زیارت امام
همین که شخصی به قصد زیارت وارد حرم شود و سلام کند، زیارت کرده است و چنانچه معرفت هم در حق مزور داشته باشد می توان قبولی زیارت او را امید داشت اما زیارت درجات و مراتبی دارد که با خواندن زیارتنامه ها، اهدای نماز و دیگر عبادات می توان بدانها رسید.
زیارتنامه
زیارتنامه ها متون مقدس و ارزشمندی هستند که علاوه بر یاری کردن ما در تکمیل زیارتمان، به شناخت و معرفت بهتر ما نیز از ائمه معصومین و ارتقاء کیفی اعتقاداتمان کمک می کنند. زیارتنامه ها معمولا شامل سلام و تحیت، توسل و دعا، تولی و تبری هستند و ما را در تصفیه اعتقاداتمان یاری می دهند.
چنانچه همواره زیارتنامه ها را با دقت در ترجمه و بعضا شرحشان بخوانیم، به بسیاری از اعتقادات آمیخته با خرافات و حتی مشرکانه ای که شاید بعضی از ما نا خواسته بدان معتقد باشیم، پی خواهیم برد .
در انتخاب زیارتنامه بهتر است ببینیم با کدامیک از زیارتنامه ها می توانیم ارتباط قلبی بهتری برقرار کنیم. اما اگر می خواهیم یک زیارتنامه را بر دیگر متون زیارتی ترجیح دهیم و یا این که کاملترین زیارتنامه را بخوانیم بهتر است از جامعه کبیره استفاده کنیم .
دسترسی به متون زیارتی معتبر و مستند چه از طریق کتب مخصوصه(كامل الزیارات ابن قولویه، مصباح المتهجد شیخ محمّد بن جعفر مشهدی، مهج الدعوات ابن طاووس، المزار الكبیر شیخ محمّدبن بهایی، تحفة الزائر علامه مجلسی و نیز مصباح المنیر و مفاتیح الجنان) و چه به صورت نصب شده بر در و دیوار حرمها امکانپذیر است و همگی دارای شان و مرتبت هستند. در انتخاب زیارتنامه بهتر است ببینیم با کدامیک از زیارتنامه ها می توانیم ارتباط قلبی بهتری برقرار کنیم. اما اگر می خواهیم یک زیارتنامه را بر دیگر متون زیارتی ترجیح دهیم و یا این که کاملترین زیارتنامه را بخوانیم بهتر است از جامعه کبیره استفاده کنیم .
زیارت جامعه كبیره از جمله متون بسیار معتبری است كه هر یك از ائمه اطهار را می توان با آن زیارت كرد، این زیارتنامه به سندهای موثق از امام هادی علیه السلام روایت شده و جمع بسیاری از علما و مؤمنین به خواندن آن مداومت داشته و دارند. سند آن به موسی بن عبدالله نخعی می رسد كه امام هادی علیه السلام وی را به این متن بلیغ و كامل برای زیارت هر كدام از امامان تعلیم فرموده است .
نماز زیارت
نماز زیارت یک هدیه است از طرف زائر به مزور. که اگر چه اعمال زائر در مقابل عظمت زیارت شونده، بسیار ناچیز است، با دست خالی به زیارت رفتن ناپسند و به دور از ادب است. هر چند زائر یک بنده سراپا گناه باشد و زیارت شونده امام علی علیه السلام، باز هم زائر باید لااقل به خواندن دو رکعت نماز زیارت اهتمام داشته باشد که همچون نماز صبح است و هیچ روش خاصی ندارد و فقط از باب ادب و هدیه است. مانند پیشکشی مورچه ای به بارگاه با عظمت حضرت سلیمان که گفت: ای سلیمان مورم و ران ملخ آورده ام.
اما اگر مایل است بیشتر تلاش کند هر نمازی که بخواند نیکوست بلکه می تواند نماز مخصوص آن امام را که در مفاتیح ذکر شده است بخواند .
بوسیدن ضریح جز آنکه نشانه ی عشق و ادب و احترام است، معنی دیگری ندارد بنابراین اگر حرم شلوغ باشد برای نشان دادن عشق و محبت و احترام، احتراز از بوسیدن بهتر است. اما متاسفانه بعضی از عوام الناس گمان می کنند تا ضریح را نبوسند، زیارت نکرده اند و تا موفق به بوسیدن ضریح نشوند احساس خوبی ندارند. حال آنکه بوسیدن ضریح در هیچ روایتی جزئی از زیارت محسوب نشده است
بوسیدن ضریح
در بعضی از زیارتنامه ها می رسیم به جایی که مثلا امام فرموده اکنون جلو برو و قبر را ببوس ...(مثل زیارت امام حسین در شبهای قدر و ...)
بوسیدن قبر امروزه امکان پذیر نیست بلکه نزدیکترین محل به قبر، ضریح مطهر است. لذا ضریح حکم قبر را دارد اما بوسیدن ضریح اگر موجب اذیت و آزار دیگران، بی حرمتی به حرم یا پدید آمدن صحنه هایی دور از ادب شود، نه تنها مستحب نیست بلکه مجاز هم نیست.
بوسیدن ضریح جز آنکه نشانه ی عشق و ادب و احترام است، معنی دیگری ندارد بنابر این اگر حرم شلوغ باشد برای نشان دادن عشق و محبت و احترام، احتراز از بوسیدن بهتر است. اما متاسفانه بعضی از عوام الناس گمان می کنند تا ضریح را نبوسند، زیارت نکرده اند و تا موفق به بوسیدن ضریح نشوند احساس خوبی ندارند. حال آنکه بوسیدن ضریح در هیچ روایتی جزئی از زیارت محسوب نشده است .
البته بعضی هم از آن طرف بام افتاده اند و بوسیدن ضریح و لمس و تبرک در و دیوار حرم را نشانه شرک می دانند که ریشه در عقاید افراطی وهابیت دارد. بوسیدن و لمس و تبرک مادامی که از روی محبت و احترام است مجاز و مستحب است تنها در صورتی که از روی پرستش باشد شرک و حرام است و بدیهی است که در اصل، به خاطر ارتباط عمیق با خداست که مردم اولیاء الله را دوست دارند .
«این كار نه تنها بدعت و حرام نیست بلكه به دلیل متبرك بودن آنها ریشه در رفتار پیامبران پیشین نیز دارد. در قرآن مجید آمده است كه وقتی حضرت یوسف خود را به برادرانش معرفی نمود و آنها را مورد عفو و بخشش قرار داد، به آنها گفت: اذْهَبُواْ بِقَمِیصِی هَذَا فالقُوهُ عَلَی وَجْهِ أبِی یَأتِ بَصِیراً؛ پیراهنم را با خود نزد پدرم ببرید و بر صورتش افكنید تا دیدگانش بینا گردد سپس در جای دیگری از همین سوره آمده است: فَلَمّا أَنْ جاءَ الْبَشِیرُ أَلْقاهُ عَلی وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِیراً؛ چون مژده دهنده نزد پدر آمد، پیراهن را بر صورت پدر افكند و یعقوب بینایی خود را بازیافت.
البته بعضی هم از آن طرف بام افتاده اند و بوسیدن ضریح و لمس و تبرک در و دیوار حرم را نشانه شرک می دانند که ریشه در عقاید افراطی وهابیت دارد. بوسیدن و لمس و تبرک مادامی که از روی محبت و احترام است مجاز و مستحب است تنها در صورتی که از روی پرستش باشد شرک و حرام است و بدیهی است که در اصل، به خاطر ارتباط عمیق با خداست که مردم اولیاء الله را دوست دارند .
آیا می توان رفتار این دو پیامبر الهی ـ یوسف صدیق كه توصیه به مالیدن پیراهن بر چشمان پدرش نموده و یعقوب كه آن را انجام داده است ـ را شرك به خدا و حرام دانست؟ آن هم داستانی كه از زبان قرآن مجید نقل شده است؟
علاوه بر این، در صحیح بخاری از عبدالله بن عمر نقل شده است كه: «پیامبر را در حالی دیدم كه حجرالاسود را لمس می كرد و می بوسید .بر همین مبنا است كه كلیه مسلمین جهان به هنگام زیارت خانه خدا، برای لمس كردن و بوییدن حجرالاسود مدتها به صف می ایستند.
حال كه بوسیدن سنگ حجرالاسود و لمس كردن پیران یوسف و مالیدن بر چشم مجاز می باشد، بدیهی است كه می توان در و دیوار و ضریح امامان را لمس نمود و بوسید، زیرا تفاوتی بین اشیا (از جهت متبرك بودن آنها) وجود ندارد؟!»(مقاله صفای زیارت ،سایت تخصصی کتابخانه حج )
وداع با حرم
وداع قسمت آخر زیارت است که آداب و دعاهای خاص خود را دارد که دعا برای زیارت مجدد، جزئی از آن است. ولا جعله الله آخر العهد منی لزیارتکم و رزقنی العود الیک ...
در روایت است که هنگام بازگشت ببوس ضریح (یا هر جایی از حرم را به قصد تبرک) و سپس در حالی که رو به قبر داری از حرم خارج شو و پشت به قبر نکن.(مفاتیح الجنان، وداع با امام حسین در عید فطر و قربان)
منبع:تبیان
