محله باستانی سورو

محله باستانی سورو واقع در شهر بندر عباس در بخش مرکزی از توابع شهرستان بندر عباس در استان هرمزگان و یکی از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است.
محلهٔ سورو در غرب شهر بندرعباس قرار دارد . از این محله سکه‌های متعددی مربوط به دوران مختلف به ویژه دوران ساسانی، صفویه و قاجاریه به دست آمده‌است که اکنون در موزه بندرعباس نگهداری می‌شود . از سکه‌های مشکوفه چنین بر می‌آید که ملوک هرمز صاحب ضرابخانه بوده‌اند و به غیر از مسکوکات مس و نقره، مسکوکات طلا هم ضرب می‌کرده‌اند . درسال ۱۹۲۵، تعداد ۶۴ سکه طلا ضرب ملوک هرمز و جرون در قریه گودو کشف شده‌است .
نگاهی تاریخی ، اجتمای و فرهنگی به منطقه سورو
کمتر نوشته در باره تاریخ بندر عباس(گامرون) می توان یافت که در ان به بندر سورو اشاره نشده باشد در بعضی از این نوشته ها به عنوان بندری کوچک در مقابل جزیره هرمز ، در نوشته دیگری بعنوان دهکده ماهیگیری در ساحل فارس یا بندری در مسیر جاده هرمز به فارس، یاد شده است .
در نقشه با لا دوران خلافت عباسیان، موقعیت سورو بخوبی در کنار هرمز قدیم دیده میشود بندر سورو در ایالت فارس و در مرز کرمان قرار دارد .
انجه مسلم است تاریخ سورو با بندر هرمز قدیم ( تیاب میناب ) ، جزیره هرمز ، جرون ، گامرون و بعد ها بندر عباس گره خورده است .
بندر سورو که امروزه محله ای در بندر عباس می باشد و از دوره هخامنشی مسکونی بوده ، همچنان به رونق خود افزود ، علت توجه بازرگانان ان دوره به این بندر و قریه کوچک دو دلیل عمده داشت ، یکی به سبب نزدیکی به هرمز و دیگری در مسیر راه تجاری فارس به هرمز قرار داشت لزا اهمیت خود را در دوره های پس از این نیز از دست نداد. *لسترنج می نویسد؛ راه کاروانی (شیراز) از طارم به سمت جنوب به ساحل دریا می رفت و به بندر سورو یا شهرو مقابل جزیره هرمز می رسد؛(اطلس تاریخی ایران، اطلاعات تاریخی استان هرمزگان ) *گی لسترنج نویسنده کتاب :جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی.
مقدسی در باره سورو می گوید ؛ سورو از طریق خلیج فارس با عمان داد و ستد دارد و شهری است کوچک درست در مرز کرمان .
مسیر تاریخی تجارت از هرمز وبندر عباس از طریق بندر سورو ، لاتیدان به لارستان و فارس،موقیت لاتیدان در نقشه بالا در این مسیر را می توان دید ، بعدها در دوران صفویه در لاتیدان یکی از بزرگترین پل های ایران بنا نمودن .
ایرج افشار سیستانی در کتاب ، هرمزگان ( شناخت استان هرمز گان ) می گوید ؛ شهر بندر عباس از روزگاران کهن دارای نامهای چون گاملاو ، کاماراو ، گامبری ، گمبرون ، گامرون، گمرو و جرون بوده است .بندر عباس در محل یا نزدیک ابادی ماهیگیری بنام شهرو ،سورو، تهرو ………. قرار داشت در اوائل سده ۸ هجری قمری ، که نام جزیره کنونی هرمز از جرون به هرمز تعغیر یافت ، نام جرون بهشهرو ( سورو) داده شد .
ایرج افشار در کتاب ؛ شناخت هرمزگان ادامه می دهد ؛ در دوران اشکانی نیز خلیج فارس ، از جمله بندر عباس از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است در روزگار ساسانی ، این ناحیه از مراکز مهم داد وستد و بازرگانی به شمار رفته است . در اثر کاوشهای که در اسکله سازی سورو انجام گرفته ، چندین سکه نقره دوران ساسانی بدست امده است.

منطقه باستانی سورو و محله سورو قدیم ، در شمال محله سورو در گذشته نه چندان دور نخلستان وسیعی قرار داشت شامل هزاران مغ ( نخل ) و انواع درختان دیگر شامل کنار ، کرت ، کهور ، گز ، خرگ، تابستانها مردم سورو به مدت ۳ ماه در این نخلستانها بسر می بردند ، مغ بالا ، مهفوز ، سندلی ، کلو کربه نخلستانهای مختلف سورو تشکیل می دادند ، متاسفانه در اواخر دهه چهل برای بنای منازل مسکونی پرسنل نیروی دریایی و اداره بندر ، تیشه به ریشه تمامی درختان منطقه زدند و دست اورد پدران و مادران ما در ابادی و سر سبزی منطقه ، به باد دادند
بنا بر انچه تاکنون به نقل از منابع مختلف خواندیم در نزدیکی بندر عباس فعلی بندر دیگری بوده که در طول تاریخ به نامهای سورو یا جرون معروف بوده است ،
در کتاب ؛ از بندر جرون تا بندر عباس ؛ نوشته محقق گرامی احمد سایبانی ، در بررسی تاریخ بندر عباس ضمن جمع اوری مدارک مهم تاریخی در باره جرون و اشاره به ان منابع و اهمیت جرون در مقطعی از تاریخ منطقه ، متاسفانه در هیچ جای کتاب اشاره نمی کند که بندری که در نزدیکی بندر عباس فعلی مکررا از ان یاد می کند همان بندر سورو می باشد . این روش و دیدگاه نسبت به تاریخ بندر عباس ، باعث گردیده که ابهاماتی در باره تاریخ منطقه ایجاد نماید .
همانطوری که در اسناد مو جود داخلی و خارجی اشاره شده ، شهر فعلی بندر عباس (مرکز شهر ) برای اولین بار توسط هلندیها در شرق سورو بنا گردید، ساختمان گمرک قدیم و عمارت کلاه فرنگی از جمله اولین بناهای بودند که ایجاد شدند و کم کم شهر گسترش یافت ، مدارک و نقشه و نقاشی از بافت اولیه شهر جدید بندر عباس در اسناد مربوط به کمپانی هند شرقی هلند می توان یافت.
اسکله سورو
در سال ۱۳۳۴ در بررسی محل مناسب برای ایجاد اسکله جدید بندر عباس ، کارشناسان خور چلو در منطقه سورو با توجه به عوامل طبیعی و تاریخی ، محلی مناسب برای اولین اسکله مدرن بندر عباس در نظر گرفتن و در ابان سال ۱۳۴۶ بنای اسکله سورو اغاز گردید. زمانی که اسدالله علم وزیر در بار شاه برای افتتاح کار اسکله عازم خور چلو بود ، هزاران نفر از مردم سورو با ایجاد طاق نصرت و تجمع در اطراف جاده اسکله که از وسط نخلستانهای سورو میگذشت ، به شادی و پایکوبی پرداختند و خوشحال از اینکه بندر سورو دوباره اهمیت تاریخی خود را باز یافته .یکی از شاعران و نوازندگان محله سورو بنام احمد شاعر ( احمد لنگو ) در همین رابطه شعری سروده بود و با موسیقی اجرا میکرد و بچه ها او را همرای می کردند ،
اسکله بندونن ،اسکلــــــــــــــــــــــه بندونــــــــــــــــــــن
اقای علم نهدن که طاق نصــــــــــــرت جونــــــــــــــــــن
این اسکله تا مدتی بنام اسکله سورو یا اسکله جدید خوانده می شد ولی متاسفانه بعد از انقلاب بدون توجه به سابقه تاریخی و فرهنگی منطقه ، اسکله سورو را به؛ اسکله شهید باهنر ؛ تعغیر نام دادند. و عملا سابقه ۱۵۰۰ ساله منطقه سورو که از دوران ساسانیان به همین نام شناخته شده و در تمام اسناد تاریخی و نقشه جغرافیای از سورو نام برده شده نا دیده گرفتند . حتی به خون دهها نفر از دریانوردان سورو که به همراه نیروهای محلی در ازادی جزیره هرمز جان باخته بودند یا دهها نفر از اهالی سورو که در گلوله باران سورو توسط کشتی های پرتغالی جان باختند ، احترامی نگذاشتند. نصر الله فلسفی نویسنده کتاب زندگی شاه عباس ، در کتاب خود در بخش مربوط به و قایع هرمز و پرتغالیها و اینکه چگونه پرتغالیها به انتقام گیری از مردم منطقه پرداختند ، ضمن شرح وحشیگری پرتغالیان می گوید …….؛از جمله مناطق تخریب شده بندر دوسر ( سورو) از بندرهای کوچک ایران در جوار هرمز بود که پرتغالیها غارت کردند و سوزاندند و جمعی از مردم بی گناه را کشتند. اما برای حاکمان اسلامی ایران فرهنگ و تاریخ مردم هرمزگان مهم نیست ، مهم ان است که به هر صورت فرهنگ خودشان بر ما می خواهند تحمیل کنند حتی با تحریف تاریخ و واقعیت ها .
دریـــــــــــــــا و دریـــــــــــــــــــــا نوردی
دریا و دریانوردی بخشی از تاریخ منطقه تشکیل می دهد ،شکوفای منطقه اطراف تنگه هرمز ارتباط مستقیم با دریانوردی داشت ودر این رابطه نقش لنج سازان بندر کنگ و پی پشت در جزیره قشم در طول تاریخ لنج سازی منطقه غیر قابل انکار می باشد .دریانوردان سورو لنجهای خودرا به استادان ماهر پی پشت سفارش می دادند ، در گذشته دو نوع عمده لنج مورد استفاده در منطقه سورو قرار میگرفت بوم و جالوت بود. ناخدایان سورویی که با لنجهای بادی و موتوری خود سفرهای زیادی به سراسر خلیج فارس ، دریای عمان ، هند و افریقا سفر می کردند تاثیر زیادی در رونق تجارت و پیشرفت سورو و منطقه داشته اند.

اقوام مختلف در متطقه سورو

در منطقه سورو در طول تاریخ اقوام مختلفی ساکن گردیده اند که مهمترین انان به قوم عبدلهی وقوم علی مهشاهی معروفند ، در اینجا به چگونگی حضور قوم علی مهشاهی در منطقه سورو می پردازیم.
ایران و هند دارای رابطه تاریخی ، تجاری و فرهنگی چند هزار ساله می باشند و جنوب ایران بخصوص هرمزگان همیشه یکی از مراکز مهم تجاری با هند بوده است همین راطه تجاری گسترده باعث حضور هزاران بازرگان هندی که در بعضی مناطق به بانیان معروف بودند( در زبان سانسکریت بانیک یعنی تاجر و بازرگان ) در هرمز قدیم ، جزیره هرمز و سورو بوده و این حضور گسترده هندیا تاثیرات فرهنگی خاص خود در منطقه به جا گذاشته . نیمی از جمعیت چند هزار نفره سورو که به قوم علی مهشاهی معروفند از بازماندگان هندیها در این منطقه می باشند
ساحل سورو
لودریای سورو ( لب دریای سورو ) یکی از ساحل های زیبای بندر عباس می باشد این ساحل از شرق هتل گامرون تا خور گررو ادامه دارد.