عزاداری ایام محرم در لرستان با آداب و رسوم خاصی همراه است. آداب و رسومی که پشت هر کدام هزار و یک معنی نهفته و درست به همین دلیل با آداب و رسوم دیگر مناطق کشور متفاوت است.
لرستانی ها عزاداری های پرشوری دارند که متفاوت از دیگر نقاط کشور برگزار می کنند. در اینجا به چند رسم متفاوت آنها اشاره می کنیم:
تراش عباس
عزاداران لرستانی در روز هفتم محرم به حمام رفته و پس از اصلاح سر و صورت و نظافت کامل، لباسهای تمیز میپوشند و این روز را تراش عباس مینامند.
خاک رس در میدان شهر
مراسم گل مالی یکی از مهم ترین شاخصه های عزاداری لرستانی ها است. این رسم هم برای عزاداری های کوچک (خانوادگی) انجام می شود و هم برای عزاداری های بزرگی مثل محرم. مردم لرستان برای روز عاشورا خاک نرم (گِل رُس) آماده میکنند و در میدانهای شهر قرار میدهند تا خود را گل مالی کنند. همان طور که گفتیم گِل به عنوان نماد عزاداری و ماتم در مراسم سوگواری اکثر مناطق لرستان استفاده میشود.
هیزم و آتش مهیب
در روز هشتم محرم، عزاداران مشغول جمعآوری هیزم برای روز عاشورا می شوند. آتش را در صبح عاشورا روشن میکنند اما گاهی در فصل سرما این آتش زودتر روشن می شود تا اگر در این روز برف و باران ببارد و هوا سرد باشد عزادارانی که در گِل میافتند (مراسم گِل مالی) در سرما اذیت نشود. هیزم گاهی خریداری می شود و گاهی با رفتن به در خانه مردم، جمع می شود.
نذر مواد خام
مردم با تهیه خوراکی مانند برنج، روغن، آرد، شکر، گلاب و زعفران و ... و پخش آن در بین عزاداران نذر خود را ادعا میکنند.
در روز هشتم محرم، عزاداران مشغول جمعآوری هیزم برای روز عاشورا می شوند. آتش را در صبح عاشورا روشن میکنند اما گاهی در فصل سرما این آتش زودتر روشن می شود تا اگر در این روز برف و باران ببارد و هوا سرد باشد عزادارانی که درگِل میافتند (مراسم گِل مالی) در سرما اذیت نشود
چمریونه
در این ایام صدای ساز و دهل که آهنگ غم انگیز (چمریونه) است در محله و کوچههای اطراف به گوش میرسد. در این شب ها ابیات زیر زیاد در دسته های عزاداری به گوش می رسند:
هر که دارد عشق شاه کربلا عریان شود/ گر تکبر میکند از این عزا بیرون شود
محرم آمد و عیشم عزا شد/ حسینم وارد کرب و بلا شد»، «ماه محرم چو پدیدار شد / خون بدل احمد مختار شد
طوق اشگس
بعد از عزاداری های روز عاشورا، پایان عزاداری و مراسم روز عاشورا با ضربالمثل «طوق اشگس» اعلام میشود. طوق علامت ویژه و عمودی عزاداران ماه محرم در لرستان است که محور اصلی چوب نسبتاً بلند و به طول هشت تا 10 متر است که از یک متر به بالا از چندین حلقه که مرکز آنها چوب اصلی است، تشکیل میشود.
یک پارچه از جنس مخمل دور حلقهها میبندند و در بالا و انتهای آن یک قندیل نقره قرار میدهند و اطراف آن را با نوارهای رنگی ریشهدار و آینههای کوچک زینت میدهند.
شام غریبان
عزاداری در لرستان از عصر عاشورا به مدت سه شب با انجام مراسم شام غریبان که عزاداران یک دستار سیاه مخصوص بهنام کت را به سر و گردن و شانههای خود میپیچانند در عزا شرکت میکنند و با روشن کردن شمع برای غریبی یاران و اصحاب امام حسین (ع) این مراسم به پایان میرسد.