در حدیثی آمده است: اوّلین چیزی را که خدای متعال بر لوح محفوظ نوشت، این جمله بود: من خدای یکتا هستم، شخصی که والدینش از او راضی باشند، من نیز از او راضی خواهم بود.
سپس در پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله فرمود: شخصی که مورد عاقّ والدین یا یکی از آنها قرار بگیرد در حقیقت به شاخه ای از درخت زقّوم چنگ زده است و هر شخصی -به مقداری که امکان وتوان آن را دارد-رضایت والدین خود را کسب ننماید در حقیقت به شاخه ای از درخت زقّوم چنگ انداخته است.
سپس پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود و کسانی که به شاخه درخت زقّوم چنگ زده اند.آن شاخه ها آنها را به آتش جهنم می کشانند .
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به این مضمون فرمود: شخصی که رضایتمندی والدین خود را کسب نماید دو درب بهشت به روی او بازگشته است.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله به این مضمون فرمود: رضایتمندی خدا با رضایتمندی والدین قرین است و ناخرسندی خدا با ناخرسندی والدین همراه است .
حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: تقوای الهی را پیشه خود سازید و از والدین خود نافرمانی نکنید، بدرستیکه رضایتمندی آنها نمودی از رضایتمندی خدا بشمار می آید و ناخرسندی آنها نمودی از ناخرسندی خدا می باشد .
امام صادق علیه السلام به این مضمون فرمود: روزی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به نزد مرد جوانی -که در حال احتضار بود-رفتند و در کنار او نشسته و به او فرمودند: بگو: لا اله الّا الله.
در این حال، زبان آن جوان بند آمده و سنگین شده ودر گفتن تهلیل درماند. درخواست پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از این جوان چندین بار تکرار شد. امّا آن جوان-هر بار-در گفتن کلمه لا اله الّا الله درمانده و عاجز می ماند.
در این هنگام پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله به زنی که در کنار سر جوان حضور داشت فرمود:آیا این پسر مادری دارد؟
آیا زن جواب داد: بله من مادر او هستم.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به آن مادر فرمود: آیا شما از فرزند خود ناخشنود هستی؟
آن مادر در جواب گفت: بله.
و به خاطر همین ناخشنودی است که شش سال است با او سخن نگفته ام.
در این هنگام پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به آن مادر فرمود: بخاطر من، از فرزند خود درگذر و از دست او راضی باش.
آن مادر در جواب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله عرض نمود: بخاطر شما از فرزند خود راضی شدم و امیدوارم که خدا نیز از او راضی گردد.
در این حین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله رو به آن جوان نموده وبه او فرمود: بگو لا اله الّا الله در این هنگام زبان جوان باز شده و از سنگینی بیرون آمد و کلمه لا اله الّا الله را بر زبان خود جاری ساخت.
آنگاه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ذکر دیگری را به آن جوان آموخت و پس از آنکه او آن ذکر را بر زبان جاری ساخت از دنیا رفت .
شخصی به نام وهب بن حباب در کربلاء جزء یاران امام حسین علیه السلام بود و مادر و همسر وهب نیز همراه اودر کربلاء حاضر بودند. وهب-در روز عاشورا-در راه دفاع از حضرت سید الشهداء علیه السلام جنگ نمایانی کرد.و پس از هر حمله به طرف مادر خود بازگشته و به او می گفت:
آیا از دست من راضی شدی؟
مادر به او می گفت: رضایت من از تو آن وقت کامل می شود که تو در راه دفاع از حضرت امام حسین علیه السلام به شهادت برسی تا آنکه به شفاعت جدّش در روز قیامت نائل گردی.
وهب پس از گفتگو بار دیگر به میدان کارزار رفت و در دفاع از حضرت امام حسین علیه السلام جنگ نمایانی نمود. تا آن هنگام که دستش در کارزار بریده شد. در این هنگام همسر وهب نیز او را به ادامه دفاع از حضرت امام حسین علیه السلام تشویق نمود و آن زن عمود خیمه ای را برداشته و به طرف دشمنان حمله ور شد، تا بدینوسیله از حضرت امام حسین علیه السلام دفاع نماید.
وهب در این هنگام او را از کارزار دور نموده و به طرف خیمه زنان برد. امّا آن زن پیراهن وهب را گرفته و به او گفت: به خیمه برنمی گردم.
مگر آنکه به همراه تو در این راه کشته شوم. در این هنگام امام حسین علیه السلام به آن زن فرمود: به طرف خیمه زنان برگرد. خدا تو را مورد رحمت خود قرار دهد.
آن زن نیز به فرمان امام علیه السلام عمل نمود و به طرف خیمه زنان رفت.
در این هنگام امام حسین علیه السلام برای این خانواده دعای خیر نمود و وهب همچنان که به کارزار مشغول بود تا آنکه در ین راه مقدّس به شهادت رسید.
و بدینوسیله نام او بخاطر کسب رضایتمندی مادر پاکدامن خود در لیست شهدای سرافراز کربلاء ثبت و ضبط گردید .
روزه گرفتن از طرف والدین
امام صادق علیه السلام به این مضمون فرمود: شخصی که در وقت زنده بودن والدین خود مورد عاقّ آنها بوده است. اگر او پس از مرگ آنها برایشان روزه بگیرد و نماز بخواند و بدهکاری های آنها را اداء نماید و به این کارهای خیر ادامه دهد. خدای متعال نام او را جزء کسانی که به والدین خود نیکی کرده اند می نویسد و شخصی که در وقت زنده بودن والدین خود به آنها نیکی می کرد امّا پس از مرگ آنها بدهکاری هایشان را اداء نمی کند و در حقّ آنها به هیچ وجهی نیکی نمی نماید و به این روش ادامه می دهد؛ خدای متعال نام او را جزء کسانی که مورد عاقّ والدین خود قرار گرفته اند می نویسد .
معاویه بن عمّار می گوید: به امام صادق علیه السلام گفتم:چه عمل خیری بعد از آنکه شخصی از دنیا می رود به او می رسد؟
امام صادق علیه السلام به این مضمون فرمود: دعای خیر فرزند شایسته و صالح در حقّ والدین خود پس از مرگ آنها و حج رفتن به نیابت از والدین و صدقه دادن و بنده آزاد کردن و روزه گرفتن و نماز خواندن از طرف آنها .
حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام به این مضمون فرمود: درگذشتگان خود را زیارت کنید. زیرا آنها از این کار خوشحال می شوند و لازم است که شخص حاجت خود را در کنار قبر پدر و مادر خود از خدای عزّ و جلّ بخواهد. پس از آنکه برای آنها دعا می کند .
سپاسگزاری نمودن از والدین
وَ وَصَّینَا الِانسَانَ بِوَالِدَیهِ حَمَلَتهُ اُمُّهُ وَهناً عَلَی وَهنٍ و فِصَالُهُ فِی عَامَینِ اَنِ اشکُر لِی وَلِوَالِدَیکَ (18)اِلَیَّ المَصِیرُ «14»(لقمان).
در این آیه مبارکه به فرزندان دستور داده شده است که از خداوند عزّ و جلّ و والدین تشکّر و سپاسگزاری نمایند و تشکّر از خدای عزّ وجلّ با حمد و اطاعت و فرمانبردای از او تحقّق می پذیرد.و تشکّر از والدین بانیکی کردن به آنها و رسیدگی و تفقّد نمودن از آنها-و امثال آن-تحقّق می پذیرد.
امام صادق علیه السلام به این مضمون فرمود: سه چیز بر فرزندان در مورد والدین واجب است:
تشکر نمودن از آنها درهر حال، اطاعت نمودن از آنها در چیزی که به آن دستور می دهند و یا از آن نهی می کنند در صورتی که آن کار معصیت خدا نباشد، خیرخواهی نمودن برای آنها در ظاهر و باطن .
امام صادق علیه السلام در مورد حقوق والدین فرمود: خدای متعال حقّ خود را به همراه حقّ والدین قرین و همسو قرار داده است. آنجا که می فرماید:از من و از والدین خود تشکّر کنید.
سفر کردن برای دیدار والدین و رسیدگی و تفقّد نمودن از آنها
پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله به این مضمون فرمود: افراد امت خود را چه حاضر و چه غائب و چه کسانی که در صلب پدران و رحم مادران قرار دارند تا روز قیامت به نیکی کردن به والدین سفارش و وصیّت می نمایم، حتّی اگر لازم باشد هر یک از آنها برای این کار دو سال مسافرت نماید. زیرا این کار امری از امور دین و آیئن به شمار می آید .
پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله به این مضمون فرمود: برای نیکی کرد ن به والدین سفرکن اگر چه این سفر دو سال طول بکشد.
شوق دیدار والدین
شخصی به نام ابوخالد کابلی مدّت زیادی را در خدمت امام سجّاد علیه السلام بود. روزی به امام سجاد علیه السلام گفت: که دلش برای دیدار والدین خود تنگ شده است و شوق زیادی برای دیدار آنها دارد. اما او مال و نفقه ای ندارد تا او را به شهری که والدینش در ان زندگی می کنند برساند. امام سجاد به او فرمود:-ای ابوخالد فردا شخصی از اهل شام که دارای مال زیادی است به این شهر می آید و او دختر بیماری دارد که برای معالجه او به این شهر می آید.
هنگامی که شنیدی آن مرد به این شهر رسید، به نزد او برو و بگو که من دختر تو را معالجه می نمایم. در این هنگام امام سجّاد علیه السلام کیفیت علاج بیماری آن دختر را به ابوخالد کابلی آموزش دادند.
در فردای آن روز همانگونه که امام سجّاد علیه السلام فرمود آن مرد ثروتمند شامی با عدّه ای از بزرگان اهل شام وارد مدینه شدند و پدر آن دختر پس از ورود به شهر مدینه گفت: آیا در این شهر شخصی وجود دارد که دختر بیمار مرا معالجه نماید و او را از این مریضی نجات دهد؟
در این صورت من نیز حقّ العلاج لازم را به او می دهم.
ابوخالد کابلی می گوید: من به نزد این مرد رفتم و به او گفتم که حاضر هستم دختر تو را معالجه نمایم به شرط آنکه ده هزار درهم به من بدهی آن مرد نیز این امر را قبول کرد، سپس همانگونه که امام سجّاد علیه السلام به ابوخالد کابلی آموزش داده بود او دختر آن مرد شامی را معالجه نمود و آن دختر به اذن الهی شفا گرفته و از بیماری نجات پیدا کرد.
و بدین ترتیب ابوخالد کابلی با پولی که از این مرد شامی برای معالجه دخترش گرفته بود به شهر و دیارش رسید و والدین خود را ملاقات نمود.
صدقه دادن از طرف والدین
شخصی به نام مسمع می گوید: به امام صادق علیه السلام گفتم: مادرم از دنیا رفته است و من از روزی که او از دنیا رفته است از طرف او صدقه می دهم. آیا این صدقه به او می رسد؟
امام صادق علیه السلام فرمود: بله .
شخصی به نام حازم بن حبیب می گوید: به امام صادق علیه السلام گفتم: پدرم از دنیا رفته است و من می خواهم به نیابت از او حج رفته و از طرف او صدقه بدهم.
نظر شما در این باره چیست؟
امام صادق علیه السلام به این مضمون فرمود: این کارها را انجام بده.زیرا ثمره این کارها به او می رسد.
عمل صالح و شایسته فرزند
امام صادق علیه السلام به این مضمون فرمود: اگر شخصی از مسلمانان به نیابت از شخصی که از دنیا رفته است عمل صالح و شایسته ای انجام دهد خدای عزّ و جلّ اجر چنین شخصی را چند برابر قرار می دهد و خدای عزّ و جلّ نفع این کار را به شخصی که از دنیا رفته است می رساند .
روزی حضرت عیسی بن مریم علیه السلام از کنار قبری می گذشت و مشاهده نمود که صاحب این قبر در عذاب می باشد. پس از گذشت یک سال بار دیگر حضرت عیسی علیه السلام بر آن قبر گذر کرد و مشاهده فرمود که عذاب از صاحب آن قبر برداشته شده است.
حضرت عیسی علیه السلام به خدای عزّ و جلّ گفت: ای خدا! سال گذشته از کنار این قبر مرور کردم و مشاهده نمودم که صاحب آن در عذاب می باشد و امسال از کنار این قبر گذر کردم و عذابی برای صاحب آن مشاهده نکردم ؟
در این هنگام خدای متعال به حضرت عیسی علیه السلام به این مضمون فرمود: صاحب این قبر فرزند صالح و شایسته ای از خود بجای گذاشت و آن فرزند راهی را آباد نمود و یتیمی را پناه داد.
من به خاطر کارهای نیکی که این فرزند انجام داده بود. از گناه پدر او درگذشتم.و او رامورد مغفرت و آمرزش خود قرار دادم.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به این مضمون فرمود: پنج گروه هستند در حالی که در قبر جای گرفته انداجر و ثواب آنها در نامه اعمالشان ضبط و ثبت می گردد:
شخصی که درختی بکارد، شخصی که چاهی را حفر نماید، شخصی که برای خدا مسجدی بنا کند، شخصی که قرآنی بنویسد، شخصی که فرزند شایسته و صالحی را از خود بجای گذاشته باشد.
قران خواندن فرزند
امام صادق علیه السلام فرمود: قرآن خواندن از رو موجب تخفیف عذاب والدین می گردد اگرچه آنها کافر باشند.
امام صادق علیه السام فرمود: شخصی که قرآن را از رو بخواند، بینایی او افزون می گردد و عذاب والدین او تخفیف می یابد اگرچه آنها کافر باشند.
قرض والدین را ادا نمودن
امام باقر علیه السلام به این مضمون فرمود: شخصی که هنگام زنده بودن والدینش به آنها نیکی می کند؛ اما پس از آنکه آنها از دنیا رفتند، قرض و بدهکاری های آنها را اداء نمی کند و برای آنها طلب آمرزش نمی کند.
خدای متعال او را جزء کسانی که عاق والدین شده اند بشمار می آورد.
و شخصی که هنگام زنده بودن والدینش به آنها نیکی نکرده و مورد عاق قرار گرفته است؛ اما پس از آنکه آنها از دنیا رفتند، قرض و بدهکاری های آنها را اداء می کند و برای آنها استغفار کرده و طلب آمرزش می نماید.
خدای متعال او را جزء کسانی که به والدین خود نیکی نموده اند بشمار می آورد .
امام صادق علیه السلام به این مضمون فرمود: از جمله حقوقی که والدین بر گردن فرزند خود دارند آن است که:
قرض آنها را اداء کند و به نذر آنها وفاء نماید و کاری کن که مردم به آنها دشنام ندهند.
اگر فرزندی نسبت به والدین چنین کند جزء فرزندانی که به والدین خود نیکی کرده اند بشمار می آید؛ اگرچه در زمان حیات والدین مورد عاقّ آنها قرار گرفته باشد و چنانچه فرزندی قرض والدین خود را اداء نکند و به نذر آنها وفا ننماید و کاری کند که مردم به آنها دشنام دهند.
اودر حقیقت مورد عاقّ والدین خود قرار گرفته است، اگرچه در زمان حیات والدین به انها نیکی کرده باشد.
کمک نمودن به والدین هنگام نیکی کردن به آنها
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به این مضمون فرمود: خدای عزّ و جلّ مورد رحمت قرار می دهد فرزندی را که والدین خود را در کار نیک یاری کند .
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به این مضمون فرمود: خدای عزّ وجلّ مورد رحمت قرار می دهد فرزندی را که والدین خود را در راه نیکی کردن به خود یاری دهد.
گرامی داشتن والدین
در حدیثی چنین آمده است: بهشت دارای هشت در می باشد. بر هر درب چهارجمله نوشته شده است و ارزش هر جمله از آنها برای شخصی که نسبت به آنها معرفت داشته باشد و به آن عمل نماید بهتر از دنیا و هرچه در آن است می باشد...
و بر درب چهارم بهشت نوشته شده است:
لا اله الّا الله محمّد رسول الله علی ولیّ الله.
بر شخصی که به خدا و به روز قیامت ایمان داشته باشد لازم است که والدین خود را گرامی بدارد.
مدارا نمودن با والدین
وَ صَاحِبهُمَا فِی الدُّنیاَ مَعرُوفاً (44)...«15»(لقمان).
در این آیه مبارکه به فرزندان دستور داده شده است که با والدین خود مدارا نمایند و با نیکی با آنها رفتار کنند.
امیرالمؤمنین علیه السلام به این مضمون فرمود: شخصی که به یتیمی پناه دهد و انسان ضعیف و ناتوانی را مورد رحمت و مهربانی قرار دهد و به نیکی با والدین خود رفتار نماید و به فرزند خود مهربانی کند و با زیردستان خود مهربان باشد.خدای متعال او را در رضوان خود جای خواهد داد و رحمت واسعه خود را بر او گسترده خواهد نمود .
مهربانی نمودن به والدین
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: چهار چیز است که هر شخصی دارای آنها باشد. خدای عزّ وجلّ او را در کنف حمایت خود قرار می دهد و او را مورد محبت خود قرار داده و وارد بهشت می کند:
اخلاق نیکی که با آن بامردم زندگی کند. مدارا نمودن با شخصی که گرفتار است. شفقت و مهربانی نمودن با والدین. احسان و نیکی کردن به زیردستان .
نذر والدین را وفا کردن
مردی به پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله گفت: آیا چیزی از نیکی نمودن در حقّ والدین باقی می ماند که لازم باشد-پس از مرگ آنها-آن را بجای آورد؟!
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به این مضمون به او فرمود: بله.
نماز خواندن از طرف آنها و استغفار نمودن برای آنها و وفا نمودن به عهد آنها و تکریم بزرگداشت دوستان آنها و صله رحم نمودن با خویشان آنها .
