ب‌سیاه یا گلوکوما (به انگلیسی: glaucoma) نوعی بیماری چشم است که در آن به علت افزایش شدید فشار مایع درون چشم، دید از بین میرود.
به‌طور کلی اشکال در خروج این مایع از منافذ بسیار کوچکی در پیرامون عنبیه (دایره رنگی چشم) است. در برخی موارد بطور مادرزادی منافذ تنگ هستند. در موارد دیگر جلو آمدن عنبیه یا مسدود شدن این منافذ با رنگدانه‌های عنبیه یا یاخته‌های خون پس از خونریزی داخل چشم مسیر تخلیه مایع داخل چشم تقریباً مسدود می‌شود. زیادی فشار داخل چشم منجر به تحلیل عصب بینایی و درپی آن کاهش بینایی می‌شود. این بیماری دارای انواع زیر است:
-
نوع زاویه بسته
-
نوع زاویه باز
علایم شایع
مراحل اولیه:
-
از دست رفتن دید محیطی در نواحی کوچک از میدان دید
-
تاری دیدی در یک طرف در سمت بینی میدان دید
مراحل پیشرفته:
-
بزرگ‌تر شدن نواحی از دست رفتن دید، معمولاً در هر دو چشم
-
سفت شدن کره چشم
-
وجود نقاط کور در میدان دید
-
نامناسب بودن دید در شب
علل
علایم در اثر تجمع مایع و افزایش فشار درون چشم و در نتیجه آسیب رسیدن به رشته‌های عصب چشمی به وجود می‌آیند. وقتی علایم زیر در فرد وجود داشته باشند امکان دارد شک به وجود بیماری آب سیاه مزمن چشم برانگیخته شود: عوض کردن مداوم عدسی عینک، سردرد خفیف یا اختلالات مبهم بینایی یا عدم توانایی در تطبیق بینایی از روشنایی به تاریکی.
عوامل افزایش دهنده خطر
-
سن بالای ۶۰ سال
-
سابقه خانوادگی آب سیاه حاد یا مزمن چشم
-
دیابت
-
بسیاری از داروها فشار داخل چشم را بالا می‌برند و موجب بدتر شدن بیماری می‌شوند مانند قرص‌های سرماخوردگی و آلرژی، آنتی هیستامینها، آرام‌بخشها، داروهای کورتیکواستروئیدی و برخی داروهای معده و روده.
پیشگیری
از چشم پزشک خود بخواهید در هر بار معاینه چشم، فشار چشم شما را نیز اندازه بگیرد. توجه داشته باشید که پس از ۴۰ سالگی باید حداقل سالی یک بار معاینه چشم انجام شود. در صورت بروز هرگونه تغییر در بینایی به پزشک مراجعه کنید.
معاینات چشم از جمله تونومتری یا فشارسنجی (اندازه‌گیری فشار درون کره چشم) و افتالموسکوپی (مشاهدهٔ پشت چشم).
عواقب مورد انتظار
درمان آب سیاه چشم تا آخر عمر باید ادامه یابد. اگر آب سیاه به موقع تحت درمان قرار گیرد، اشکال دایمی در بینایی به وجود نمی‌آید. توجه داشته باشید که در این بیماری دید مرکزی تا مرحله آخر بیماری وجود خواهد داشت و هیچگونه اختلالی در دید مرکزی ایجاد نخواهد شد.
درمان
این بیماری را نمی‌توان درمان قطعی کرد، اما علایم آن را می‌توان کنترل نمود. در اکثر اوقات می‌توان فشار چشم را با دارو تا حدی پایین آورد که از آسیب به عصب چشمی و از دست دادن احتمالی بینایی در آینده جلوگیری شود. مهارکننده‌های آنزیم کربنیک آنهیدراز مانند دورزولامید به تنهایی یا به‌همراه داروهای مسدد گیرنده بتاآدرنرژیک برای کاهش فشار داخل چشم به کار می‌روند.
داروهای ادرارآور (دیورتیک) برای کاهش تولید و در نتیجه کاهش تجمع مایع در چشم استفاده می‌شوند. در صورتی که با قطره‌های چشمی نتوان بیماری را کنترل نمود، می‌تواند از جراحی با لیزر کمک گرفت.
