كلیسای حضرت شمعون غیور
كلیسای حضرت شمعون غیور در خیابان زند، كوچه نوبهار واقع است. " شمعون غیور" حواری دهم بود و طبق یك روایت قدیمی در ایران كشته شد. این كلیسای مسیحی، یكی از زیباترین كلیساهای كشور با رعایت جزئیات معماری ایرانی است. سقف نمازگاه ، طاق ضربی آجری است و به جای دریچه در همه جا پنجره های رنگارنگ با نقشه های مهندسی ریز و بسیار ظریف، به كار رفته است. چنین در و پنجره هایی در خانه های قدیمی شیراز مشاهده می شود. ساخت این كلیسا در سال 1317 پایان یافت. بانی و نخستین كشیش این كلیسا " رالف نارمن شارپ" دانشمند و خاورشناس شهیر انگلیسی است.
كلیسای ارامنه
این كلیسا در سال 1662 میلادی یعنی در زمان سلطنت شاه عباس دوم ساخته شد. تالار نمازگاه این كلیسا یكی از بناهای ظریف باستانی و هنری قرن هفتم شیراز است. نقاشی سقف تالار بسیار زیبا و از طراحی ویژه ای برخوردار است. گچ بری های این تالار نیز از شاهكارهای گچ بری قرن یازده است. این كلیسا در داخل شهر و نزدیك مسجد مشیر و در كنار بازارچه ارمنی ها قرار دارد.
ابنیه حكومتی
ارگ كریم خان
در سال 1180 ه. ق كریم خان زند شیراز را پایتخت خود قرار داد. او ابتدا بارو ( دیوار ) ی شهر و خندق آن را طی 18 ماه تعمیر كرد و در همین سال بنای ارگ سلطنتی خود را با معماران اصفهانی، خراسانی، آذربایجانی و حتی سنگ تراشان هندی آغاز نمود. قناتی نیز در شش كیلومتری شیراز برای تأمین آب ارگ و آب حمام وكیل به شهر ساخته شد.
این ارگ در زمینی به مساحت 12800 مترمربع با زیربنای چهار هزار مترمربع ساخته شد و اطراف آن را خندقی به ژرفای چهار متر در برگرفت. وسعت ارگ و ساختمان هایی كه به مرور در اطرافش ساخته شد، بعدها از هر طرف بیش از دو كیلومتر را در شامل شد. بلندای دیوار آجری این كاخ 12 متر و بلندای چهار برج آجری چهارگوشه آن 15متر است. سطح خارجی دیوار برج های ارگ، با نقش های بسیار ساده و زیبایی تزیین شده است. بر سر در ارگ در سمت شرق مجلسی از كاشی هفت رنگ قرار دارد كه جنگ رستم و دیو سفید را نشان می دهد. ورودی ارگ در سمت شرق قرار دارد و با یك هشتی شروع می شود ؛ و پس از آن، در سمت راست به خلوتی كه اینك مخروبه است و در سمت چپ به محوطه داخلی ارگ می رسد. ابعاد وسیع حوض روبه روی در، توجه هر بیننده را جلب می كند. افزون بر آن سه حوض دیگر در سه جهت شمال ، جنوب و غرب ارگ در برابر ایوان ها وجود دارد. اتاق ها و تالارها در سه جهت شمالی، غربی و جنوبی قرار گرفته اند كه سه قسمت مسكونی را تشكیل می دهند. قسمت شمالی رو به آفتاب صبح ( زمستان نشین) ، قسمت جنوبی پشت به آفتاب صبح ( تابستان نشین) و قسمت غربی برای چهار فصل پیش بینی شده بود.
فضای داخلی اتاق های ارگ با نقوش اسلیمی، ترنج، گل و مرغ با رنگ های تند و زنده و با آب طلا نقاشی شده است.
در هر سمت ساختمان، در وسط شاه نشین دو اُرسی (نوعی در قدیمی كه دارای چهارچوب مخصوص بوده و با بالا و پایین رفتن باز و بسته می شده است )وجود دارد و اتاق ها دارای درهای گره سازی شده است. ازاره ( آن قسمت ا ز دیوار اتاق و یا ایوان كه از كف طاقچه تا روی زمین بود) های ارگ، تمامی از مرمر سبز رنگ است كه مانند سنگ های مرمر دیگر ساختمان های زندیه از تبریز به شیراز حمل شده بود. در گوشه شرقی و غربی بنا، حمام ارگ ویژه كریم خان زند وجود دارد كه از سربنیه( رخت كن) با سكوهای سنگ مرمر، گرم خانه و خزینه با راهروهای ارتباطی تشكیل و سقف آن با آهك بری های زیبا تزیین شده است.
ساختمان ارگ در چند مرحله خسارت دید:
- در زمان آقا محمدخان قاجار تمام درهای خاتم، آینه های بزرگ و حتی ستون های یك پارچه سنگی آن را به دستور شاه به تهران حمل كردند و به جای ستون های سنگی ، ستون چوبی كار گذاشتند.
- این ارگ از سال 1315 تا 1352 شمسی به عنوان زندان شهربانی به كار می رفت و زندانیان نقاشی های طلاكاری شده را به خاطر طلای موجود در آن با چاقو كندند. در همین زمان ارتفاع اتاق ها را با زدن سقف دو قسمت كردند تا زندانیان بیشتری را در آن جای دهند. بنابراین خسارت زیادی به نقاشی ها وارد آمد.
در این دوره ، در بیرون ضلع جنوبی ارگ ، فروشگاه ها و پاساژی با یك مسافرخانه بنا شد كه چاه فاضلاب آن موجب نشست یكی از برج ها شد.
- در دوره انقلاب ، ضلع جنوبی ساختمان آتش گرفت و برخی از اموال ارگ به سرقت رفت. پس از یكی دو سال، یكی از درهای آن در رستورانی كشف شد.
- گرچه زلزله های شیراز به ساختمان ارگ آسیبی نرساند، اما این بنا تا به حال چندبار تعمیر شده است. از زمان تحویل گرفتن ارگ توسط سازمان میراث فرهنگی تاكنون ، تعمیرات بسیار ضروری در این ساختمان انجام شده و همچنان ادامه دارد.
دروازه قرآن
بنای اصلی دروازه قرآن بنای سنگی منسوب به " عضدالدوله دیلمی" بود و دو نسخه قرآن به خط ثلث عالی منسوب به " ابراهیم سلطان" فرزند شاهرخ تیموری در اتاق بالای آن قرار داشت. مردم شیراز رسم داشتند كه روز اول هر ماه قمری، از زیر قرآن های این دروازه عبور كنند و خود را تا آخر ماه در پناه آن قرار دهند.
در سال 1316 شمسی برای تعریض خیابان ، این بنای تاریخی منهدم شد. چند سال بعد" حسین ایگار" بنای كنونی را كمی پایین تر از محل دروازه قرآن قدیم بنا كرد و با این اقدام ، سنت شهر شیراز را احیا نمود.
عمارت باغ نشاط
این عمارت در ضلع شمالی پل عباسی لار و در میان فضایی سبز قرار گرفته و مقر حكومتی لار پس از صفویه بود. ارتفاع طبقه بالای عمارت هفت متر و ایوان ها 5/12 متر است. طبقه زیرین چهار اتاق دارد كه اتاق مركزی درست زیر سالن ایوان قرار گرفته و از بالا به كمك یك روزنه هشت گوش نور دریافت می كند. در وسط اتاق حوضچه ای از مرمر هشت گوش قرار دارد. در ضلع شمالی باغ، بنای حمام قصر كه احتمالاً همزمان با آن بنا شده، قرار دارد. دو اتاق كه هر دو دارای یك گنبد كوچك هستند و یكی از آنها روی ستون های پیچیده قرار دارد رو به باغ باز می شود ؛ نقاشی های دیواری آن با ظرافت خاص نقش شده است.
عمارت نقاره خانه
این بنا حدود هشتاد سال پیش در مركز شهر فسا و در كنار بازار احداث شد. عمارت نقاره خانه مزین به كاشی هایی با نقش پادشاهان ادوار گذشته است. تزئینات چوب و كاشی كاری به نحوی چشمگیر در این بنا مورد استفاده قرار گرفته است.
