کاربران ویندوزی عمدتا به انواع برنامه‌های بهینه سازی و سیستمی عادت کرده اند، اما واقعیت این است که بر خلاف اکثر تبلیغاتی که پشت این برنامه‌ها قرار دارد، کمتر برنامه‌ای وجود دارد که برای بهینه سازی عمکلکرد ویندوز ضروری باشد. تنها کاری که این برنامه‌ها برای شما انجام می‌دهند کاهش سرعت و توان رایانه شما و البته صرف وقت و هزینه‌ی اضافی برای شماست.
از ما می‌شنوید از خیر برنامه‌های غیرضروری بگذرید و به زندگی ساده‌ی ویندوزی خود ادامه دهید چرا که تعداد برنامه‌های ضروری بسیار کمتر از برنامه‌های موجود و مورد تبلیغ است. در ادامه با تعدادی از این برنامه‌ها، آشنا خواهیم شد.
تمیزکننده‌های Registry
بنا بر گفته‌ی بسیاری از سازندگان این نوع برنامه‌ها، این ابزارها ایرادات موجود در رجیستری ویندوز را برطرف می‌کنند ولی واقعیت این است که چنین مشکلات، بسیار اندک و انگشت شمارند و این نرم افزارها چندان تأثیر خارق‌العاده‌ای بر رایانه شما نخواهند گذاشت. در واقع با اجرای چنین برنامه‌هایی آن هم به صورت مکرر مشکلات رایانه نه تنها کم نمی‌شود بلکه افزایش هم پیدا خواهد کرد. قبول کنید که رجیستری به اندازه کافی حجیم هست و پاک کردن چند مورد از آن تأثیری محسوسی برای شما نخواهد داشت.
اگر هنوز هم برای استفاده از چنین ابزارهایی مصر هستید می‌توانید به جای پرداخت پول یا ریسک کرک کردن، از ابزارهای رایگان استفاده کنید.
PC Cleanerها
این ابزارها هم مثل همتایان قبلی خود جزو نرم افزارهای کم ارزش محسوب می‌شوند. درست مثل Registry Cleanerها که صرفا جنبه‌ی تبلیغاتی دارند این ابزارها هم بیشتر از سودشان ضرر عایدتان خواهند کرد!
البته توجه کنید که این ابزارها مثلا با پاک کردن فایل‌های موقت رایانه می‌توانند به سرعت کار شما را بهبود دهد اما چنین کاری را با ابزارهای داخلی ویندوز (Disk Cleanup) نیز می‌توان به خوبی انجام داد و نیازی به تهیه و نصب برنامه‌ای خارجی نیست.
بهینه‌سازهای حافظه
یکی از وظایف اصلی سیستم عامل‌ها بهینه‌سازی عملکرد حافظه و سایر اجزای رایانه است، بنابراین دیگر نیازی به نصب نرم افزار خارجی برای این کار نیست. البته در زمان ویندوز ۹۵، چنین برنامه‌هایی نسبتا پرکاربرد و به شدت به درد بخور بودند اما امروزه و در دنیای ویندوزهای ۸ و رم‌های هشت گیگابایتی دیگر نیازی به آن‌ها دیده نمی‌شود. در واقع با استفاده از چنین ابزارهایی حتی ممکن است سرعت رایانه شما کاهش هم پیدا کند چرا که چنین برنامه‌هایی ممکن است فایل‌های قرار گرفته در حافظه را پاک کنند و در نتیجه وقت شما برای بازنویسی چنین فایل‌هایی روی رم مجددا گرفته خواهد شد!
به خاطر داشته باشید که سیستم عامل‌های مدرن از حافظه‌ی رم برای هر چه بیشتر کردن سرعت کار شما استفاده می‌کنند. به نظر ما بهتر است به ویندوز حداقل در این مورد اعتماد کنید و عمل بهینه سازی را به خودش بسپارید.
تمیزکننده‌های Driver
بازهم داستان قدیمی شدن ابزارهای قدیمی! بهتر است از خیر این ابزارها هم بگذرید. کافی است برای اطمینان از سلامت درایورهای نصب شده از درایورهایی استفاده کنید که با به روزرسانی‌های ویندوز همراه هستند.
تنها استثنایی که در این مورد وجود دارد درایورهای گرافیکی است که آن هم بیشتر برای بازیخورها به کار می‌آید.
شتاب‌دهنده‌های بازی
در واقع رایانه‌های امروزی نیاز چندانی به چنین ابزارهای ویژه بازی ندارند. این ابزارها با متوقف کردن عملیات‌های پس‌زمینه قول افزایش سرعت کافی برای اجرای بازی‌ها را می‌دهند ولی حقیقت این است که نیازی به چنین کاری نیست و رایانه شما بدون چنین ابزاری نیز قادر به اجرای مطلوب بازی‌ها هست.
البته اگر شما در حال دانلود کردن، آن هم مثلا با بیت‌تورنت یا برنامه‌های دانلودگر هستید عملکرد رایانه شما برای بازی‌ها کاهش پیدا می‌کند. چاره کار توقف این برنامه هاست که از نصب و تنظیم برنامه‌های جدید بسیار آسان تر است!
برنامه‌های Defragmentation
همان طور که حتما می‌دانید ویندوز به طور داخلی یک برنامه‌ی Defragmentation دارد و همانطور که انتظار می‌رود همین برنامه برای شما کافی است.
در واقع اگر شما یک کاربر معمولی ویندوز باشید عملا نیازی به Defragmentation دستی نخواهید داشت، پس نیازی هم به نصب برنامه‌ی دیگری نیست.
بهینه‌سازهای SSD
خب دیسک‌های SSD دیگر نیازی به Defragmentation ندارند پس شرکت‌های برنامه‌سازی بهتر است سراغ قسمت دیگری برای کسب درآمد بروند! جایگزین، برنامه‌های بهینه‌ساز SSD است. در واقع ایده آن‌ها این است که دیسک‌های SSD برای عملکرد با نهایت سرعت خود نیاز به بهینه سازی دارند ولی تاکنون شواهد چندانی از افزایش سرعت با چنین برنامه‌هایی به دست نیامده است.
در واقع سیستم‌عامل شما به حد کافی در زمینه بهینه‌سازی سرعت خوب عمل می‌کند و بسیاری از برنامه‌های خارجی حتی سطح دسترسی کافی برای بهینه سازی تا این حد را ندارند!
Uninstallerها
این حقیقت دارد که Uninstaller ویندوز چندان عالی و بی نقص عمل نمی‌کند و گاهی بخشی از فایل‌های برنامه را باقی می‌گذارد. برخی از کاربران برای رهایی از شر این فایل‌ها به برنامه‌های Uninstaller متوسل می‌شوند.
هر چند نمی‌توان گاهی از مزایای این برنامه‌ها گذشت اما در واقع حتی بدون استفاده از چنین برنامه‌هایی با باقی ماندن تعداد کمی فایل در درایوهای شما تاثیر چندانی بر سرعت و عملکرد شما دیده نخواهد شد، پس ضرورتی به نصب برنامه‌ی دیگری نیست!
به‌روز رساننده‌ها
ویندوز (حداقل در برنامه‌های دسکتاپ) راه و روش معینی برای چک کردن به روزرسانی برنامه‌های نصب شده بر روی آن ندارد، بنابراین هر برنامه موظف است تا کدهای مرتبط با به‌روز رسانی‌های خود را به همراه داشته باشد و مدیریت به‌روز رسانی‌های خود را به دست بگیرد. برخی ترجیح می‌دهند تا مدیریت به‌روز رسانی‌هایشان را به دست برنامه‌های دیگری بسپارند و با چنین ترفندی از بروزرسانی‌های برنامه‌ها با خبر شوند.
شاید چند سال پیش وجود چنین برنامه‌هایی ضروری به نظر می‌رسید مثلا برنامه‌ای همچون Adobe's Flash Player را در نظر بگیرید که به دلایل ضعف‌های امنیتی بیشمار نیازمند به‌روز رسانی‌های مکرر بود. اما امروزه دیگر تقریبا هر برنامه‌ای که نیازمند به‌روز رسانی‌های سریع باشد، کد به‌روز رسانی مخصوص به خود را دارا است و در اکثر موارد می‌توان به آن‌ها اعتماد کرد. تنها چیزی که نباید فراموش کنید این است که به برنامه‌ها اجازه بررسی وجود به‌روز رسانی‌ها را بدهید.
Firewallها
از زمانی که مایکروسافت Windows XP SP2 را عرضه کرد. شرکت‌های مشغول در زمینه‌ی دیوارهای آتشین قدری نگران شدند. آن‌ها تمرکز خود را بر ویژگی‌هایی قرار دادند که دیوار آتش ویندوز ارائه نمی‌داد. ویژگی‌هایی همچون کنترل جزیی دسترسی برنامه‌ها به شبکه که برای کاربران عادی ویندوز چندان کاربردی نیست.
به هر حال اگر کاربر معمولی ویندوز هستید، در صورتی که به برنامه‌ای اعتماد ندارید بهتر است آن را نصب نکنید تا نیازی هم به کنترل دسترسی آن به شبکه نداشته باشید.
بسته‌های امنیتی
توجه کنید که هیچ کس منکر اهمیت آنتی ویروس‌ها نیست و به دلیل زیاد بودن آسیب پذیری‌ها، داشتن یک آنتی ویروس مناسب بسیار لازم است. اما حکایت بسته‌های امنیتی چیز دیگری است. در واقع این بسته‌ها هر ویژگی را که به ذهن سازندگان می‌رسید با خود همراه دارند. ویژگی‌هایی که عملا برای کاربر معمولی چندان کاربردی نخواهند داشت. بدتر از همه اینکه بسیاری از این نرم افزارها بسیار سنگین هستند و از سرعت رایانه شما می‌کاهند.
در نهایت باید گفت که هیچ برنامه‌ای (حتی یک ویروس) بدون کاربرد و بی ارزش نیست، نکته‌ای که باید به آن توجه شود این است که کاربر می‌بایست به نسبت نیاز خود از این برنامه‌ها استفاده کند. مطمئنا بسیاری از برنامه‌هایی که در بالا گفته شد در شرایط خاص بسیار مفید و ضروری هستند. برای مثال ممکن است شما بخواهید برنامه‌ای را که به صورت معمولی از رایانه شما پاک نمی‌شود پاک کنید اینجاست که اهمیت Uninstaller برای پاکسازی رایانه شما خود را نشان می‌دهد و یا وقتی که می‌خواهید دسترسی برخی برنامه‌های را به شبکه محدود کنید استفاده از دیوار آتش ضروری می‌شود. پی همواره سعی کنید از برنامه‌ها به طور صحیح و به‌جا استفاده کنید تا بهترین عملکرد را از رایانه خود بگیرید. نکته‌ای که ما قصد بیان آن را داشتیم این است که نباید تحت تاثیر تبلیغات قرار گرفت و هر برنامه‌ای هر چند غیرضروری را نصب کرد.
