بی اختیاری ادرار یا هرگونه نشت غیر ارادی ادرار ممکن است در برخی مواقع و در مقادیر اندک چندان آزاردهنده نباشد و از سوی دیگر، برای برخی افراد و بخصوص خانم ها بسیار ناراحت کننده و استرس زا تلقی شود. اما چرا روی خانم ها تاکید می کنیم؟ برای اینکه شیوع این مشکل، بین خانم ها شایع تر است و علت آن هم به اختلاف ساختار بدن بین خانم ها و آقایان و عامل بارداری نزد خانم ها بازمی گردد.
مطالعات نشان داده است که ارتباط ناچیزی بین حجم ادرار دفع شده و استرس ایجاد شده برای بیمار وجود دارد. به این معنا که میزان ناراحتی حاصل از نشت ادرار برای بیمار، تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند هنجارهای اجتماعی و ناروایی دفع غیرارادی قرار دارد. دکتر رویا تقی پور انوری، جراح و متخصص زنان تاکید می کند که اگر نشت ادرار برای بیمار استرس زا باشد باید ارزیابی و درمان انجام شود. از دید بیشتر زنان جوان که زایمان نکرده اند، نشت گهگاه مقادیر اندک ادرار مزاحمت جدی ایجاد نمی کند و در حدی نیست که به خاطر آن در جست وجوی اقدامات درمانی برآیند، اما از سوی دیگر، ۵ تا ۱۰ درصد زنان هر روزه دچار نشت شدید ادرار می شوند و تحت تاثیر این مشکل، نحوه زندگی خود را تغییر می دهند. از فعالیت های خود می کاهند و گردش های اجتماعی و روابط نزدیک خود را کاهش می دهند. بسیاری از این زنان با کاهش شدید اعتماد به نفس مواجه می شوند، اما گروه دیگری از زنان نیز هستند که دست کم هفته ای یک بار دچار نشت ادرار می شوند، اما شدت نشت و تأثیر آن بر تغییر شیوه زندگی در حد گروه قبلی نیست.
عوامل موثر در بروز بی اختیاری ادرار
برخی شواهد نشان می دهد که سن، حاملگی، زایمان و چاقی برافزایش میزان و شدت بی اختیاری موثر است. دکتر تقی پور در گفت وگو با جام جم با اشاره به بیماری های همراه با بی اختیاری ادرار می گوید: این بیماری ها شامل دیابت، سکته مغزی و ضایعات طناب نخاعی می شود. دیگر عوامل همراه یا کمتر شناخته شده با بی اختیاری شامل برداشتن رحم، یبوست، استرس های شغلی، استعمال دخانیات و عوامل ژنتیک می شود.
این متخصص زنان و نازایی با اشاره به این که رعــایت نکردن مــوازین بهداشتی تأثیر مستقیمی در بروز بی اختیاری ادرار ندارد، توضیح می دهد: رعایت نکردن موازین بهـــداشتی باعث عفونت وشاید اختلال کنترل ادرار به طور موقت شود و بعد از درمان عفونت، بی اختیاری ادرار نیز به طور کامل بهبود می یابد.
وی به احتمال بروز مشکل بی اختیاری ناشی از چاقی و تغییرات عصبی و هورمونی که با افزایش سن رخ می دهد، اظهار می کند: حتی ممکن است مشکلات طبی که در زنان مسن شایع تر است با افزایش سن آنها دخالت بیشتری در ایجاد بی اختیاری ادراری داشته باشد.البته نباید از تاثیر چاقی به علت نقش احتمالی در ایجاد یا تشدید بی اختیاری ادرار غافل شد.
سیگار و استرس و افزایش خطر بی اختیاری
بررسی ها نشان می دهد گرچه افراد سیگاری در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به بی اختیاری ادرار قرار دارند، اما درباره برطرف شدن بی اختیاری با قطع سیگار اطلاعی وجود ندارد. شرایط استرس زا نیز باعث بروز بی اختیاری ادرار در افراد مستعد می شود و اگر شرایط اضطرابی از زندگی شان حذف شود بهبودی چشمگیری در بی اختیاری ایجاد می شود.
پژوهشگران تاکید می کنند از آنجا که چاقی و سیگار از عوامل زمینه ساز بی اختیاری ادرار استرسی است یعنی با عطسه و سرفه و افزایش فشار شکم، ادرار بی اختیار می ریزد، کاهش وزن و نکشیدن سیگار به کنترل این بیماری کمک می کند. همین طور نخوردن قهوه و چای و نوشابه های گازدار به درمان این بیماری کمک می کند، اما نخوردن مایعات چندان تغییری در وضع بیمار ندارد و به دلیل احتمال آسیب به کلیه ها توصیه نمی شود.
بیماری قابل درمان
به گفته دکتر تقی پور، درمان های بی اختیاری ادرار شامل درمان های جراحی و غیرجراحی می شود، اما رویکرد درمانی بر پایه یافته های بالینی و شدت ناراحتی است که بیمار تجربه می کند. درمان های غیرجراحی نیز به تغییرات شیوه زندگی، درمان فیزیکی، رفتار درمانی، آموزش مثانه و مصرف داروها معطوف می شود. شواهد پزشکی نشان می دهد که تقویت عضلات کف لگن با انجام ورزش های خاص، در درمان بی اختیاری ادرار مؤثر است، اما بیمار باید ورزش ها را به صورت منظم و به مدت کافی انجام داد. انجام ورزش های خاص تقویت ماهیچه های لگنی که به ورزش های کگل معروف است از درمان های بسیار موثر این بیماری محسوب می شود.
پونه شیرازی در روزنامه جام جم
