عهد در لغت، به معنای نگه داری و مراعات پی در پی شیء، شناختن امری، حفظ کردن، پیمان بستن، میثاق، سوگند و نیز به معنای زمان و روزگار1 آمده است. پیمان نیز به معنای شرط، عهد، قرارداد و قول و قراری است که کسی با کس دیگر بگذارد که بر طبق آن عمل کند.2
(وفای به عهد، به معنای به جا آوردن عهد و پیمان، نگه داری عهد و پیمان و همچنین به معنای پایداری در دوستی نیز می باشد.
آثار وفای به عهد در جامعه
(وفای به عهد و پیمان، موجب تحکیم روابط سیاسی و اجتماعی و اتحاد مسئولین و در نتیجه، سالم سازی فضای سیاسی و اجتماعی جامعه می شود. پای بندی به عهد و پیمان، در زندگی مردم و روابط داخلی و خارجی آنان تأثیر بسیار دارد و هر اندازه مردم بیشتر آن را رعایت کنند، به یکدیگر اعتماد بیشتری پیدا می کنند و در نتیجه، بیشتر احساس آرامش کرده و با خیال راحت تری به فعالیت می پردازند.
طبیعی است در کشوری که مردم وفای به عهد را وظیفه انسانی، اخلاقی و دینی خود بدانند و در مراعات آن کوشا باشند، تعهدات مالی و قراردادهای اقتصای بر پایه اعتماد و اطمینان کامل شکل می گیرد و باعث رشد اقتصادی آن کشور و مایه سعادت مردم آن می گردد، زیرا بدهکار در وقت معیّن و مقرر بدهی خود را می پردازد و فروشنده نیز کالا را برابر تعهدات خود تسلیم خریدار می کند و در نتیجه، چرخ اقتصاد به صورت منظم به حرکت خود ادامه می دهد. )
آثار وفای به عهد در زندگی فردی
پای بندی به تعهدات، در سالم سازی محیط و تحکیم روابط دوستانه و به وجود آمدن جوّ اعتماد و اطمینان بین دوستان بسیار تأثیر دارد. از طرفی عهد شکنی و عدم التزام به تعهدات، بیشترین نقش را در ایجاد جوّ بدبینی و نفاق و پیدایش رخوت و سستی بین دوستان ایفا می کند. حضرت علی(ع)می فرماید: (لا تعتمد علی مودّة من لا یوفّی بعهده;10 بر دوستی کسی که به عهد خود وفا نمی کند، اعتماد مکن. )
شخصی که خوش قول است، منظم نیز هست و احساس مسئولیت بیشتری می کند و حتی برای عهد و پیمان های ناچیز ارزش قائل می شود و نمی گذارد عدم انجام وظیفه، بر روی دوشش ایجاد سنگینی کند و او را از رحمت خدا دور سازد.
رعایت عهد و پیمان دعوت می کند. برای نمونه به سه آیه بسنده می کنیم:
1 ـ (او کلّما عاهدوا عهداً نبذه فریق منهم بل اکثرهم لا یؤمنون. )5
چرا بعضی از مردمان روی مهد
شکستند هر گونه پیمان و عهد
نه تنها که هستند پیمان شکن
که هرگز نگردند مؤمن به من
2 ـ (بلی من اوفی بعهده و اتّقی فان ّ اللّه یحب المتّقین. )6
به عهدش هر آن کس که سازد وفا
بترسد هم از خشم یکتا خدا
همانا خداوند خواهان اوست
که با متقین است الله دوست
3 ـ (الّذین یوفون بعهد اللّه و لا ینقضون المیثاق. )7
همین عاقلانند اهل وفا
به عهدی که بستند با کبریا
چو بستند پیمان دگر نشکنند
عمل بر فرامین پیمان کنند
