فتح بستان

 هماهنگی سپاه و ارتش بیشتر و ارتباط فرماندهان این دو قوا تنگ تر و محکم‌تر شد و زمینه‌هایی تبیین استراتژی جدید در جنگ با هدف آزادسازی مناطق تحت اشغال دشمن فراهم شد. از میان طرح‌هایی که در شورای عالی دفاع مطرح بود، طرح قطع ارتباط دشمن از شمال به جنوب با آزاد سازی تنگه چزابه و آزاد سازی شهر بستان برای رسیدن به نوار مرز بین‌المللی نیز وجود داشت. بنابراین در بامداد 8 آذر 1360 عملیات طریق‌القدس با رمز مقدس یا حسین به طور همزمان در چند محور و با هدف آزاد سازی شهر بستان و رسیدن به خطوط مرزی در چزابه آغاز شد. در این نبرد که طراح آن شهید حسن باقری بوده و فرماندهی آن را سپاه پاسداران بر عهده داشت، 23 گردان از سپاه و 9 گردان از ارتش در مصاف با 60 گردان مجهز دشمن از چند محور، نبرد را آغاز کردند.

رزمندگان اسلام با عبور از منطقه رملی در شمال بستان، دشمن را دور زده و بستان را فتح کردند. عبور از زمین‌های رملی صعب‌العبور سبب غافلگیری دشمن گردید و بدین ترتیب همه اهداف از پیش تعیین شده به دست آمد.

در طی یک هفته عملیات، منطقه‌ای به گستره 650 کیلومتر مربع شمال شهر بستان، تنگه استراتژیک چزابه، 70 روستا و پنج پاسگاه مرزی آزاد شد و پس از گذشت 420 روز از آغاز جنگ تحمیلی، رزمندگان توانستند در منطقه عمومی سوسنگرد و بستان، در مرز بین‌المللی مستقر شوند.

همچنین فتح چزابه موجب شد تا اتصال قوای دشمن در غرب کرخه و غرب کارون گسسته شده و توان قوای سپاه سوم و چهارم ارتش عراق در جنوب تجزیه شد.

این عملیات بهترین زمینه برای پیروزی در عملیات بزرگ فتح‌المبین تلقی می‌شود. در این عملیات 180 دستگاه تانک و نفربر، 200 دستگاه خودرو، 13 فروند هواپیما و 4 فروند هلیکوپتر منهدم و 45 گردان و گروهان از 12 تیپ و نیروهای کماندویی لشگر 5 مکانیزه ارتش عراق از بین رفته و 4046 تن از نیروهای دشمن کشته، زخمی و اسیر شدند.

نقش شهید باقری در فتح بستان

از تپه‌های الله اکبر تا محل چاه، واحدهای مهندسی جهاد توسط شهید باقری توجیه شدند که 20 کیلومتر جاده خاکی در داخل رمل‌ها ایجاد کنند که بتوانند تپه‌های غیر قابل عبور را پشت سر بگذارند و به صورت اضطراری و برای همان شب عملیات و اجرای مانور تک احاطه‌ای یک طرفه، رزمندگان از آن استفاده کنند و خودروها و ادوات زرهی و شنی دار قادر به حرکت روی آن باشند.

این جاده که با تلاش و سخت کوشی رزمندگان مهندسی رزمی جهاد به سرعت احداث شد در روز استتار می‌شد تا دشمن از طریق گشت هلیکوپتری به آن پی نبرد و روی عکس هوایی دشمن نیز ظاهر نگردد. شب از نیمه گذشت و 30 دقیقه بامداد 8 آذرماه سال 1360 رمز عملیات با نام مبارک یا حسین (ع) از سوی اینجانب به واحدهای عمل کننده اعلام گردید.

در قرارگاه دوربین لحظه‌ای تاریخی را ثبت و ضبط می‌کرد، اعلام شد: «بسم‌الله الرحمن الرحیم اینجانب رشید بنا به دستور فرمانده کل سپاه کلمه رمز عملیات را به واحدهای عمل کننده اعلام می‌کنم: از رشید به کلیه واحدها، یا حسین، یا حسین، یا حسین! ...»

شهید حسن باقری علاوه بر مسئول اطلاعات عملیات در جنوب، جانشین فرماندهی یگان زمینی سپاه در جنگ به عنوان مسئول عملیات جنگ در این نبرد نیز بود.

انتصابات پس از عزل بنی صدر

انتصاب سرنوشت ساز دو فرمانده در رأس سپاه و نیروی زمینی ارتش از سوی حضرت امام (س) یک عامل مهم و جدید را وارد عرصه نبرد کرد، در مسیر (وحدت و به‌کارگیری تمامی امکانات این دو نیرو) سایر ویژگی‌های متأثر از این عامل نیز، باعث شد که یک استراتژی نظامی موفق در عرصه جنگ ظهور کند. محسن رضایی (فرمانده کل سپاه) 28 سال و شهید صیاد شیرازی (فرمانده نیروی زمینی) 36 سال داشت و نسبت به فرماندهان ارشد در نیروی زمینی آن روز ارتش بسیار جوان بود. ستاد عملیات جنوب در اهواز از سوی سپاه (که قرارگاه مقدم فرماندهی کل سپاه محسوب می‌شد) و قرارگاه مقدم نیروی زمینی ارتش، بخش هماهنگ کننده عملیات‌ها را به عهده داشتند.

پس از اجرای موفقیت‌آمیز عملیات ثامن‌الائمه (ع) و آزاد شدن سر پل اشغالی دشمن در شرق کارون گروهی از فرماندهان عالی رتبه نظامی که برای دادن گزارش مشروح عملیات به امام راحل با هواپیما عازم تهران بودند در اثر سقوط هواپیما در نزدیکی تهران به شهادت رسیدند (شهید فلاحی، شهید کلاهدوز، شهید فکوری، شهید جهان‌آرا و شهید نامجو) و لذا تغییراتی در کادر فرماندهی ارتش به وجود آمد و سرهنگ توپخانه علی صیاد شیرازی به فرماندهی نیروی زمینی ارتش منصوب شد نامبرده در اعلام خط‌مشی عملیاتی خود تاکید کرد که از این به بعد انتخاب محل عملیات، طرح‌ریزی و هدایت عملیات با مشارکت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش خواهد بود و لذا قرارگاه مقدم نزاجا در جنوب از دزفول به اهواز تغییر مکان داد و در ابتدا در کارخانه صنایع فولاد و سپس در «زرگان» نزدیک محل قرارگاه سپاه پاسداران (منتظران شهادت) مستقر شد و به دنبال آن قرارگاه مشترک ارتش و سپاه پاسداران تحت عنوان قرارگاه کربلا تشکیل شد و اعضاء ستاد از پرسنل منتخب دو ارگان سازماندهی شد.