مـعاملات سـرقفلى (مسئله 2433 تا 2437)
مسأله 2433ـ سرقفلى عبارت است از حقّ اولویّتى که مستأجر بر ملک پیدا مى کند در مقابل پولى که به مالک در اوّل کار مى پردازد و مطابق آن، مستأجرى که سرقفلى پرداخته در اجاره کردن آن ملک، اولى از دیگران است. سرقفلى در سابق وجود نداشت و امروز در میان عقلاى اهل عرف وجود دارد و با شرایط زیر صحیح است:
مقدار سرقفلى باید معلوم باشد و طرفین با میل و رضایت خود معامله را انجام دهند و بالغ و عاقل و رشید باشند و معنى سرقفلى و لوازم آن را بدانند.
مسأله 2434ـ صاحب ملک مى تواند ملک خود را به دیگرى اجاره دهد و علاوه بر مال الاجاره از او سرقفلى بگیرد، در این صورت ملکى را که اجاره داده نمى تواند به دیگرى اجاره دهد، هرچند مدّت اجاره تمام شده باشد، ولى اگر مستأجر اوّل که سرقفلى پرداخته موافقت کند مى تواند به دیگرى اجاره دهد، مستأجر اوّل نیز حق دارد سرقفلى آن ملک را به دیگرى واگذار کند، خواه به قیمتى بیشتر یا کمتر باشد.
مسأله 2435ـ هرگاه مدّت اجاره ملکى که سرقفلى آن گرفته شده تمام شود مالک موظّف است آن را به همان مستأجر یا شخص دیگرى که او موافقت کند اجاره دهد و مقدار مال الاجاره به قیمت عادلانه روز با نظر کارشناس مورد اطمینان خواهد بود.
مسأله 2436ـ کسى که ملکى را اجاره کرده و سرقفلى نپرداخته هنگامى که مدّت اجاره به سر رسید حق ندارد بدون اذن صاحب ملک در آنجا اقامت کند و اگر آن را تخلیه نکند غاصب و ضامن ملک و ضامن مثل مال الاجاره است، خواه اجاره اوّل کوتاه باشد یا طولانى و خواه در مدّت اجاره ارزش ملک بالا رفته باشد یا نه و اگر کسى ملک را از چنین شخصى اجاره کند اجاره اش صحیح نیست، مگر این که صاحب ملک رضایت دهد.
مسأله 2437ـ هرگاه کسى ملکى را با دادن سرقفلى به صاحب آن براى مدّتى اجاره کند مادام که وقت اجاره او تمام نشده است مى تواند ملک را به دیگرى با همان مبلغ اجاره دهد، ولى حقّ سرقفلى را به هر مقدارى که با یکدیگر توافق کنند مى تواند بگیرد و موافقت صاحب ملک نیز در انتقال اجاره شرط است، مگر این که از اوّل، این حق به مستأجر واگذار شده باشد.
فتاوای فقهی آیت الله مکارم شیرازی معظّم له
