گناه به معنی خلاف است و در اسلام هر كاری كه بر خلاف فرمان خدا باشد، گناه است، مخالفت امر خدا، هر اندازه كوچك باشد، چون در پیشگاه عظمت الهی واقع می شود، بزرگ است. اما اینكه برخی گناهان كوچك و صغیره شمرده شده، نسبت به گناهان دیگری است كه كبیره دانسته شده اند. اما از این منظر كه گناه نافرمانی حق تعالی است، نمی توان هیچ گناهی را كوچك شمرد، چه این كه كوچك شمردن گناه، از گناهان كبیره است (كه در صورت عدم توبه) بخشیده نمی شود.
از پیامبر اكرم(ص) روایت شده كه: «به كوچكی گناه منگرید، بلكه به بزرگی كسی بنگرید كه نسبت به او گستاخی كرده اید. (بحار الانوار،ج77، ص 168)
علمای اسلام با استفاده از آیات و روایات، گناهان را در مقایسة با خود آن‌ها و آثار و نتایج آن، به دو دسته صغیره و كبیره تقسیم كرده اند. این كه ملاك و معیار در شناخت گناه صغیره از كبیره چیست، میان علما اختلاف نظر وجود دارد. امور زیر را به عنوان ملاك گناه كبیره ذكر كرده اند:
1. هر گناهی كه در قرآن بر آن وعده عذاب داده شده است.
2. هر گناهی كه در اسلام برای آن "حدّ" تعیین شده است، مثل شرابخواری، زنا و ... .
3. هر گناهی كه بیانگر بی اعتنایی و بی حرمتی به دین و مقدّسات دینی است.
4. هر گناهی كه از طرف شرع مقدّس، با شدت و تهدید از آن نهی شده باشد.
5. هر گناهی كه در قرآن یا سنّت پیامبر اكرم و ائمه اطهار(ع) به كبیره بودن آن تصریح شده است.
در روایات، شمار گناهان كبیره متفاوت ذكر شده است. در بعضی روایات هفت گناه و در برخی نوزده گناه.
همین طور علمای اسلام آن را هفت و برخی ده و برخی بیست و بعضی سی و چهار و بعضی چهل و برخی بیشتر ذكر كرده اند. از مجموعة روایات و كلمات بزرگان دین می توان فهمید آن چه ذكر شده، به عنوان نمونه‌ها و مصادیقی از گناهان كبیره است.
