یاران موعود در كلام امیر علیه السلام

امام موعود، کسی است که حکومتی را رهبری می‌کند که جد بزرگوارشان امام علی علیه السلام مدت زمانی کوتاه زمامدار آن بودند. عرف سیاسی امروز جهان، چنان است که پیش‌بینی‌های رهبران تأثیرگذار، مانند لوحی زرین، اندوخته‌ای برای تشریح و تفصیل و تفسیرهای متخصصین تلقی می‌شود تا هر چه بیشتر و بهتر بتوانند برنامه‌ریزی‌های راهبردی و کلان خود را چه در عرصه نیروی انسانی و چه در رابطه با تخصیص منابع سامان دهند.

حال اگر این پیش‌بینی‌ها، متّصل به وحی باشد، لزوم مطالعه و واکاوی آن بیش از پیش مهم می‌نماید؛ چرا که آنچه آینده‌پژوهی را دستخوش عدم اطمینان می‌کند، عدم ضمانت وقوع آن است. بنابراین شایسته است مروری داشته باشیم بر یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین موضوعات این حیطه یعنی ویژگی‌های یاران موعود، شاید مقدمه‌ای باشد برای اینکه سعی کنیم ما نیز با کسب این اوصاف، از جمله یاران حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف باشیم.

1. یارانی جوان

بیشتر یاران امام منتظر «جوان» هستند؛(1) موعود نیز، خود جوان است و هر چند كه صد‏ها سال از حیات او گذشته، لیك به اعجاز الهی، سیمایش به مانند جوانی خوش‌چهره می‏ماند، لاجرم یاران ایشان نیز باید چنین باشند؛ آنگونه كه امیرالمۆمنین علی علیه السلام بدان بشارت داده است: «إن اصحاب القائم شباب لا كهول فیهم إلا كالكحل فی العین أو كالملح فی الزاد، و اقل الزاد الملح؛ یاران قائم جوان هستند. در میان آنها پیرمرد یافت نمی‌شود به جز مانند سرمه در چشم و نمك در طعام كه كمتر از هر ماده‏ای در طعام نمك آن است(2).»

2. دلباختگی به خدا

خداجویی و پارسایی و پیوند با پروردگار، با حیات یاران موعود آمیخته است. امام مۆمنان ضمن تشبیه دل یاران خداجو و پارسای مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف به مشعل‏های نورانی(3)، از ذكر پیوسته آنان یاد می‏كند: «... یُسبحونَ علی خُیولِهم؛ بر فراز مركب‏ها خدا را تسبیح می‏گویند.»(4)

این ویژگی برخاسته از قابلیت‏های معنوی ایشان است؛ آنگونه كه حضرت در خطبه 150 نهج‏البلاغه می‏فرمایند: «تُجْلی بِالتَنْزیلِ أبْصارُهُم وَیرْمَی بِالتَّفْسِیرِ فِی مَسَامِعِهمْ، وَیغْبَقُونَ کَأْسَ الْحِکْمَةِ بَعْدَ الصَّبُوحِ؛ دیده‏های آنها به نور قرآن جلا داده و تفسیر آن، در گوشهایشان جا گرفته شود (در آیات قرآن تأمل و تدبر می‌کنند، و تفسیر را از اهلش می‏آموزند.) در شب جام حکمت را به آنها بنوشانند بعد از اینکه در بامداد هم آشامیده باشند. (اسباب سعادت و نیکبختی و علم و عمل برای آنان در آشکار و نهان آماده گردد.)» (5)

3. فرمان برداری و شیدایی

آنان در اطاعت و پیروی از مهدی علیه السلام زبانزد هستند، بدان حد كه: «در برابر فرمان امامشان از بنده مطیع، مطیع‌تر هستند.»(6)

عشق و شیدایی یاران، به عنوان شیرازه اصلی این پیوند، فرمانبرداری را با تك تك ایشان گره می‏زند، این دلبستگی در كلام پیشوایان معصوم علیه السلام چنین تبیین شده است: «... سوارانی با نشان و پرچم، برای تبرك دست بر زین مركب آنان می‏سایند و در گرد امام علیه السلام می‏درخشند. با جان و دل او را در جنگ‏ها یاری كرده و آنچه طلب كند كفایت می‏كنند.»(7)

و در منظر امام علی علیه السلام: «به هنگام نبرد، پروانه وار شمع وجود امام را در میان گرفته، محافظت می‏كنند.»(8)

4. بصیرت و بینش

آگاهی و بینش روشن همراهان مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف سبب می‏شود كه آنان اسیر تندباد‏های ترفند و شایعه و تهدید نگشته، تن به شبهه و شك ندهند و با بیمه بصیرت، صراط مستقیم را بپیمایند و فتنه‏های كور را از بُن بركنند.

مولای متقیان علی علیه السلام می‏فرمایند: «...حَمَلُوا بَصَائِرَهُمْ عَلَی أَسْیافِهمْ، وَدَانُوا لِرَبِّهِمْ بَِأَمْرِ وَاعِظِهِم؛ چون فرمان خدا آزمایش را به سر آورد، شمشیرها در راه حق آختند و بصیرتی را كه در كار دین داشتند آشكار كردند، طاعت پروردگارشان را پذیرفتند و فرمان واعظشان را شنیدند.»(9)

شاید این بصیرت به واسطه تجربه حوادث روزگاران باشد: در خلال بروز این فتنه‏ها و آشوبها، گروهی صیقلی می‏شوند، و همان‏گونه که آهنگر شمشیر را تیز و برّا می‏کند و به آن جلا می‏دهد، زنگار تیرگی ها از دل و اندیشه آنها زدوده می‏شود، و برای پذیرش دانش و حکمت آماده می‏شوند، این گروه مانند تیغ که اگر بر چیزی وارد شود آن را می‏بُرد و تا عمق آن فرو می‏رود، در مسائل علم و حکمت فرو می‏روند.»(10)

5. نظم و ترتیب

یك‌پارچگی و هماهنگی، تدبیر و نظم، سیره عملی و پیام رفتاری یاران مهدی علیه السلام است. حركت و سكون و آرامش و پیشرفت و عمل‌كرد آنان با نظم آراسته شده است؛ شیوه پسندیده‏ای كه امیر مۆمنان علیه السلام از آن چنین یاد می‏كند: «كَأنی اُنظر اِلیهِم وَ الزِیُّ واحِدٌ وَ القدُّ واحدٌ و الجَمالُ واحد وَ اللِباسُ واحدٌ؛ گویا آنان را می‏نگرم؛ زی و هیأتی یكسان، قد و قامتی برابر، در جمال و برازندگی همانند و هم لباسند.»(11)

پس از استقرار حاكمیت دولت عدالت‌گستر اهل‌بیت علیهم السلام، اداره هر بخش از ساختار مدیریتی حكومت به عهده یاران خواهد بود و چون آنان چشم به آینه تمام‌نمای حق دوخته‏اند، پس جز انضباط در رتق و فتق امور از آنان چیزی انتظار نمی‏رود، البته این نظم بیرونی، ریشه در اتحاد و همدلی این شایستگان دارد. امام علی علیه السلام در توصیف همدلی و اتحاد یاران موعود چنین می‏فرماید: «ایشان یک‌دل و هماهنگ هستند.»(12)

این یک‌دلی به سبب آن است که خودخواهی‏ها و خواسته‏های شخصی در وجود آنان نیست؛ آنها با اعتقادی صحیح در زیر یک پرچم و برای یک هدف، قیام می‏کنند و این خود یکی از عوامل پیروزی آنها بر جبهه مقابل می‏باشد.

6. صبر و بردباری

بدیهی است که مبارزه علیه ظلم جهانی و برقراری حکومت عدل جهانی با رنج و مشقّت‏های فراوان همراه است و یاوران امام، در راه تحقق آرمان‏های جهانی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف مشکلات و ناگواریها را به جان می‏خرند؛ ولی از سر اخلاص و تواضع، عمل خود را ناچیز می‏شمارند، امام علی علیه السلام در این زمینه می‏فرماید: «لَمْ یمُنُّوا عَلَی اللهِ بِالصَّبْرِ، وَلَمْ یسْتَعْظِمُوا بَذْلَ أَنْفُسِهِمْ فِی الْحَقِّ؛ گروهی هستند که به خاطر صبر و بردباری در راه خدا، بر خداوند منّت نمی‏گذارند. و از این که جان خویش را تقدیم آستان حضرت حق می‏کنند، به خود نمی‏بالند و آن را بزرگ نمی‏شمارند.»(13)

پی نوشت ها:

1. البته جوان بودن یاران مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف لطمه‏ای به جایگاه پیران با ایمان نزده و برعدم همراهی ایشان گواهی نمی‌دهد.

2. نعمانی، الغیبة، ص 315؛ بحار الانوار، ج52، ص333.

3. «كان قلوبهم القنادیل»، علامه مجلسی، بحار الانوار، ج 52، ص 377.

4. همان.

5. نهج البلاغه، خطبه 150، ص 195.

6. علامه مجلسی، بحار الانوار، ج 52، ص308.

7. همان.

8. همان.

9. نهج البلاغه،.خطبه 150، ص 195.

10. همان.

11. سلیمان كامل، یوم الخلاص، ترجمه مهدی پور، ج 1، ص 416، حدیث 482.

12. همان.

13. نهج البلاغه، خطبه 150، ص 195.