شتباهاتي كه والدين در مورد خواب فرزندانشان مرتكب مي‌شوند . چطور مي‌توان از اين اشتباهات اجتناب كرد؟
خواباندن كودكان و خواب نگاه داشتن آنها يكي از ترسناك‌ترين وظايف والدين است. حتي والديني كه كودكان‌شان خوب مي‌خوابند نيز گهگاه با مشكلاتي در زمينه زمان چرت بعد از ظهر و خواب شبانه مواجه مي شوند. در واقع، حدود 40 درصد از كودكان از نوعي مشكل خواب رنج مي‌برند.
متخصصان 6 اشتباه رايج را شناسايي كرده‌اند كه والدين در مورد خواباندن كودكان خود مرتكب مي‌شوند. ولي خوشبختانه اين اشتباهات را مي‌توان بدون زحمت زياد بر طرف كرد. متخصصان خواب كودكان و نيز والدين با تجربه معتقدند كه تغييرات كوچك در محيط و نحوه‌ي خواب مي‌تواندبه ميزان زيادي مشكلات رايج خواب را از بين ببرد.
1. دير خواباندن كودك
كودكان امروز كمتر از والدين‌شان در زمان كودكي مي‌خوابند. به گفته‌ي مارك ويزبلوث متخصص اطفال و نويسنده‌ي كتاب عادات سالم خواب، كودكي شاد " در زمان كودكي و سالهاي ابتداي زندگي، كودكان امروز در مقايسه با 20 و30 سال قبل كمتر مي‌خوابند." نتايج يك مطالعه نشان مي دهد كه 2 ساله‌هاي امروز 40 دقيقه كمتر از 2 ساله‌هاي يك نسل يا دو نسل پيش مي‌خوابند. به عقيده‌ي ويزبلوث نتيجه‌ي ديرتر خوابيدن، دشواري و جدل بيشتر در زمان خواب، مشكلات زمان چرت بعدازظهر و خواب روي است.
شايد نوزاد يا كودكِ خود را به برنامه‌ي خواب مرتب عادت نداده ايد يا ممكن است بعد از اتمام كار خود زمان زيادي براي گذراندن با او نداريدب و ناچار بيشتر بيدار نگهش مي داريد تا با او بازي كنيد. به گفته‌ي مددكار اجتماعي جيل اسپيواك، يكي از نويسندگان راه‌حل خواب راحت: راهنماي والدين مستاصل براي خواباندن كودكان‌شان از زمان تولد تا 5 سالگي، " اجازه دادن به كودكان و نوپاها كه ديرتر به خواب بروند خستگي بيش از حد ايجاد مي كند و وقتي كه بيش از حد خسته شدند، مشكل بيشتري براي خوابيدن خواهند داشت ."
در پيش دبستاني و ابتدايي، يك برنامه‌ي فشرده كه شامل فعاليت‌هاي متعدد ورزشي و فوق برنامه باشد مي‌تواند زمان خواب را كاهش دهد. جودي ميندل، يكي از مديران مركز خواب بيمارستان اطفال فيلادلفيا و همراه جوديت اوونزدر نگارش كتاب مسئوليت خواب كودكتان را به عهده گيريد مي‌گويد "بسياري از كودكان تكاليف بسياري براي انجام دادن دارند."
در مورد خودتان فكر كنيد: وقتي كه تمام خانواده تان به خانه مي‌رسند، شام مي‌خورند، تكاليف خود را انجام مي‌دهند و الي آخر. خواب فراموش ميشود يا ممكن است خواب را براي دوري از جنگ و جدل‌هاي آن فراموش كنيد يا اميدوار باشيد كه كودكتان از فرط خستگي و بدون دخالت شما خوابش ببرد ولي به گفته‌ي ميندل، اين كاملا اشتباه است زيرا وقتي كودكان بيش از حد خسته هستند،خلق و خوي بدتري پيدا مي‌كنند.
عادت خوب: زمان‌هاي معيني براي خواب (و در صورت امكان زمان‌هائي براي چرت بعدازظهر) تعيين كنيد و به آن پايبند باشيد. صبر نكنيد كه كودكتان به خاراندن چشم، خميازه يا ناله بيافتد چون آن هنگام احتمالاً ديگر خيلي دير شده است. وي را زودتر به تخت‌خواب بفرستيد. حتي 15 تا 20 دقيقه خواب اضافي مي‌تواند تفاوت زيادي ايجاد كند.
گرچه هر كودك منحصر به فرد است، اسپيواك مي‌گويد كودكان و نوپايان معمولاً به 11 ساعت خواب شبانه نياز دارد پيش‌دبستاني‌ها بعد از اينكه چرت روزانه را كنار مي گذارند، 12 ساعت خواب نياز دارند، و كودكان بزرگتر بايد بين 10 تا 11 ساعت بخوابند. ببينيد كه صبح‌ها چه زماني بايد از خواب بيدار شوند و برنامه‌ي مناسب با آن برايشان طرح كنيد.
2. تاكيد بر حركت
كدام يك از والدين وقتي بچه‌ي خود را مي‌بيند كه در ننو يا پشت ماشين خوابيده است، نفسي راحتي نميكشد ؟ اين لحظات غالباً زماني اتفاق مي افتند كه اصلاً انتظارشان را نداريد و به يك استراحت نياز داريد ولي بعضي والدين در استفاده از حركت براي خواباندن كودك خود در شب يا روز زياده روي مي كنند. به قول ويزبلوث "اگر كودك هميشه درحركت خوابش ببرد – در گهواره يا ماشين – احتمالا ً به دليل شبيه‌سازي حركت، به خواب عميق فرونخواهد رفت." وي خواب در حركت را به خوابي كه بزرگسالان در هواپيما تشبيه مي‌كند.
عادت خوب: از حركت براي آرام كردن استفاده كنيد نه براي خواباندن
ويزبلوث توصيه مي كند: استفاده از حركت براي آرام كردن يك كودك پرتحرك مشكلي ندارد ولي وقتي كودك به خواب رفت، حركت را متوقف كنيد و ماشين را جايي پارك كنيد. "كودك خواب باكيفيت تري خواهد داشت". اگر مسافرت طولاني با ماشين داريد و كودك شما خوابيده است، تنها بنشينيد و از اين لحظات پر از سكوت لذت ببريد.
3. ايجاد آرامش در تخت خواب
در زمان خواب اتاق را تاريك حركت‌ها را متوقف كنيد .براي بيشتر كردن خواب، نوزادان و كودكان – كه كوچكتر از آن هستند كه ترس شبانگاهي داشته باشند – را در اتاق‌هاي تاريك بخوابانيد. به گفته‌ي اسپيواك " براي خوب خوابيدن كودكان، در مقياسي ده تايي، اگر 10 تاريك‌ترين حالت اتاق باشد، ميزان تاريكي اتاق اتاق آنها بايد 8 يا 9 باشد." از يك پنكه يا دستگاهي با صداي آرام و سفيد براي حذف صداهاي آزاردهنده‌ي خيابان يا اتاق بغل استفاده كنيد.
كودكان بزرگتر مي‌توانند يك چراغ شب ملايم داشته باشند تا ترس را از آنها دور كند ولي هر گونه تفريح ممنوع است. پيش از اينكه اجازه دهيد فرزندتان تلوزيون يا كامپيوتري در اتاق داشته باشد، به مدت طولاني و مفصل در مورد آن فكر كنيد. حتي كودكاني كه با ديدن DVD مورد علاقه شان به خواب مي‌روند هم در معرض از دست دادن نيم ساعت يا بيشتر از زمان باارزش خواب خود هستند كه اين مي‌تواند حالات و رفتارشان را در زمان روز تحت‌تاثير قرار دهد راحت‌تر اين است كه وسايل الكترونيكي را خارج از اتاق بگذاريد به جاي اينكه هر شب در مورد آن جروبحث كنيد.
4. پيروي نكردن از عادت خواب
در مورد نوزاد، شايد به نظرتان برنامه خوابي شامل حمام، كتاب و يك آب‌نبات‌چوبي ضروري نيايد ولي به گفته‌ي جوديت اوونز، مدير كلينيك مشكلات خواب كودكان در بيمارستان كودكان هاسبرو در پروويدنسِ رودآيلند "داشتن يك سري از فعاليت‌هاي آرامش‌دهنده و لذت‌بخش كه به خاموش كردن چراغ‌ها بيانجامد بسيار مهم است." اين كار كودك شما را براي خواب آماده مي سازد.
والدين كودكان بزرگتر كه از برنامه براي زمان خواب استفاده مي كنند ممكن است به بهانه اين كه فكر مي‌كنند كودك‌شان بزرگ شده است يا براي اين كار خيلي خسته‌اند،اين برنامه را حذف كنند ولي حتي بزرگسالان هم از داشتن يك برنامه‌ي منظم براي خواب سود مي برند. به عقيده‌ي ميندل " نبايد انتظار داشته باشيم كه كودك مستقيماً از روزي پركار و خسته‌كننده به اتاق تاريك برود." به علاوه، مي‌افزايد تحقيقات نشان داده است كه "كودكان مدرسه‌اي كه برنامه‌ي منظمي براي خواب ندارند آ خواب مورد نياز خود را نخواهد داشت."
عادت خوب: مراسم آرامش بخش در زمان خواب
جدا از از سن كودك، كليد حل اين مشكل داشتن يك سري اقدامات قابل پيش بيني است يا آنچه اسپيواك " نشانه‌هاي خواب" مي‌خواند كه به كودك براي جدائي آرام از روز كمك مي‌كند. براي يك نوزاد، اين ممكن است تغييري كوچك در لباس پوشيدن و كمي نوازش باشد و درمورد كودكان بزرگتر ممكن است شامل حمام، كتاب‌خواندن، خواندن لالايي و يا دعا خواندن باشد.
شما مي‌توانيد مراسم خودتان را داشته باشيد اسپيواك مي‌گويد" آنچه ما مي‌گوييم، داشتن فعاليت‌هاي ثابتي‌است كه در فضايي ثابت اتفاق مي‌افتند و در ترتيبي معين و ثابت و قاطعانه در زماني مشخص در هر شب."
5. ناهماهنگي
چند بار در هفته، وقتي كه كودك پيش‌دبستاني شما زياد آه و ناله مي‌كند، با او در تخت‌خوابش دراز مي‌كشيد تا خوابش ببرد؟ يا شايداگر كودكتان بزرگتر است او را در اتاقش مي‌گذاريد ولي اجازه مي دهيد كه در نيمه‌هاي شب به تخت‌خواب شما بيايد؟
مشكل در شيوه‌ي خواباندن نيست بلكه در ناهماهنگي‌است. بسياري از والدين از اين كه كودك‌شان را در تخت‌خواب خود داشته باشند ناراحت نمي‌شوند ولي اغلب اوقات اين كار به تخت‌خواب خانواده كه پيش‌بيني‌اش نكرده بودند مي‌انجامد.
اوونزمي‌گويد "والدين كودك را به تخت‌خواب خود مي‌آورند ولي نمي‌خواهند كه او آنجا بماند دفعات اول كه كودك نيمه‌هاي شب از خواب برمي‌خيزد، والدين او را به تخت‌خوابش برمي‌گردانند و حدود 3 صبح اجازه مي‌دهند كه دوباره كنار آنها بيايد."
اوونز توضيح مي‌دهد كه "اين كار اساساً به كودك مي‌آموزد كه بيشتر بر خواسته‌ي خود پافشاري كند و بيدار بماندزيرا فهميده كه در نهايت به تخت‌خواب والدين راه خواهد يافت."
عادت خوب: قواعد سفت و سختي در مورد جاي خواب وضع كنيد
گرچه بهترين كار اين است كه تصميم بگيريد تخت‌خواب خانوادگي مي‌خواهيد يا نه، هيچ‌گاه براي وضع قواعد دير نيست. كارن تينزلي كيم از اوويدوي فلوريدا، يك كودك 3 ساله دارد كه به تازگي چند بار در هفته در ساعت 11 شب از خواب بيدار ميشود و به تخت‌خواب والدينش مي‌رود تينزلي‌كيم قانوني وضع كردكه باعث شد كودك در اتاق خود باقي بماند. " من اجازه نمي‌دادم از تخت‌خواب خود ش بيرون بيايد تا حد امكان با مهرباني ولي قاطع به او مي‌گفتم كه زمان خواب است و زمان خواب در تخت‌خواب خودش."
البته استثناهايي هم وجود دارد. اگر كودك شما بيمار شده است يا از طوفان مي‌ترسد با او در تخت‌خواب بمانيد تا آرام شود يا در تختي كنار او بخوابيد ولي به محض اين كهآرامش بر قرار شد، به وضعيت هميشگي برگرديد.
كودكي كه از خوابيدن با پدر يا مادر احساس راحتي مي‌كند ممكن است ابتدا به جدا خوابيدن اعتراض كند. در اين صورت، ميندل توصيه مي‌كند كه چند روز براي عادت كردن به او فرصت دهيد مثلا با ايستادن در چارچوب در تا زماني كه به خواب رود و ادامه دادن اين كار به مدت چند شب تا زماني كه بتوانيد كاملاً تنهايش بگذاريد.
6.انتقال پيش از موعد از گهواره به تخت‌خواب بزرگ
كودك شما به 2 سالگي مي‌رسد – چه بچه‌ي بزرگي!- و شما مي‌خواهيد با خريدن آن تخت‌خواب بامزه‌اي كه در حراج ديده‌ايد جشن بگيريد ولي به محض اين كار، او شروع به بيدار شدن بعد از خاموش شدن چراغ يا در زمان‌هاي كوتاه مي‌كند. چرا ؟ قبل از 3 سالگي يا بيشتر، بسياري از كودكان هنوز براي ترك گهواره آماده نيستند. ميندل مي‌گويد" آنها رشد كافي شناختي و كنترل‌نفس ندارند تا در مرزهاي خيالي تخت‌خواب بمانند."
عادت خوب: تا وقتي كه كودك براي تخت‌خواب بزرگ آماده شود صبر كنيد
وقتي كودك به نزديك 3 سالگي رسيد، ممكن است زمان آن باشد كه او را به تخت‌خوابي بزرگ منتقل كنيد. "ممكن است" در اينجا عبارتي مناسب و موثر است: اگر كودك پيش‌دبستاني شما مشكل مي‌تواند در تخت‌خواب بماند مي‌تواننيد زمان بيشتري به او بدهيد.
درست مانندِ كنار گذاشتن پوشك بعد از چند بار تلاش ، بازگشت به گهواره شكست نيست. ميندل مي‌گويد "اگر اين كار جواب نمي‌دهد، بازگشت به حالت قبل اشكالي ندارد." كودك شما در نهايت مي تواند از پس تخت‌خوابي بزرگ برآيد و حتي احتمالا خودش آن را از شما مي خواهد. ميندل مي‌گويد "هيچ كودكي وجود ندارد كه به مهد كودك برود و هنوز در گهواره بخوابد."
