عوامل و موانع تحقق انتظار در انسان

بهترین راهكارها برای علاقمندان و علاقه‌مند كردن مردم به این جور مباحث استفاده از همین ابزار پیشرفته است. چرا كه ما در دنیا می‌بینیم كه دشمنان اسلام بوسیله همین ابزار سعی در تغییر و استعالة فرهنگ اسلام دارند و تا حدی نیز به موقعیت دست پیدا كرده‌.

آنچه مسلم است در زندگی انسان و زندگی امروزی كه فشارهای روحی از جهات مختلف بر مردم فشار می‌آورد و هرچه به زندگی خود فكر می‌كنند، راه فراری از مشكلات نمی‌یابند. آنچه آنها را نجات خواهد داد. امید به آینده است.

آینده‌ای كه خبر نداشتن از آن شاید خود بهترین امید باشد. حتی می‌بینیم كه در احادیث نیز یكی از گناهان ناامیدی است. امید تنها بهانه زندگی است، اگر در زندگی افرادی كه خودكشی می‌كنند، دقت كنیم، می‌بینیم كه علت خودكشی آنها، ناامیدی از آینده است. این انتظار است كه انسان را وامی‌دارد، در مقابل ظلم ظالمین ایستادگی كند. چرا كه اگر امید به آینده نبود، شاید بسیاری از انسانها به راحتی به ظلم ظالمان تن می‌دادند. ولی به امید اینكه روزی از زیر بار ظلم بیرون می‌آیند و در مقابل ظلم ایستادگی می‌كنند.

انتظار آن نیست كه دست روی دست بگذاریم و منتظر باشیم كه شخصی بیاید و همه چیز را عوض كند. بلكه انتظار آن است كه ما طوری روی شخصیت خود كار كنیم كه وقتی مصلح آمد، بتوانیم خود را با شرایط او وفق دهیم. حال اگر این انتظار، انتظار رسیدن به بهترین شخص عالم و بهترین حكومت عالم و بهترین وضع عالم باشد. شاید بهتر بتوان با آن كنار آمد، آنچه در روایات می‌بینیم ترسیمی از یك حكومت ایده‌آل است كه به آن مژده داده شده‌ایم.

بنابراین می‌توان گفت: ‌اصل حالت انتظار داشتن بسانِ افعالی چون خوردن و آشامیدن، اختیاری انسان نیست. و اگر كسی طالب ایجاد حال باشد، باید مقدمات آن را در خودش فراهم كند و در صورت تحقق آن مقدمات، حالت انتظار خود به خود به وجود می‌آید.

پس امر به انتظار و وجوب آن، در حقیقت به ایجاد آن مقدمات برمی‌گردد.[1]

موانع تحقق انتظار در انسان

مهمترین مانع تحقق انتظار در جامعه، جدی نگرفتن اخبار آینده توسط مردم  است. بطوری كه مردم، زندگی ایده‌آل را با جامعه امروزی می‌سنجد و با محاسبه ذهنی خود، حكومت عادلانه را دور از دسترس دانند.

از طرفی نداشتن شناخت صحیح راجع به انتظار، مانع شكل گرفتن موضوع انتظار در مردم است. شاید بیشتر مردم فكر كنند انتظار، امیدی واهی به آینده‌ای مجهول است.

یكی از مهمترین موانع، تبلیغات دشمنان اسلام و مهدویت است. كه خصوصاً در این چند ساله با قدرت زیادی سعی در اعمال نفوذ در مسلمانان دارد.

یكسری مقدمات وجود دارد كه اگر نباشد، انتظار حاصل شدنی نیست.

اول: یقین به ظهور حضرت: كه هر چقدر علم و یقین شخص به ظهور امام علیه السلام بیشتر و عمیق‌تر باشد، انتظارش نسبت به آن بیشتر است.[2]

دوم: نزدیك دانستن امر ظهور: ممكن است كسی به اصل ظهور حضرت یقین داشته باشد ولی وقوع‌ آن را در آینده‌ای دور ببیند، در این صورت انتظارش نسبت به آن سست و ضعیف می‌شود. ولی اگر آن چنانچه در احادیث اهل بیت علیهم السلام آمده است، امر ظهور را دور نیندازیم، بلكه آن را نزدیك ببینیم، آنگاه انتظارِ ما نسبت به آن شدیدتر می‌گردد.

سوم: دوست داشتنِ ظهور امام علیه السلام: كسی كه به ظهور امام زمان‌علیه السلام صددرصد معتقد است و وقوع آن را هم نزدیك می‌بیند هر قدر آن وضعیت موعود را بیشتر دوست بدارد، انتظارش نسبت به آن بیشتر خواهد بود.[3]

چهارم: دوست داشتن خود امام عصرعلیه السلام: هر كسی محبت و علاقه‌اش به امام زمان علیه السلام بیشتر باشد، ظهور ایشان را بیشتر دوست دارد و قهراً انتظارش نسبت به قدوم ایشان بیشتر و قوی‌تر خواهد بود.[4]

بنابراین باید این چهار عامل را قوی كنیم تا انتظار شدیدتر شود.

نتیجه كلی

در این رابطه به آیه‌ای برخوردیم كه برای این بحث بسیار راهگشاست و در بر گیرنده هر چهار موضوع است.

«یا ایهالذین امنوا اتقوالله و لتنظر نفس ما قدمت لغد»[5]

قسمت اول این آیه خطاب به اصل ایمان است كه فقط مۆمنین را لایق این توصیه می‌داند و آن توصیة به تقوا و پروای از خدا نموده و با امری دیگر دستور می‌دهد كه در اعمال خود نظر كنید. اعمالی كه برای روز حساب از پیش می‌فرستند و متوجه باشند كه با اعمالی كه می‌فرستند صالح است یا طالح.

و در آخر ترس از عقاب است، عقاب در روزی كه همه انتظار آن را می‌كشیم. و این نیز نوعی انتظار است. انتظار روز قیامت روزی كه حساب همه به طور كامل رسیدگی می‌شود.

راهكارها و پیشنهادها

در روزگاری كه عصر ارتباطات است و كوچكترین خبری در عرض چند ثانیه از یك طرف دنیا به طرف دیگر می‌رود و تجهیزات اطلاع‌رسانی بسیار زیاد است و تأثیر آن بر ذهن مردم شگفت‌انگیز است به نظر می‌رسد. بهترین راهكارها برای علاقمندان و علاقه‌مند كردن مردم به این جور مباحث استفاده از همین ابزار پیشرفته است. چرا كه ما در دنیا می‌بینیم كه دشمنان اسلام بوسیله همین ابزار سعی در تغییر و استعالة فرهنگ اسلام دارند و تا حدی نیز به موقعیت دست پیدا كرده‌اند. پس استفاده از ابزارآلات اطلاع رسانی اولین شرط نهادینه كردن مبحث انتظار در زندگی مردم است. راهكار دوم، ارائه زیبا و مردم پسند و هنرمندانه این مباحث به مردم است. وقتی رسانه‌های خارجی با استفاده از هنر سینما و هنر پردازش زیبایی كلمات در مجلات و جلوگیری ساختن حتی، مظاهر زشتی، در نظر مردم موفق می‌شوند، فرهنگ غلط خود را به ذهن مردم تزریق كنند. چرا كارشناسان ما نتوانند با استفاده از همین ابزار فرهنگ شاخص و بزرگ اسلام را به مردم ارائه دهند.

راهكار سوم: استفاده از كارشناسان و به ویژه روانشناسان دینی در اطلاع رسانی به مردم است. مثلاً در ساخت یك فیلم اگر از این كارشناسان كه تأثیر یك تصویر و كلام مناسب را در روحیة مردم می‌دانند، استفاده شود، می‌توان معانی بلند اسلام و دستورات اخلاقی آن را در ذهن مردم ملكه كرد. كه متأسفانه در صدا و سیمای ما برنامه‌هایی ساخته می‌شود كه فقط به درد سرگرمی مردم می‌خورد و با وجود اینكه مسئولین تأثیر فیلمها و برنامه‌های پر مغز و هنرمندانه را بر ذهن و روح مردم می‌بینند و استقبال جانانة مردم را از این نوع برنامه‌ها می‌بینند ولی كمتر به آنها بها می‌دهند و كمتر سعی در گسترش این فیلم‌ها می‌كنند.

ولی می‌بینیم كه برای ساخت برنامه‌ها و سریال‌هایی كه بیشتر، افسردگی و دل مردگی را به مردم انتقال می‌دهد. ید طولانی دارند و هر روز مشكلات و افسردگی‌ها را با رنگ لعاب جدید به مردم ارائه می‌دهند.

در آخر پیشنهاد من این است كه با استفاده از اساتید دانشگاه‌ها، دانشجویان زیرك و هنرمندان متعدد و صدا و سیما، به عنوان بزرگترین كانون فرهنگ سازی باید چهرة زیبا و واقعی دین اسلام را در قالبی نور و تأثیر گذار به مردم ارائه دهند. اگر مبحث انتظار، كه هنوز برای مردم معنی واقعی خود را پیدا نكرده است، توسط این رسانه‌ها به طرز درست ارائه شود. تأثیر شگرف آن را در زندگی مردم خواهیم دید. 

پی نوشت ها:

1. سلوك منتظران، ص44.

2. سلوك منتظران، ص25.

همان سلوك منتظران، ص27.

3. همان، ص28.

4.. همان، ص29.

5. تفسرالمیزان، جزء بیست و هشتم سوره حشر آیات 18ـ 24.