم از لذت هایی که از گناه زبان می بریم قلم بگیریم ، خدا روز قیامت به رخمون نمی کشه . فقط یه کم !
مثلاً بنده با یه آقایی رفیق شدم ، شما چه کار داری که می یای می گی : با این رفیق شدی ؟! نمی دونی چه عیب هایی داره ؟! خُب این عیب ها چه ربطی به من داره ؟ می دونی داری برای خودت آتیش جهنم رو می خری ؟ اگر این احساس های حسادت ، کینه و عیب جویی رو قلم نزنیم ، روز قیامت نباید زیاد امید داشته باشیم ! می گه : آقا احساس خطر کردیم ! نباید احساس خطر می کردی ، اصلاً به تو ربطی نداره !
یه وقت هست آدم گناه رو به عینه می بینه ، اگه اینجا با قصد و نیت خیر ، اون هم به یه بزرگتری بگه که حل بشه اشکالی نداره . اما اگه همین طوری این عیب ها رو به بقیه بگه ، حل نمی شه ، فقط باعث آبروریزی می شه . فقط داره آبرو می بره . و یا اگر گناه رو به عینه در کسی ببینی و خطر رو صددرصد احساس کنی و بری بگی ، و اون بنده خدا هم نتونه کاری بکنه ، این هم می شه غیبت . در صورتی که تو اشتباه کنی و چنین عیبی در شخص نباشه ، این دیگه تهمته .
آقا ! دو تا رابطه رو به هم زدی و جمع های اینطوری رو پوکوندی ! اما عنایت کنید ! اگر احیاناً عیبی رو در برادرتون یا خواهرتون دیدید ، فقط و فقط به کسی بگید که بتونه این عیب رو رفع کنه و یا برید به خودش بگید گرچه من توصیه نمی کنم به خودش بگید ، چون شما هم سن هستید و از همدیگه قبول نمی کنید ، راهش همینه .
اما اگه بری به دوستش بگی ، با فلانی رفیق شدی ؟! می دونی چه خبره ؟ ـ نه ، چه خبره ؟ ـ اینجوریه ، اون جوریه !!
خُب باشه ! اصلاً به ذات دلت دقت کردی که ببینی دلیل این حرفت چی بوده ؟ آیا حسادت نبوده ؟ آیا این نبوده که چشم نداری ببینی دو نفر با هم رفیق باشن ؟ آیا اگه دو نفر خیلی با هم صمیمی شدن دلیل بر این هست که در رابطه شون گناه هست ؟! “ هو الذی الف بین قلوب المؤمنین ” خدا بعضی ها رو برای هم مشخص کرده ، اینها بیشتر با هم رفیق می شن . همین ! قرار نیست که همه فقط رفیق ما باشن . این رو عنایت کنید !
و این رو من بهتون بگم ، با این عیب جویی شما دارید دو تا خیانت انجام می دید : 1 ـ خیانت شخصی : که باز خودش دو جنبه داره : به اونها داری خیانت می کنی ، چون اونها رو از هم جدا می کنی و این رابطه ای که خداوند ایجاد کرده رو داری به دروغ و گناه خط می زنی . و دوم داری به خودت خیانت می کنی ، چون عیب جو می شی و خدا دنیا و آخرتت
رو ، خراب می کنه !
2 ـ داری به جامعه خیانت می کنی ، برای اینکه این جمع ها رو داری خراب می کنی . اما یه دعا : خدایا ! با خط زدن صفات رذیله مثل حسادت ، کینه ، بغض ، حب دنیا و صفات شهوانی از وجود ناقابل ما و با قرار دادن پیوندهای محکم محبت شرعی بین ما ، همه مون رو در ادامة راه خودت ، پیروز و موفق بگردان . الهی آمین ! وقتی می گی : “ الهی آمین ” یعنی قول دادی .
5 ـ آخرین راه درمان عیب جویی : توجه به عِقاب و کیفر : به این موضوع دقت کنیم که ما عیب دیگران رو پیدا کردیم و به بعضی ها گفتیم ، خُب این چه نتیجه ای داره ؟ آیا می دونید با این کار چه بلایی به سرمون می یاد ؟ آیا اینجوری نیست که اگه بعضی عیب های ما رو بفهمند دیگه تو این شهر نمی تونیم زندگی کنیم ؟ کی باید عیبهای ما رو بپوشونه ؟ خدا باید بپوشونه دیگه ، خدا خودش داره می گه : اگه عیب بنده هام رو نپوشونی ، من عیب تو رو نخواهم پوشاند . نه در دنیا و نه در آخرت !
همیشه این مسئله رو مد نظر داشته باشیم ، هر وقت خواستن در مورد کسی صحبت کنند ، اگه از این شخص عیبی به خاطرت اومد ، مواظب باش ! این رو به یاد بیار که خودت هم همچین صاف و پاک و بی عیب نیستی . وقتی اینجوری شد ، آدم دیگه خودش می فهمه که باید چکار کنه انشاءالله خداوند همه ما رو به عیوب خودمون واقف کنه .
اما عیب جویی ممدوح : تا حالا می گفتم : عیب جویی بده ، اما حالا می گم عیب جویی خوب هم داریم !‌ چیه ؟ اینه که انسان در خودش بگرده و عیب هاش رو پیدا کنه و رفع کنه . این خیلی مهمه . انسانی که چشمش به عیبهای مردم هست ، از عیبهای خودش غافله ، می گن به جای اینکه چشمت دنبال عیوب مردم باشه ، اگه دلت برای خودت می سوزه ، تو وجود خودت بگرد و عیب هات رو پیدا کن . اگر هم دلت نمی سوزه ، برو یه کم تو قبرستون بچرخ تا دلت بسوزه ! بالاخره یه روزی ما رو اون زیر می ذارن ، ببین چی داری جمع می کنی ؟ بگرد عیب هات رو پیدا کن . چیزی که به درد اون زیر می خوره رو تقویت کن . اونهایی هم که می بینی اون زیر رو داره خراب می کنه و مثل آتیش داره اون زیر رو پر می کنه ، اونها رو خط بزن و اگه واقعاً دلت برای خودت نمی سوزه ، ما دیگه کاسة داغ تر از آش نیستیم ! انشاءالله خداوند این توفیق رو به ما بده که عیب های خودمون رو پیدا کنیم و رفع کنیم .

عیب جویی صفت شایسته ای نیست تمام موجودات روی کره زمین ازمخلوقات خدایندونبایدازیکدیگرعیب جویی کنیم، البته درمواردی بایدعیب شخصی رابه اوگوشزدکنیم تادرصددرفع مثلا"اخلاقش بشه .باتشکر

عيب جويي كار بسيار بدي است كه باعث رنجش خاطو ديگران مي شود. ما با عيب جويي از ديگران ريشه دشمني را در دل دوستانمان مي كاريم.

من روزي يكبار در آيينه خود را مي نگرم و به عيب هايم فكر مي كنم تا در خيابان و هرجايي عيب هاي ديگران را بزرگ نبينم!!!!!!!!!!!!!

امام صادق عليه ‏السلام

هر كس درصدد عيب‏جويى برادر مؤمنش برآيد، تا با آن روزى او را سرزنش كند، مشمول اين آيه است: كسانى كه دوست دارند(، زشتى ‏ها در ميان مردم با ايمان شيوع پيدا كند، عذاب دردناكى براى آنان در دنيا و آخرت خواهد بود و خداوند مى ‏داند و شما نمى‏ دانيد.)

امام علي مي فرمايند: بزرکترین عیب آن است که آنچه را که مانند آن در خود توست عیب بشماری.

پيامبر صلی الله علیه و آله و سلم :

لا يستر عبد على عبد في الدّنيا الّا ستر اللَّه عليه يوم القيامة

بنده ای بر بنده ای دیگر نپوشاند(عیب هایش را) مگر اینکه خداوند در روز قیامت بر او (عیب هایش را) پوشاند

عيبجويى يكى از صفات نكوهيده است كه در قرآن و در روايات اسلامى به شدّت مورد نكوهش قرار گرفته حتى يكى از سوره‏هاى قرآن بدان اختصاص يافته است.

اين صفت ناپسند انگيزه‏هاى متعددى دارد از جمله عداوت وكينه توزى، غفلت از عيوب خويشتن و فضل فروشى‏

امام خردمندان، اميرمؤمنان عليه السلام در اين مقام، سخن حكيمانه‏اى فرموده است:

«لَا تَتَبَّعَنَّ عُيُوبَ النَّاسِ فَانَّ لَكَ مِنْ عُيُوبِكَ انْ عَقَلْتَ ما يَشْغُلُكَ مِنْ انْ تَعيبَ احَداً»

پيگير عيوب مردم نشو چرا كه خود، اگر خرد بورزى، آن قدر عيب دارى كه تو را از عيب‏جويى ديگران كفايت كند.

و در سخنى ديگر، شگفتى خود را از انسان نابخردى كه با داشتن عيوب متعدد به عيب‏يابى از ديگران مى‏پردازد، ابراز داشته است.

امام باقر عليه السلام نيز، عيب‏جويى را نزديك شدن به مرز كفر دانسته، مى‏فرمايد:

«مِنْ اقْرَبِ ما يَكُونُ الْعَبْدُ الَى الْكُفْرِ انْ يُؤاخِىَ الرَّجُلَ عَلَى الدّينِ فَيُحْصى‏ عَلَيْهِ زَلَّاتِهِ لِيُعَيِّرَهُ بِها يَوْماً ما»

از نزديك‏ترين حالات بنده به مرز كفر اين است كه با مردى با انگيزه دينى دوست‏

شود سپس بدى‏هاى او را برشمارد تا روزى بدان وسيله او را سرزنش كند.

به همين دليل، قرآن مجيد، عيب‏جويان را چنين تهديد مى‏كند:

«وَيْلٌ لِكُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ»

واى بر هر عيب‏جوى سخره‏گر!

. امام صادق عليه السلام، انتقاد كننده واقعى را محبوب‏ترين دوست خود دانسته، مى‏فرمايد:

«احَبُّ اخْوانى‏ الَىَّ مَنْ اهْدى‏ عُيُوبى‏ الَىَّ»

بهترين دوست من كسى است كه عيوبم را به من هديه كند!

امير مؤمنان نيز به ما چنين توصيه مى‏كند:

«لِيَكُنْ اثَرَ النَّاسِ عِنْدَكَ مَنْ اهْدى‏ الَيْكَ عَيْبَكَ وَ اعانَكَ عَلى‏ نَفْسِكَ»

بايد برگزيده‏ترين مردم نزد تو كسى باشد كه عيب‏هايت را نشانت دهد و تو را در مقابله با نفس امّاره‏ات مدد بخشد.

اخلاق و تربيت اسلامى، ص: 163

عيب جويي اين پيامدها را به دنبال دارد... زندگي اجتماعي انسان‌ها در كنار يكديگر نيازمند وضع قوانين و مقرراتي است كه روابط بين آن‌ها را تنظيم و از آفات آن جلوگيري كند. خداوند متعال براي سامان دادن به زندگي اجتماعي بشر، آن‌ها را به سوي اموري تشويق كرده و از اموري ديگر بازداشته است. يكي از اين امور بازداشت شده عيب‌جويي است كه در مطلب حاضر به بررسي اين رذيله اخلاقي مي‌پردازيم.

***

قرآن كريم در آيه 12 سوره حجرات مي‌فرمايد: «... و لا تجسسوا... از عيوب مردم تجسس نكنيد». علامه طباطبايي در تفسير اين آيه مي‌نويسد: «تجسس به معناي پيگيري و تفحص از امور مردم است. اموري كه مردم عنايت دارند پنهان بماند و تو آن‌ها را پيگيري كني تا خبردار شوي. به بيان ديگر دنبال عيوب مردم را نگيرد و دراين مقام برنيايد كه اموري را كه صاحبانشان مي‌خواهند پوشيده بماند، آن‌ها را فاش سازد.» (ترجمه الميزان، ج18، ص484) خداوند متعال در اين آيه جست وجو در عيوب و كاستي‌هاي مؤمنان را ممنوع مي‌كند و خواهان حفظ آبروي آن‌هاست.
در آيات ديگر با كلماتي از ريشه همز و لمز اين نهي تكرار شده است: «ويل لكل همزه لمزه (همزه، 1)، واي بر هر عيب‌جوي مسخره كننده‌اي.» همز در اصل به معناي شكستن است؛ زيرا عيب‌جويان شخصيت ديگران را درهم مي‌شكنند. (تفسير نمونه، ج72، ص903) گرچه تفاوت‌هايي بين دو واژه همز و لمز وجود دارد اما در مجموع اين دو واژه به يك معناست و مفهوم وسيعي دارد كه هرگونه عيب‌جويي، غيبت، طعن و استهزاء به وسيله زبان و علائم و اشارات و سخن چيني و بدگويي را شامل مي‌شود. (تفسير نمونه، ج72، ص113)
سوره همزه با تهديد شديد و نفرين از جانب خداوند آغاز مي‌شود. هدف از اين نفرين، افرادي هستند كه با گوشه چشم، اشاره ابرو و يا با نيش زبان ديگران را استهزا و عيب‌جويي مي‌كنند. حفظ آبروي افراد به قدري مهم است كه خداوند قانون شكنان را نفرين مي‌كند؛ زيرا آبرويي كه ريخته شد به راحتي به دست نمي‌آيد، ضمن اين‌که باعث ايجاد دشمني و از بين رفتن دوستي‌ها نيز مي‌شود.
خداوند متعال در آيه 11 سوره حجرات مي‌فرمايد: «اي كساني كه ايمان آورديد! نبايد قومي قوم ديگر را مسخره كند، شايد آن‌ها از اين‌ها بهتر باشند... و از يكديگر عيب مگيريد». سياق آيه مي‌فهماند كه هيچ كس را مسخره نكنيد شايد او نزد خدا از شما بهتر باشد. كلمه «انفسكم» با همه كوتاهي اش حكمت الهي را بيان مي‌كند و نشان‌دهنده اين است كه مسلمانان از يكديگرند و افشاي عيب يك نفر در حقيقت افشاي عيب خود است. همان طور كه انسان عيب خود را نمي‌گويد نبايد عيب ديگران را هم بازگو نمايد.
مقام معظم رهبري در اين زمينه فرموده‌اند: «به هركسي ممكن است يك اتهامي وارد شود. تا وقتي كه ازطريق قانوني جرمي ثابت نشده است، نه در خود قوه، نه در بيرون قوه، نه در تريبون‌ها و منبرهاي رسمي، نه در وسائل ارتباط جمعي، كسي حق ندارد آبروي يك مسلماني را ببرد... بعضي اوقات انسان مي‌بيند روي قوه قضاييه فشار مي‌آورند كه آقا افشا كنيد. نه آقا، هيچ لزومي ندارد افشاكردن. در موارد خاصي بله، شارع مقدس مشخصا و معينا خواسته است كه مردم مجازات را ببينند يا مجازات شونده را بشناسند؛ اين‌ها موارد خاصي است، مال همه جا نيست... چون وقتي گفتيد متهم است، افكار عمومي تفكيك نمي‌كند بين متهمي كه هيچ گناهي نكرده است با آن كسي كه شواهدي بر گناه او وجود دارد. حتي بعد از اثبات جرم هم چه لزومي دارد؟... حتي اگر چنانچه فرض كنيم يك نفري جرمي هم كرده است، اين جرم در دادگاه صالح اثبات هم شده است، اين شخص به مجازات محكوم شده است- فرض كنيد رفته زندان- چه لزومي دارد ما اسم او را در روزنامه‌ها منتشر كنيم تا بچه اين آدم كه دارد مدرسه مي‌رود، ديگر رويش نشود مدرسه برود؟ چه اشكال دارد كه اين مدت زندانش را بگذراند، بيايد بيرون، خودش و خانواده‌اش زندگي عادي‌شان را ادامه دهند؟ خب، جرمي كرد، مجازات شد، تمام شد ديگر. بايد حتماً آبروريزي بشود؟ نخير، كسي نبايد اين‌جور عمل كند... افكار عمومي از اين مسأله چه لذتي مي‌برد؟ براي افكار عمومي چه فايده‌اي دارد كه بداند زيدي، عمروي، بكري متهم به فلان عمل خلافي است؟ (بيانات در ديدار مسؤولان قوه قضائيه، 6/4/90)

عيب‌جويي يا نهي از منكر

عيب‌جويي با نهي از منكر متفاوت است. عيب‌جويي همراه با سرزنش و تخريب شخصيت است در حالي كه نهي از منكر با هدف اصلاح و به دور از جار زدن انجام مي‌شود. امام خميني(ره) فرمودند: «تأثير موعظه حسنه در نفوس بسيار زيادتر است از عيب‌جويي و بدگويي، و ممكن است قلم‌ها و زبان‌هاي عيب‌جو در بعضي از نفوس عصيان بياورد و به جاي اثر مثبت و نيكو اثر منفي و بد به جا گذارد و به جاي اصلاح، موجب افساد شود.» (بيانات امام در تذكر به مردم و مسؤولان، 29/12/59). تعبير هديه دادن عيوب در روايات هم ناظر به اين مدعاست. امام صادق(ع) مي‌فرمايد: در ميان برادران ديني آن كس را بيش‌تر دوست دارم كه عيب‌هايم را به من هديه دهد. (الكافي، ج2، ص936)

آثار عيب‌جويي

از پيامدهاي اين رذيله به چند مورد اشاره مي‌شود:

1. تنهايي و انزوا

عموم مردم از معاشرت با افراد عيب‌جو دوري مي‌كنند؛ زيرا هميشه نگرانند كه مبادا تعرضي به شخصيت آن‌ها شود. در روايات هم از معاشرت با اين افراد نهي شده است. از اميرالمؤمنين(ع) نقل شده: «از معاشرت با عيب‌جويان بپرهيزيد زيرا هيچ كس از ضرر آن‌ها در امان نمي‌ماند» (غررالحكم، ص 841) ايشان در روايت ديگري مي‌فرمايد: «كسي كه به دنبال عيوب پنهان مردم باشد، خداوند محبت و دوستي دل‌هاي مردم را بر او حرام مي‌كند» (غررالحكم، ص124).

2. رسوايي و فاش شدن اسرار

كسي كه به دنبال بي آبرو كردن مؤمنين است خداوند هم اسرار نهاني او را فاش مي‌كند. اميرالمؤمنين(ع) فرمودند: «كسي كه در جستجوي اسرار مردم باشد خداوند اسرارش را آشكار مي‌كند» (غررالحكم، ص124)
از ديگر آثار مي‌توان به نداشتن آرامش رواني، شكل گيري عداوت عليه فرد و شريك بودن در گناهي كه فاش شده است اشاره كرد. (ر.ك: وسايل الشيعه، ج21، ص772)

توصيه به عيب پوشي

عيب‌پوشي در مقابل عيب‌جويي قرار دارد و يكي از صفات خداوند، ستارالعيوب بودن اوست. اين كار از اخلاق انسان‌هاي كريم و بزرگوار است كه با وجود آگاهي نسبت به عيوب ديگران از آن چشم پوشي مي‌كنند. اميرمؤمنان علي(ع) در اين‌باره مي‌فرمايند: «يكي از با ارزش‌ترين كارهاي كريمان، تغافل از چيزهايي است كه از آن آگاهند» (غررالحكم، ص124) البته بايد توجه داشت كه اين تغافل شامل امور كم اهميت يا اموري كه مصلحت در پوشيده ماندن آن‌هاست مي‌شود و امور سرنوشت ساز زندگي را شامل نمي‌شود.

راه درمان عيب‌جويي

كيفر سنگين اين گناه، اهميت درمان آن را نشان مي‌دهد. از امام صادق(ع) نقل شده كه فرمود: هركس درباره مؤمني مطلبي را بگويد كه با چشم خود ديده يا با گوش خود شنيده (كه به وسيله آن عيب‌جويي كند) از كساني است كه خداوند فرمود: كساني كه دوست دارند زشتي‌ها در ميان مردم با ايمان شيوع يابد، عذاب دردناكي براي آنان در دنيا و آخرت است» (الكافي، ج2، ص753) عيب‌جويي بنابر روايات سبب مي‌شود فرد عيب‌جو حتماً قبل از مرگش دچار همان عيبي شود كه از ديگران گرفته بوده است. (ر.ك: وسايل الشيعه، ج21، ص772).
راهكارهايي براي ترك اين صفت مذموم وارد شده از جمله اين‌که انسان به خود و عيوب خويش مشغول باشد و تا عيبي را از خودش برطرف نكرده درباره آن عيب، از ديگران عيب‌جويي نكند. امام علي(ع) فرمود: «كسي كه خودش را اصلاح نكرده، چگونه مي‌تواند ديگران را اصلاح كند؟