تاریخچه :
هواپیمای بی 1 بی، از خانواده بمب افکن های سنگین وزن است که به عنوان جایگزینی برای هواپیمای بی 52 تولید شد. مدتها بود که تفکر بر این بود که باید جانشینی که بتواند به خوبی از عهده وظیفه بمب افکن قدیمی و پا به سن گذاشته بی 52 بر آید، چرا که هواپیمای بوئینگ 52، بمب افکنی بسیار قدیمی و متعلق به دهه پنجاه بود که تکافوی نیازهای نیروی هوایی را نمی کرد و همه روزه چند عدد از آن ها به جمع هواپیماهای از رده خارج شده با بازنشسته به موزه های هوایی سپرده می شدند.
به خصوص با اعلام طرحی جدید برای بمب افکنی مدرن به نام بلک جک توسط شوروی سابق، دیگر برای نیروی هوایی آمریکا بمب افکن های پیر بی 52 حرفی برای گفتن نداشتند. در این جا بود که با ارئه طرح هواپیمای فوق مدرن B1-A، کارخانه راک ول اینترنشنال Rockwell International وظیفه تولید آن را بر عهده گرفت، ام پس از چندی، متخصصان متوجه آسیب پذیری بسیار بالای این بمب افکن در مقابل رادار شدند و در نتیجه تصمیم بر آن گرفته شد که گونه ای جدیدتر با امکانات بیشتر و ویژگی رادار گریزی بیشتر عرضه شود، که نهایتاً موجب طراحی و تولید هواپیمای B1-B شد.
هواپیمای B1-B یک بمب افکن دوربرد و میان قاره ای است که قابلیت شلیک انواع موشک های هوا به سطح ASM مانند کروز و بازه گوناگونی از بمب های همه منظوره و یا هدایت شونده و بمب های هسته ای را نیز دارا است. این بمب افکن بسیار پیشرفته، می تواند بدون سوخت گیری مجدد، از یک قاره به قاره ای دیگر سفر کند، ماموریت خود را انجام داده و سپس مراجعت کند.
یکی از ویژگی های چشم گیر این بمب افکن، بالهای متغیر آن است که از تکنولوژی جمع شوندگی برای سرعت های بالا استفاده می کند. در این فناوری ، با عقب رفتن بال ها در سرعت های بالا، فشار وارده بر آنها کم شده در نتیجه از میزان پسای اضافی که بالها در سرعت های بالا تولید می کنند کاسته می شود.
مزیت دیگر بال متغیر این است که برای برخاست، می تواند بالهای خود را به میزان حداکثر باز کرد تا با سرعت کمتری توانایی تیک آف وجود داشته باشد.
هواپیمای B1-B از چهار موتور توربوفن F-101 GE با سیستم پس سوز استفاده می کند که توانایی کشش هر یک حدود 13500 کیلوگرم است. به دلیل داشتن چنین موتورهای قدرتمندی است که این هواپیما را می توان جز هواپیماهای مافوق صوت به حساب آورد، چرا که این بمب افکن می تواند با سرعت حداکثر 1.2 ماخ در سطح دریا پرواز کند که از این لحاظ نیز برتری قابل توجهی نسبت به هواپیمای B-52 دارد.
این هواپیما طولی قریب به 44 متر داشته و عرض آن با بالهای کاملا باز حدود 40 متر بوده و با بالهای بسته به حدود 23 متر می رسد. حداکثر وزن برخاست این هواپیما بالغ بر 200 تن است که رقم بسیار برجسته ای است. اولین مدل این هواپیما در سال 1985 تحویل شد و بعد از آن از سال 1986 به خدمت نیروی هوایی آمریکا در آمد و تا به امروز در سمت خود باقی است، هر چند که به تدریج ظهور بمب افکن رادارگریز B-2 را شاهد بودیم .
پیشرانه F-101 GE :
نوع : توربوفن با یک کمپرسور فشار پایین و دو کمپرسور فشار بالا
ساخت : جنرال الکتریک
طول : 4.6 متر
قطر : 1.4 متر
وزن : 4400 پاوند ( 1995 کیلو )
نوع کمپرسور : کمپرسور فشار پایین یک مرحله ای و کمپرسور فشار بالای 9 مرحله ای
حداکثر قدرت با پس سوز : 138 کیلو نیوتون (31000 پاوند)
مجموعا 4 موتور با حداکثر توان 538 کیلو نیوتون (124000 پاوند)
OPR : 26.8
بمب افکن B-1 بمب افکنی است چند منظوره ( در ابتدا به عنوان یک بمب افکن استراتژیک هسته ای در مقابل بمب افکن های سری TU روسیه ساخته شده بود ) با برد بلند و توانایی پرواز برای انجام عملیات های بین قاره ای بدون انجام سوختگیری هوایی که برای درگیری با دشمنان دارای توانمندی بالای دفاع هوایی ساخته شده است که میتواند انواع سلاح های متعارف و غیر متعارف را به صحنه نبرد حمل کند .
در اواسط سال 1991 این بمب افکن به عنوان یک بمب افکن بازدارنده هسته ای در برابر دشمنان تحت طرح عملیاتی یکپارچه ارتش امریکا (single integrated operational plan:SIOP) مشخص گردید تجهیزات الکترونیکی و پخش پارازیت ، تجهیزات اقدامات متقابل فرو سرخ ، رادار موقعیت یاب و سیستمهای هشدار دهنده به انضمام سطح مقطع کم راداری باعث شده است که B-1B به عنوان یک پرنده مکمل دفاع هوایی شناخته شود بالهای متغیر و موتورهای توربو فن نه تنها برد بالا و پرواز در ارتفاعات پایین با سرعت بالا را برای این بمب افکن میسر میکند ، بلکه امنیت این پرنده را ارتقا می دهد .
بالهای تماما رو به جلو پرنده به آن توانایی تیک آف کوتاه را در باند می دهد و نیز میتواند در زمانهایی که پایگاه هوایی تحت حمله هستند سریعا برخاسته و فرار کند ، این بالها بنا به نوع ماموریت توسط خلبانان به گونهای تنظیم می شوند تا حد اکثر میزان کارایی را برای نفوز و حمله در برد زیاد در اختیار بمب افکن قرار دهد.
بمب افکن بی - 1- بی تا کنون رکوردهای متعددی در سرعت و برد و بار قابل حمل را به نام خود ثبت کرده است . درسال 1994 این بمب افکن از سوی انجمن هوانوردی بین اللمللی به عنوان یکی از 10 هواپیمای بیادماندنی دنیا اعلام شد.
بمب افکن بی - 1 - بی از یک رادار و خلبان خودکار در سیستم هدایت خود بهره میگیرد که به خدمه این بمب افکن امکان میدهد در هر کجای جهان ماموریت خود را بروز و یا مختصات اهداف جدیدتر را دریافت کرده و بدون نیاز به کمک گیری از سوی دیده بانان زمینی بمب ها را با دقت زیاد به سوی هدف رها کند .
علاوه بر این رادار بمب افکن دارای قسمتهای متعددی است که بنابه ماموریت در نظر گرفته شده برای آن این قسمتها میتوانند قبل از پرواز توسط خلبانان این پرنده بر روی ان نصب شوند، تجهیزات دفاعی AN/ALQ161A که یک اخلالگر دفاعی الکترونیکی جامع تهدیدات راداری و موشکی موجود در منطقه مورد ماموریت می باشند نیز به تجهیزات فوق افزوده شده اند این سامانه همچنین قادر به شمارش و اخلال در مسیر موشک های پرتابی به سوی بمب افکن از جهات گوناگون است و توانایی پخش پارازیتهای الکترونیکی ، یا شراره و باریکه و یا نوارهای آلومینیومی برای اخلال در سیستم رهگیر آن را داراست.
همانند سامانه راداری تهاجمی سامانه راداری دفاعی نیز متشکل از قسمتهای مختلف و گوناگونیست که میتواند حتی در حین پرواز تعویض و با برنامه ریزی مجدد به روز رسانی شده و اهداف وتهدیدات منطقه هدف را با توان بیشتری تحت نظر دادشته باشد .
کاکپیت لنسر
به روز رسانی های انجام شده بر روی این بمب افکن :
کاهش دادن سطح مقطع راداری آن برای دشوار کردن رهگیری آن توسط دشمنبالا بردن قابلیت پرواز در ارتفاع پایین با حداکثر سرعت و مهماتافزودن تجهیزات الکترونیکی پیشرفته برای بالا بردن مقاومت پرنده در مقابل تهدیداتبهینه سازی های بیشماری نیز تا کنون بر روی این بمب افکن به اجرا در آمده و شمار زیادی از انها نیز در حال مطالعه و تحقیق میباشد . بخش اعظم این مطالعات و بهینه سازی ها مربوط به بالا بردن قابلیت حمل تسلیحات متعارف در میدان های نبرد میباشد که تحت عنوان برنامه بهینه سازی برای ماموریت های متعارف شناخته می شود که از فو ریه سال 1993 به اجرا در آمده است . برای این منظور نیروی هوایی ارتش امریکا مبلغی در حدود 2.7 میلیارد دلار در مدت چندین سال برای ارتقا این بمب افکن اختصاص داد تا بی - 1 از یک بمب افکن اتمی به یک بمب افکن نوین با قابلیت حمل تسلیحات عادی تبدیل شود . در این پروژه همزمان با بروزرسانی تجهیزات سخت افزاری متخصصان توانستند تا برنامه های نرم افزاری سیستم های مورد نیاز آن را نیز بروز و در اختیار نیروی هوایی آمریکا قرار دهند . برای انجام بروز رسانی های متعدد بمب افکنها به پنج مدل B,C,D,E,F تقسیم شدند که بهینه سازی های هر بخش به شرح زیر است :
بهینه سازی های انجام شده بر روی بمب افکنهای مدل B :
1- قابلیت نصب و پرتاب بمب های 500 پوندی غیر هدایت شونده MK-82
بهینه سازی های انجام شده بر روی بمب افکنهای مدل C :
2 - قابلیت حمل و پرتاب 30 بمب خوشه ای از نوع CBU در هر سورتی پرواز برای مقابله با پیشروی نیروهای زرهی و رزمی دشمن . این برنامه در خلال سپتامبر 1996 تا آگوست 1997 انجام شده و به پایان رسید . در این مرحله از بهینه سازی محفظه ها و پایلونهای نگه داری بمب ها از حالت اورژینال خود خارج و به شکلی درآمدند که توانایی حمل بمب ها در این محافظ از 28500 بمب در هر محفظه به 101000 پوند بمب خوشه ای در هر محفظه افزایش یافت . این بروز رسانی بر روی بیش از 50 محفظه از بمب افکن ها انجام شد که تقریبا شامل نیمی از ناوگان انها می شود
بهینه سازی های انجام شده بر روی بمب افکنهای مدل D :
3- اضافه کردن سیستم تکرار پیام ALE-50 (یک سیستم الکترونیکی که با ارسال پیامهایی جعلی به عنوان طعمه برای رادارهای دشمن عمل میکند ) به عنوان اولین شاخه دفاع متقابل الکترونیک و قابلیت حمل و پرتاب بمب های JDAM با دقت بالا و نیز اضافه نمودن سیستم ضد پارازیت anti-jam برای بالا بردن سطح امنیت مخابراتی به هنگام ماموریتپس از تخصیص بودجه لازم در خلال فوریه 1996 تا فوریه 1997 کار نصب سیستم و حامل های پرتابگر بمب های JDAM بر روی این بمب افکن شتاب بیشتری به خود گرفت و مقرر شد در کمتر از 18 ماه یعنی تا فوریه 1999 به اتمام برسد . با تهیه حداکثر بودجه ممکن مقرر گشت یک گروه شامل هفت فروند از این بمب افکن ها تا مدت مذکور تجهیز و به ناوگان هوایی آمریکا بپیوندد . اولین گروه شامل سه بمب افکن تجهیز شده در دسامبر سال 1998 آماده و تحویل شدند . و باقی آنها نیز تا فوریه 1999 تجهیز و در پایگاه هوایی الس وورت Ellsworth مستقر شدند
بهینه سازی های انجام شده بر روی بمب افکنهای مدل E :
4- بروزرسانی های انجام شده شامل سیستم (Wind Corrected Munitions Dispenser WCMD) و استفاده از سلاح ( Joint Standoff Weapon -JSOW ) و نیز موشک هوابه سطح ( Joint Air to Surface Standoff Missile-JASSM ) که در فوریه 2002 محقق شد .
بهینه سازی های انجام شده بر روی بمب افکنهای مدل F :
5- بهینه سازی در سیتم های الکترونیکی و ضد الکترونیک و نیز سیستم امنیتی مخابراتی JAM که تا فوریه 2002 به پایان رسید .
الکترونیک در بمب افکن :
کمپانی نظامی بویینگ BMAC یکی از کمپانی هایی است که در ساخت سیستم های ناوبری و الکترونیک این هواپیما شرکت داشته است.این کمپانی نقش بسیار زیادی در ساخت و توسعه سیستم های پیش اخطار الکترونیک این هواپیما داشته است.سیتم دفاعی و ناوبری این هواپیما که به اختصار OAS نامیده میشود شامل مدارهای پیچیده و حساس الکترونیک است که پرواز هواپیما را به سوی هدف را باعث شده و پرتاب بمب ها و موشک های آن را کنترل میکند.همچنین این سیستم اعمال مربوط به دفاع را نیز بر عهده داشته وقادر به تست خود و سایر سیستم های داخلی هواپیما است.این سیستم با یک سری صفحه های نمایش و اسباب کنترل و سنسور ها در ارتباط بوده وقادر به کنترل و اداره عملیات جنگی سلاح های آن میباشد.این سیستم نوع بسیار کامل تر و پیشرفته تر هواپیما های B-1 و B-52 است.این سیستم طوری طراحی شده که بتواند در آینده با سلاح هایی مثل موشک های کروز را به راحتی پذیرا باشد.ایترفیس پیشرفته دیتا بیس در بین اغلب بخش های سیستم ناوبری و المان های آن استفادخه شده استسیستم فرعی هواپیما توسط خط اطلاعاتی کامپیوتر ها کنترل میشوند.بویینگ میگویدکه با استفاده از یک سیستم تدافعی جدید ناوبری اینرشال,یک رادار تدافعی جدید, و چندین رادار دوپلر و ارتفاع یاب جدید سیستم تسلیحاتی این هواپیما پیشرفت زیادی پیدا کرده است.سیستم ناوبری اینرشال B-1 از نوع SKN-2440 و ساخت شرکت سینگرکرفوت می باشد.در این سیستم اینرشال از قطعات دقیق ویک مینی کامپیوتر با سرعت زیاد استفاده شده است تا بار محاسباتی و عملیاتی کامپیوتر اصلی کمتر شود.در این هواپیما بویینگ از سیستم دوکاناله راداراز نوع APG-66 استفاده کرده است.این رادار قبلا در اف-16 استفاده شد و جایگزین APQ-146 و APQ-144 در بی-1 شده است.همین رادار جدید است که (بی-1 بی) این توانایی را داده است تا تا با سرعت صوت در ارتفاع 70 متری حرکت کندو به فضای دشمن نفوذ کند.در ساخت این رادار بویینگ با وستینگهاوس همکاری داشته است.از جمله مزایای این رادار کوچک بودن سطح مقطع و در نتیجه اندازه آن است.(تله ران دایان) آنتن منفردی را ساخته است که با استفاده از آن سرعت هواپیما در محور های مختلف قابل اندازه گیری است.رادار ارتفاع یاب و نشان دهنده ارتفاع بی-1 بی توسط هانیول ساخته شده است.پانل کنترل مرکزی توسط بویینگ ساخته شد.
ایستگاه های اپراتور دفاعی و تهاجمی B-1B :
واحد های کنترل هواناوی و بخش های ذخیره اطلاعات , فرامین لازم برای پرواز توسط IBM ساخته شده است IBM با استفاده از تکنولوژی مدرن در این هواپیما از حافظه های الکترونیک جدیدی استفاده کرده است که میتواند 524000 کلمه اطلاعاتی را در خود ذخیره کند.به علوه زمان دسترسی به این اطلاعالت بسیار سریع است.قابلیت ذخیره سازی این حافظه ها تا 1 بیلیون بار قابل گسترش است. واحد های کنترل ناوبری این هواپیما از نوع AP-101F با گنجایش 226000 کلمه است.این واحد قادر به انجام بیش از یک میلیون عملیات در ثانیه هستند.صفحه های نمایش کابین بی-1 بی اطلاعات مختلف را چه در حالت دفاع و چه در حالت حمله نشان میدهد.این صفحه شامل سه صفحه نمایش چند کاره,یک واحد نمایش الکترونیک و یک دستگاه ضبط تصویر می باشد.این تجهیزات توسط کمپانی اسپری ساخته شده است.اسپری همچنین صفحه نشان دهنده وضعیت عمودی, سیستم تثبیت ژیروسکوپی, و سیستم کنترل پرواز این هواپیما را ساخته است.
سیستم های هوا ناوی دفاعی تهاجمی در B-1B :
واحدی که سیستم های هواناوی بی-1 بی را به هم وصل میکند MIL-STD-1553 نام دارد که یک باس مولتی پلکس الکترونیکی است.و با سرعت انتقال اطلاعات با سرعت 1 مگا هرتز(یا 1 میکرو ثانیه).با استفاده از این واحد دیگر احتیاج به 100 کیلومتر سیم و 32000 قطعه دیگر در بی-1 بی نیست.
AN/ALQ-161 سیستمی که توسط بخش (ایل کمپانی ایتون)ساخته شده و به هواپیما توان نفوذ در ناحیه تدافعی دشمن را میدهد. ALQ-161 در سال 1970 با موفقیت بر روی بی-1 امتحان شد.این سیستم شامل کامپیوتر هایی است که به راحتی قابل برنامه ریزی میباشند.
این سیستم پیچیده الکترونیک به طور مداوم وضعیت هواپیما و تجهیزات آن را با تهدیدات احتمالی آینده دشمن تطبیق میدهدتا حداکثر آمادگی برای برخورد -دفاع و حمله وجود داشته باشد.
هر سیستم AN/ALQ-101 تعداد زیادی آنتن گیرنده و فرستنده را شامل می شود که همه را نیز کنترل میکند.این آنتن ها می توانند هر فرکانسی در هرجهت و باندی بگیرند.اینها در واقع گوش های هواپیما هستند.
به علاوه این سیستم نیز دارای کامپیوتری است که در مخابرات هواپیما استفاده میشود.
ظرفیت سلاحهای اتمی B-1 :
از سال 1985 تا 1997 B-1B یك بمب افكن هسته‌ای بود. به این ترتیب كه :
حداكثر سرعت این هواپیما 1.25عدد ماخ میباشد.
وزن كل هواپیما هنگام take off معادل 477000 پوند میباشد.
كمترین میزان پرتاب سلاح هسته‌ای آن AGM-69A
سیستم تركیبی تهاجمی تدافعی الكترونیكی وستینگهاوس همراه با رادار دیافراگمی(این سیستم یك سیستم خودكار گیرنده فرستنده هست كه در مواقعی كه نیاز به شلیك میباشد با توچه به رادار اختصاصی به صورت خودكار فعالیت خود را انجام می دهد)
توضیح دیگر اینكه وستینگهاوس یك دانشمند آمریكایی در رشته الكترونیك میباشد.
نمایی از جایگاه تسلیحات داخل بدنه
ظرفیت سلاحهای معمولی B-1B :
پس از پایان جنگ سرد، این هواپیمای بمب افكن جهت پشتیبانی از سلاحهای معمولی مورد استفاده قرار گرفت. 32 فروند از این هواپیما با شروع سال 2001 باز نشست شدند(برای همیشه از سورت پروازی خارج شدند).68 فروند دیگر از 100 فروند آن همچنان مورد استفاده قرار گرفتند.
از مشخصات بارز این هواپیما‌ها كه با تغییراتی ویژه و خاص توسط كمپانی بوئینگ روی آنها صورت گرفته كه حداكثر بازدهی را داشته باشند كه به این شرح میباشد: یكی از تغییرات یا به عبارتی اصلاحاتی كه توسط بوئینگ روی این هواپیما صورت گرفته تغییرات نرم افزاری و سخت افزاری بوده كه قدرت این هواپیما را به لحاظ جذب و نگهداری بمبها تا تعداد 24 بمب MK84 ،84 بمب MK82 و همینطور 30 یونیت از بمبهای رایج افزایش داده اشت.
لنسر در حال تجهیز به GBU 31
مرحله بعدی تغییرات اصلاح سیستم GPS این هواپیماست،JDAM یا همان اتصال مستقیم حمله مهمات ((joint direct attack munitions ) نویزگیر سیستم رادیویی هواپیما ALE-50 (این سیستمی است كه برای فریب رادار دشمن میباشد) نیز از مراحل بعدی هستند.
مورد بعدی تغییرات در سیستم كنترل كامپیوتری ماموریت هواپیماست،WCMD كه ترجمه عبارت اصلی آن ماشین تقویت بادی توزیع مهمات است.ایجاد فاصله مناسب بین بمبها در حین آزاد كردن افكنده آنها بر پدافند دشمن، JASSM اتصال ماموریتهای هوا به زمین و توانایی به كارگیری همزمان یا شلیك همزمان مدلهای مختلف سلاحهای موجود نیز جزء این تغییرات هستند.
از دیگر امكانات و اصلاحاتی كه روی این هواپیما تعبیه و انجام شده و یا در آینده نزدیك خواهد شد، سیستم رادیویی دیجیتال، نمایشگر كاكپیت و گسترش سنسورهای هواپیما و سیستمهای الكترونیكی آن، گیرنده رادار هشدار، سیستم باربری و همچنین سیستم حمل سلاح است.
عملیات و دستاوردها :
هواپیمای B-1B با انجام یكسری عملیات و همچنین داشتن یكسری دستاوردها خود را در رده متمایزی قرار داده است:
عملیات روباه صحرا 1998 عراق
نیروهای هم پیمان 1999 كوزوو
آزادی پرطاقت 2001
حمله به عراق 2003
مشخصات کلی :
نام : B1-B Lancer
سازنده : ایالات متحده مریکا
کارخانه سازنده : راك ول اینترنشنال
تعداد خدمه : 4 نفر شامل 1نفر خلبان اصلی و 1 افسر تهاجم و یك نفر افسر دفاع نظامی و فرمانده هواپیما
پیشرانه : 4 عدد موتور توربوفن مدل F-101-GE-102 جنرال الكتریك با حداکثر توان 138 کیلو نیوتون 31000 پاوند
طول بدنه : 44.5 متر
فاصله دو بال : در حالت باز 41.8 در حالت بسته 24.1
ارتفاع : 10.4
وزن خالی :86180 كیلو گرم(86 تن)
حداكثر وزن :216630 كیلو گرم(216 تن)
حداكثر سرعت :1448 كیلومتر بر ساعت یا 1.34 ماخ
حداكثر ارتفاع پروازی : 18000 متر
قابلیت سوخت گیری هوایی دارد
مخزن سوخت : 38000 لیتر
برد عملیاتی : 5543 کیلومتر
ویژگی : بال متحرک دارد
سال ورود به خدمت : اولین نمونه در سال 1985 تحویل شد و از سال 1986 به طور رسمی به خدمت نیروی هوایی امریکا در آمدند
قیمت : 283 میلیون دلار در سال 1998
تسلیحات قابل حمل :
6 جایگاه خارجی برای 27000 کیلوگرم بمب و سه محفظه داخلی برای 34000 کیلو مهمات.
84 عدد MK 62- MK82
8 عدد MK-65
30 عدد CBU87/89 – CBU97
30 عدد CBU105 - 04CBU103- CBU1
24 عدد GPS GUIDED BOMB GBU31
17 عدد GBU38 GPS GUIDED BOMB
24 عدد MK84
96 تا 144 عدد GBU39
16 عدد B61
