احکام تخلّى (مسئله 63 تا 77)
مسأله 63ـ واجب است انسان عورت خود را از دیگران بپوشاند، چه در موقع تخلّى و چه در مواقع دیگر، خواه بیننده محرم او باشد (مانند خواهر و مادر) یا نامحرم، بالغ باشد یا غیر بالغ، حتّى از اطفال ممیّز که خوب و بد را مى فهمند. ولى زن و شوهر لازم نیست خود را از یکدیگر بپوشانند.
مسأله 64ـ براى پوشانیدن عورت از هر چیز مى توان استفاده کرد، حتّى با دست و آب کدر.
مسأله 65ـ در موقع تخلّى باید رو به قبله یا پشت به قبله نباشد و برگرداندن عورت به تنهایى کافى نیست، امّا اگر بدن رو به قبله یا پشت به قبله نباشد، احتیاط واجب آن است که عورت را رو به قبله یا پشت به قبله نکند.
مسأله 66ـ در موقع شستن مخرج بول و غائط مانعى ندارد رو به قبله و پشت به قبله باشد، ولى در موقع «استبراء» احتیاط واجب ترک است.
مسأله 67ـ احتیاط واجب آن است که بزرگترها بچّه ها را در موقع تخلّى رو به قبله یا پشت به قبله ننشانند، امّا اگر خود بچّه بنشیند جلوگیرى او واجب نیست، هرچند بهتر است.
مسأله 68ـ در منزلهایى که مستراح آن رو به قبله یا پشت به قبله ساخته شده (خواه از روى عمد باشد، یا اشتباه، یا ندانستن مسأله) باید طورى بنشینند که رو به قبله یا پشت به قبله نباشد و الاّ حرام است.
مسأله 69ـ اگر قبله را نمى داند باید جستجو کند و اگر طریقى براى جستجو نیست اگر مى تواند تأخیر بیندازد، امّا در صورت ضرورت به هر طرف بنشیند اشکالى ندارد، در هواپیماها و قطارها نیز باید همین معنى را مراعات کرد.
مسأله 70ـ در چند محل تخلّى کردن حرام است (خواه بول یا غائط): اوّل در کوچه ها و جادّه هایى که مسیر مردم است. دوم در جایى که براى عدّه خاصى وقف شده، مانند مدرسه هایى که مخصوص طلاّب است یا مساجدى که آبریز آن فقط براى نمازگزاران مى باشد. سوم روى قبر مؤمن یا هر محلّ دیگرى که موجب بى احترامى نسبت به مؤمن یا یکى از مقدّسات شود.
مسأله 71ـ مخرج غائط را مى توان با آب شست، یا با سه قطعه کاغذ یا سنگ یا پارچه یا مانند آن تمیز کرد، مگر در صورتى که از حدّ معمول تجاوز کرده و اطراف مخرج را آلوده نموده باشد، یا نجاست دیگرى مانند خون با آن بیرون آید،یا از خارج نجاستى به آن برسد، که در این حال فقط با آب پاک مى شود.
مسأله 72ـ در مواردى که مى توان مخرج غائط را با غیر آب تمیز کرد، شستن با آب بهتر است.
مسأله 73ـ مخرج بول با غیر آب پاک نمى شود، در تطهیر بول با آب قلیل، یک مرتبه کافی است ولی دو مرتبه شستن مستحب است، امّا با شیلنگ هاى متّصل به آب لوله کشى که در حکم جارى است، یک مرتبه کافى است.
مسأله 74ـ در شستن مخرج بول و غائط فرق میان مجراى طبیعى و غیرطبیعى نیست، ولى در مخرج غیرطبیعى غیر آب کفایت نمى کند.
مسأله 75ـ هرگاه مخرج غائط را با سه قطعه سنگ، یا کاغذ و مانند آن پاک کنند و ذرات کوچکى که معمولاً جز با آب برطرف نمى شود باقى بماند، ضررى ندارد و مى تواند با آن نماز بخواند.
مسأله 76ـ هرگاه با سه طرف یک قطعه سنگ محل را پاک کند کافى است، همچنین با سه گوشه یک قطعه کاغذ و پارچه.
مسأله 77ـ اگر شک کند که مخرج را پاک کرده، باید خود را تطهیر کند، ولى اگر بعد از نماز شک کند، نمازش صحیح، امّا براى نمازهاى بعد باید خود را تطهیر کند.
استبراء (مسئله 78 تا 83)
مسأله 78ـ استبراء عمل مستحبّى است که مردها بعد از بیرون آمدن بول انجام مى دهند، به این ترتیب که چند مرتبه از بیخ آلت تا بالا دست مى کشند و قسمت بالا را چند مرتبه فشار مى دهند، تا باقیمانده قطرات بول خارج شود، امّا استبراء از منى آن است که بعد از خروج منى بول کنند تا ذرّات باقى مانده خارج شود.
مسأله 79ـ رطوبتهایى که از انسان خارج مى شود غیر از بول و منى بر چند قسم است: اوّل آبى که گاه بعد از بول بیرون مى آید و کمى سفید و چسبنده است و به آن «وَدْى» مى گویند، دوم آبى که هنگام ملاعبه و بازى کردن با همسر بیرون مى آید و به آن «مَذْى» مى گویند، سوم آبى که گاه بعد از منى بیرون مى آید و به آن «وَذْى» گویند، همه این آبها در صورتى که مجرا آلوده به بول و منى نباشد، پاک است و وضو و غسل را هم باطل نمى کند.
مسأله 80ـ فایده استبراء از بول این است که، مجرا را از بول پاک مى کند، یعنى اگر آب مشکوکى بعد از آن خارج شود پاک است و وضو را هم باطل نمى کند، امّا اگر استبراء نکرده باید وضو را اعاده کند و محل را بشوید.
مسأله 81ـ فایده استبراء از منى این است که اگر رطوبت مشکوکى از او خارج شود و نداند منى است یا یکى از آبهاى پاک، غسل ندارد و اگر استبراء نکند و احتمال دهد ذرّات منى در مجرى باقى بوده و همراه بول یا رطوبت دیگرى خارج شده، باید دوباره غسل کند.
مسأله 82ـ هرگاه شک کند استبراء کرده یا نه، باید از رطوبتهاى مشکوک اجتناب کند، امّا اگر استبراء کرده ولى نمى داند درست بوده یا نه، اعتنا به شک نمى کند.
مسأله 83ـ براى زن استبراء نیست و هرگاه رطوبت مشکوکى از او خارج شود، پاک است وضو وغسل هم ندارد.
مستحبّات و مکروهات تخلّى (مسئله 84 تا 87)
مسأله 84ـ مستحبّ است در موقع تخلّى جایى بنشیند که کسى مطلقاً او را نبیند، همچنین مستحبّ است هنگام تخلّى سر را بپوشاند.
مسأله 85ـ این کارها در موقع تخلّى مکروه است:
1ـ نشستن زیر درختان میوه، 2ـ نشستن در جایى که محلّ عبور و مرور مردم است، هرچند کسى او را نبیند. 3ـ نشستن اطراف خانه ها، 4ـ نشستن مقابل خورشید و ماه، ولى اگر عورت خود را بپوشاند، مکروه نیست. 5ـ توقّف زیاد، 6ـ سخن گفتن مگر به هنگام ضرورت، ولى ذکر خدا در همه حال خوب است. 7ـ ایستاده بول کردن، 8ـ بول کردن در آب، مخصوصاً آبهاى ایستاده، 9ـ بول کردن در سوراخ جانوران، 9ـ بول کردن در زمینهاى سفت که از آن ترشّح مى شود و در مقابل باد.
مسأله 86ـ نگه داشتن بول و غائط مکروه است، و اگر ضرر داشته باشد اشکال دارد.
مسأله 87ـ مستحبّ است پیش از خواب و پیش از نماز و بعد از خارج شدن منى، بول کند.
فتاوای فقهی آیت الله مکارم شیرازی معظّم له
