سامانه موشکی "پاتریوت" توسط شرکت آمریکایی Raytheon ساخته شده است و برای نخستین‌بار در سال۱۹۹۱ برای دفاع از عربستان‌سعودی و رژیم صهیونیستی در جنگ خلیج‌فارس به‌کار گرفته شد.
کشور ترکیه به بهانه مسائل دفاعی، با کمک کشورهای ناتو به‌ویژه آلمان و هلند در حال استقرار سامانه دفاع موشکی "پاتریوت" است. این سامانه دفاع موشکی، پیشرفته‌ترین سامانه دفاعی موشکی است. شرکت نظامی آمریکایی رایتئون Raytheon یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تولید سامانه پاتریوت است.
کشورهای آمریکا، ژاپن، رژیم صهیونیستی، آلمان، عربستان، کویت، تایوان، یونان، اسپانیا، کره جنوبی و امارات از این سامانه برخوردار هستند.
سامانه موشکی پاتریوت، برای نخستین‌بار در سال۱۹۹۱ برای دفاع از عربستان‌سعودی و رژیم صهیونیستی در جنگ خلیج‌فارس به‌کار گرفته شد. در آن زمان آمریکایی‌ها اعلام کردند که این سامانه توانسته موشکهای اسکاد عراق را رهگیری و منهدم کند. همچنین از آن زمان سامانه پاتریوت پیشرفت‌های چشمگیری داشته است
سامانه پاتریوت چیست؟
سامانه پاتریوت (Patriot) یک سیستم دفاع هوایی موشکی هدایت‌شونده است که توانایی مقابله با موشکهای بالستیک تاکتیکی، موشکهای کروز و هواپیماهای پیشرفته را در تمامی شرایط آب و هوایی و در هر ارتفاعی دارا است. از مهم‌ترین ویژگی‌های سامانه دفاعی پاتریوت وجود رادار مرکب چندکاره، هدایت تعقیب از طریق موشک، نرم‌افزار پیشرفته و همچنین کارکرد خودکار این سامانه به صورت گسترده است.
سامانه دفاع موشکی پاتریوت به طور گسترده‌ای در عملیات‌های انجام شده در عراق شرکت داشته و با استقرار در کویت، موشکهای عراقی شلیک شده به کویت در سال 2003 را از بین برده است. ضمن اینکه در عملیات‌های انجام شده در کویت از پیشرفته‌ترین نوع این سامانه یعنی PAC-3 و موشک‌هایی با هدایت پیشرفته‌تر استفاده شده بود.
سامانه پاتریوت برای شناسایی، هدف‌گیری و شلیک به موشک‌هایی است که به سمت هدف خاصی شلیک می‌شوند و سرعت آن تقریبا 3 تا 5 برابر سرعت صوت است. سامانه‌های پاتریوت جدید می‌توانند هواپیماها و همچنین موشکهای کروز را نیز نابود کنند.
موشکهای پاتریوت در موقعیت‌های بسیاری استقرار پیدا می کنند، زیرا می‌تواند به موشک‌هایی مانند اسکاد حمله کرده و شهروندان و سربازان را از حمله موشکی در امان دارد. بارها از موشکهای پاتریون در زمان جنگ عراق و جنگ خلیج در سال 1991 استفاده شد.
سکوی پرتاب پاتریوت به اندازه یک تریلی
پاتریوت یک موشک هدایت‌شونده و بسیار پیچیده است. سامانه پاتریوت به یک رادار وابسته است. این سامانه از راداری زمینی برای جستجو، شناسایی و رهگیری هدف استفاده می‌کند. در زمانی که رادار پاتریوت روی هدف قفل می‌کند، موشک روی هدف در 50 مایلی قفل میشود. در این فاصله، موشک حتی برای انسان قابل رویت نیست. سامانه پاتریوت حتی قادر است بدون مداخله انسان به طور کاملا اتوماتیک کار کند. موشکهای پاتریوت از یک سکوی زمینی پرتاب می‌شوند. این باتری 5 جزء دارد:
خود موشکها
پرتاب‌گر موشک که موشکها را پرتاب، هدف گیری ، انتقال و نگهداری می‌کند
آنتن رادار برای شناسایی موشکهای مهاجم
یک کامیون تجهیزات که معروف به ایستگاه کنترل درگیری دارای کامپیوتر و کنسول‌هایی برای کنترل سکو است.
کامیون قدرت برق، مجهز به دو ژنراتور 150 کیلوواتی است که برای آنتن رادار برق فراهم می‌کند.
از آنجایی که سکوی موشک پاتریوت می‌تواند 16 پرتاب‌کننده داشته باشد و همچنین موشکهای یدکی برای تامین مجدد موشک پرتاب‌کننده‌ها وجود دارد، استقرار سکوی موشک پاترویت کار آسانی نیست. هر کدام از پرتاب‌کننده‌ها به اندازه یک تریلی هستند. همچنین پرسونل عملیاتی، تکنسین ، کارمند پشتیبانی ، سوخت ژنراتورها، نیروهای امنیتی برای حفاظت از سکو استفاده می‌شوند، کاروانی با بیش از 300 خودروی نظامی مانند نیروهای پیاده زمین، تانک و نیروهای دریایی برای انتقال یک سکوی موشک پاتریوت به خط مقدم و عملیاتی کردن آن نیاز است.
انواع موشکهای پاتریوت
موشک پاتریوت موشک تک مرحله‌ای است که در دو شکل وجود دارد. یکی موکش قدیمی‌تر PAC-2 است که بزرگتر است اما نسبت به نوع جدید خود PAC-3 کارایی کمتری دارد.
موشک PAC-2
حدود 5.5 متر طول دارد
41 سانتی‌متر عرض دارد
باله‌هایی دارد که 41 سانیمتر دیگر امتداد می‌آید
وزن آنها حدود 900 کیلو است
می‌تواند بمب 90 کیلویی را حمل کند
4 موشک PAC-2 در یک پرتاب‌گر جا می‌شوند
این موشک مستقیم به سمت موشک مهاجم پرواز کرده و سپس در نزدیک‌ترین نقطه منفجر میشود.
موشکهای PAC-3
موشک PAC-3 هم‌اندازه نوع قبلی خود است با این تفاوت که وزن آن، یک‌سوم اولی یعنی 312 کیلو است. قطر آن تنها 25 سانتی‌متر است. سایز کوچکتر آن به این معنی است که می‌توان 16 موشک PAC-3 را بر یک پرتاب کننده سوار کرد. کلاهک آن تنها 73 کیلو بوده است.
این موشک به خود موشک مهاجم مستقیما برخورد کرده و آن را کامل نابود می‌کند. این ویژگی PAC-3 را در برابر موشکهای بیولوژیکی و شیمیایی موثرتر می‌کند زیرا آنها در نقطه‌ای دور از هدف منفجر می‌شوند.
پرتاب‌کننده و دیگر سیستم‌ها
سکوی پرتاب موشک پاتریوت حدود 16 پرتاب‌کننده دارد. تمام پرتاب‌کننده‌ها در سکو با یک مرکز کنترل به نام "کامیون کنترل درگیری" از طریق کابل‌های فیبری هوشمند یا رادیویی با هم در ارتباط هستند. این کامیون‌ها فرمان را به پرتاب‌کننده برای شلیک موشک ارسال می‌کنند.
هر پرتاب کننده به اندازه یک تریلی است. یک پرتاب‌کننده می‌تواند 4 موشک PAC-2 یا 16 موسک PAC-3 در خود نگه می‌دارد. بعد از وارد کردن موشکها، یک کامیون تامین مجدد با یک جرثقیل به پرتاب‌کننده می‌چسبد و آن را با موشکهای جدید بارگزاری می‌کند.
هر پرتاب کنند منبع قدرت خود را دارد تا برق وسایل برقی را تامین کند گرچه نیاری نیست که یک موشک پاتریوت در زمان پرتاب مستقیما به هدف نشانه رود.
آنتن راداری با نقش‌های ترکیبی
هر سکوی موشک پاتریوت یک آنتن رادار فشار قوی دارد که نقش‌های مختلفی بازی می‌کند.
این آنتن می‌تواند:
اهداف مهاجم را ردگیری کند
یک هدف بالقوه را شناسایی کند
مسیر و سرعت موشک هدف مهاجم را تعیین می‌کنند
اطلاعاتی ارائه می‌دهد مبنی بر اینکه هدف دوست است یا دشمن
موشکهای پاتریوت شلیک شده را تا برخورد به هدف ردگیری می‌کند
کامیون کنترل درگیری
این کامیون شامل سه ایستگاه برای سه اپراتور و کامپیوتر است که سکو را کنترل می‌کنند. آنتن رادار و دیگر پرتاب‌کننده‌های سکو به کامیون کنترل درگیری وصل هستند. و موشکهای پاتریوت نیز در حال پرواز هم با آن ارتباط دارند.
داخل ون دو کنسول رادار وجود دارد. اپراتورها می‌توانند وضعیت تمام اهدافی که سامانه در حال ردیابی است را در نظر بگیرند. همچنین یک ایستگاه ارتباطی وجود دارد که به سکو اجازه می‌دهد تا با دیگر سکوهای یا با مرکز فرماندهی منطقه دیگر ارتباط داشته باشند.
سامانه پاتریوت چگونه عمل می‌کند؟
بسته به نوع موشک باطری سامانه پاتریوت، عملکرد متفاوتی دارد.
آنتن رادار، در آسمان به دنبال اهداف مهاجم است. وقتی که هدف را پیدا می‌کند، می‌تواند آن را اسکن کرده و با اتاق کنترل درگیری ارتباط برقرار کند. هدف این اسکن تعیین سرعت و مسیر موشک مهاجم و شناسایی او به عنوان دوست یا دشمن است. وقتی که اپراتور یا کامپیوتر تصمیم می‌گیرد که هدف دشمن است، کامیون کنترل درگیری، زمان موشکهای پاتریوت را محاسبه کرده و موشکی که قرار است شلیک شود را انتخاب می‌کند. و اطلاعات هدایت اولیه آن موشک را دانلود کرده و سپس آن را شلیک می‌کند. در طول سه ثانیه موشک به سمت هدف حرکت می‌کند. آنتن رادار زمینی در این بین سه نقش دارد:
موشک مهاجم را همچنان ردیابی می‌کند
سرعت موشک پاتریوت را ردگیری می کند و اطلاعات را به مرکز کنترل درگیری می‌رساند.
موشک مهاجم را برای پاتریوت مشحص می‌کند
سیگنال، هدف را برای موشک PAC-2 روشن می‌کند که در راه به سمت آن است. سپس موشک این سیگنال را به مرکز کنترل درگیری می‌فرستد. مرکز کنترل درگیری از اطلاعات سیگنال برای ردیابی هدف استفاده می‌کند. مرکز درگیری فرمان‌های هدایتی را به موشک پاتریوت می‌فرستد تا مسیر خود را درست برود. وقتی که موشک به نزدیک‌ترین مکان هدف خود می‌رسد، بمب منفجر میشود.
اما برخلاف موشک PAC-2، موشکهای PAC-3 رادار فرستنده و کامپیوتر با خود حمل می‌کند که این امر به موشک اجازه می‌دهد تا خودهدایت باشد. وقتی که این موشک پرتاب میشود، خود هدف را پیدا کرده و مستقیما به سمت آن می‌رود. این امر مانند برخورد یک گلوله به گلوله دیگر است. تفاوت این جاست که هر دو موشک مهاجم و موشک پاتریوت تقریبا سرعتی 5 برابر یک گلوله دارند. در این سرعت هیچ جای خطایی وجود ندارد، اگر موشک حتی 1/100 ثانیه خطای محاسباتی داشته باشد، 3.5 متر از موشک مهاجم فاصله خواهد داشت.
