کامپیوترها به صورت پیشفرض با استفاده از سیستم عاملی که روی هارد درایو آنها نصب شده است راه اندازی می شوند. مثلا ویندوز، مک یا لینوکس. اما این توانایی را نیز دارند تا با استفاده از سی دی، دی وی دی یا فلش درایو هم یک سیستم عامل کامل را بارگذاری کنند. اما مسلما نباید توقع داشته باشید که ویندوز یا مک را بتوان به این شیوه بارگذاری کرد. چون مثل لینوکس انعطاف پذیری لازم را ندارند.
در واقع حالتی به نام Live CD یا دیسک زنده برای توزیع های مختلف لینوکسی وجود دارد که با استفاده از آن می توانید یک کامپیوتر کاملا از کار افتاده ( از لحاظ سیستم عامل ) را به صورت کامل بوت کنید. حتی کامپیوترهایی که به شدت به بدافزار آلوده شده اند نیز می توانند از این طریق حیاتی دوباره بیابند و مشکلات شان را حل کرد.
در این مطلب قصد داریم تا با دیسک زنده لینوکس و چگونگی کارکرد آن آشنا شویم.
یک Live CD یا USB Drive چگونه کار می کند
هنگامی که شما قصد دارید ویندوز را نصب کنید، آن را از روی دی وی دی یا فلش درایو نصب می کنید. در واقع کامپیوتر شما از روی یکی از این دو، نصاب ویندوز را بارگذاری کرده و سپس فرآیند نصب شروع خواهد شد. اما لینوکس هایی که قابلیت اجرا به صورت “زنده” را دارند از این قابلیت برای بارگذاری کامل سیستم عامل از روی سی دی یا فلش درایو استفاده می کنند.
هنگامی که شما فلش درایو یا سی دی لینوکسی خود را وارد کامپیوتر کردید و آن را ریستارت نمودید، سیستم با استفاده از آنها بارگذاری می شود. سپس همه اطلاعات برای بارگذاری لینوکس به صورت زنده بر روی حافظه رم دستگاه قرار می گیرد و هیچ چیزی روی هارد درایو سیستم نوشته نمی شود. پس خیال تان راحت باشد که هیچ چیز تغییر نخواهد کرد و به فایل های شما آسیبی نخواهد رسید.
وقتی که کارتان با لینوکس تمام شد می توانید به راحتی سیستم را ریستارت کرده و فلش درایو یا سی دی را خارج کنید. کامپیوتر شما دوباره به همان حالت قبلی باز می گردد و با همان سیستم عامل پیشفرض اش نیز مجددا بارگذاری خواهد شد.
در اصل یک لینوکس زنده دقیقا مانند یک سیستم عامل معمولی کار می کند. اما به جای نصب به شما این امکان را به شما می دهد تا بدون نصب کردن لینوکس بتوانید از آن استفاده کنید. حتی سرعت بارگذاری نیز سیستم عامل و برنامه ها هم بسیار خوب است. مخصوصا اگر از فلش درایوها استفاده کنید. البته این مورد بستگی به قدرت سخت افزاری کامپیوتر شما نیز دارد.
چرا نمی توان از این قابلیت برای ویندوز استفاده کرد؟
شاید بپرسید که چرا نمی توان از این قابلیت برای ویندوز استفاده کرد. جواب شما ساده است. چون مایکروسافت این قابلیت را در اختیار کاربران عادی قرار نمی دهد. البته ویندوز هشت قابلیتی به نام Windows To Go دارد که شما اجازه می دهد تا ویندوز روی یک فلش درایو قرار داده و روی یک کامپیوتر دیگر بوت کنید. اما این قابلیت تنها در نسخه Enterprise ویندوز هشت وجود دارد که برای سازمان هاست. در هر صورت اگر کاربر عادی هستید بهتر است از فکر بوت کردن زنده ویندوز بیرون بیایید.
نکته: در ایران شما می توانید به راحتی نسخه Enterprise را از مغازه ها خریداری کرده و نصب کنید. در واقع فقط با ۲۵۰۰ تومان یک دی وی دی ویندوز هشت به شما داده می شود که تمامی ویرایش ها ویندوز از پایین ترین سطح تا بالاترین سطح در آن موجود است
مزایای استفاده از نسخه زنده لینوکس
نسخه زنده لینوکس استفاده های متفاوتی دارد. حتی برای کاربرانی که تا به حال تجربه استفاده از لینوکس را نداشته اند. در ادامه با چند مورد از مزایای لینوکس زنده آشنا خواهیم شد.
1- استفاده به عنوان یک محیط امن برای انجام عملیات بانکی
بعضی بانک ها به شما توصیه می کنند که کارهای بانکی خود را با استفاده از نسخه زنده لینوکس انجام دهید. مسلما هنگامی که می خواهید کارهای بانکی تان را روی کامپیوتری انجام دهید که از امن بودن آن اطمینانی ندارید، این بهترین گزینه خواهد بود. چون حتی اگر کامپیوتر مذکور آلوده به انواع و اقسام بدافزارهای ویندوز باشد، هیچ کدام از آنها روی نسخه زنده لینوکس اجرا نمی شوند و بهتر بگوییم اصلا روی لینوکس کارایی ندارند. چون مختص ویندوز نوشته شده اند و تفاوت بین برنامه های لینوکس و ویندوز زمین تا آسمان است. پس با خیال راحت کارهای بانکی تان را انجام دهید.
2- تست کردن لینوکس
گاهی اوقات صرفا می خواهیم یک توزیع از لینوکس را تست کنیم و در صورتی که مناسب کار ما بود آن را روی هارد درایو سیستم نصب کنیم. خیلی راحت یک سی دی یا فلش درایو زنده لینوکس بسازید و توزیع مورد نظرتان را تست کنید. مطمئن باشید هیچ تغییری روی فایل ها شما اعمال نخواهد شد.
3- عیب یابی ویندوز
بله درست خوانده اید. با استفاده از لینوکس می توانید ویندوزی که روی سیستم تان دارید را عیب یابی کنید. در واقع ابزارهای متنوعی برای لینوکس وجود دارند که با استفاده از آنها می توانید مشکلات ویندوز را پیدا کرده و برطرف کنید. کارهایی مثل بازیابی فایل های حذف شده، پاکسازی بدافزارها، تغییر کلمه عبور ویندوز که آن را فراموش کرده اید و … .
4- داشتن یک سیستم عامل امن، همیشه و همه جا
مسلما همیشه فلش درایو خود را به همراه دارید. خیلی خوب می شود که اگر بخش نسبتا کوچکی از فضای ذخیره سازی آن را به یک لینوکس زنده اختصاص دهید. چون با انجام این کار دیگر همیشه و همه جا یک سیستم عامل امن در اختیار خواهید داشت. حتی اگر به کامپیوتری برسید که سیستم عامل آن کاملا غیر قابل استفاده است، تنها با انجام چند کار کوچک می توانید آن را احیا کنید.
چگونه یک فلش درایو لینوکسی داشته باشیم؟
به نظر می رسد که قانع شده اید که داشتن یک لینوکس زنده چیز خوبی است و در مواقع مختلفی به کار خواهد آمد. برای شروع نیاز به انجام کار پیچیده ای نیست. تنها کافیست فایل ایمیج ( با پسوند iso ) یکی از توزیع های دلخواه لینوکسی را از اینترنت دریافت کنید. توجه داشته باشید که تقریبا همه توزیع های لینوکسی به شما قابلیت بوت زنده را می دهند. اما بعضی توزیع های محبوب مثل ابونتو و مینت برای شما مناسب تر خواهند بود. برای دریافت آنها می توانید به پایان مطلب مراجعه کنید.
پس از دانلود یکی از توزیع ها کافیست برنامه کم حجم UNetBootin را نیز دریافت کرده و نصب کنید. حالا برنامه را باز کرده و مسیر فایل ایمیجی که دانلود کرده اید را به آن بدهید. سپس درایو USB مورد نظرتان را انتخاب کرده و دکمه OK را بفشارید. پس از گذشت چند دقیقه یک فلش درایو لینوکسی تر و تمیز خواهید داشت.
از دیگر توزیع های لینوکسی که می توانند به کار شما بیایند به Knoppix می توان اشاره کرد. برای کامپیوترهای قدیمی و کم توان نیز توزیع بسیار عالی Puppy وجود دارد که حجم بسیار کمی معادل ۱۰۰ مگابایت دارد. مطمئن باشید که کامیپوتر قدیمی تان با این توزیع به خوبی کار خواهد کرد و حیاتی دوباره خواهد یافت.
ذخیره سازی فایل ها و تنظیمات روی لینوکس زنده؟!
اگر تصمیم دارید که برخی برنامه را روی لینوکس زنده نصب کنید و یا برخی تنظیمات را تغییر داده و فایل هایی را ذخیره کنید، بهتر است فضایی برای انجام این کارهای روی فلش درایوتان رزرو کنید. در این صورت هر برنامه که نصب کنید و یا تغییراتی را انجام دهید و یا فایلی ذخیره نمایید، روی لینوکس زنده و نهایتا فلش درایو شما ذخیره می شود. اما در غیر این صورت همه چیز با ریستارت شدن سیستم از بین خواهد رفت و فلش درایو لینوکسی شما به حالت اول باز خواهد گشت.
برای رزرو کردن فضای مخصوص این قبیل کارها، قبل ساخت فلش درایو لینوکس تان توسط UNetbootin باید قسمت مشخص شده در تصویر زیر را با حجم مورد نظرتان ( بر اساس مگابایت ) پر کنید. مثلا ۲۰۰۰ مگابایت تقریبا برابر با ۲ گیگابایت خواهد بود.
همچنین باید توجه داشته باشید که در صورت استفاده از DVD به هیچ وجه امکان رزرو فضای ذخیره سازی نخواهید داشت و دیسک شما صرفا به صورت فقط خواندنی ( Read only ) مورد استفاده قرار می گیرد.
امکانات امنیتی نیز در برخی توزیع ها وجود دارد. مثلا به شما اجازه داده می شود که اطلاعات تا و فایل های شخصی تان را رمزنگاری کنید. پس مراقب باشید که در صورت استفاده از توزیعی که قابلیت رمزنگاری را در اختیار شما قرار نمی دهد، کسی می تواند فلش درایو شما را برداشته و به فایل هایی که روی آن ذخیره شده است دسترسی پیدا کند. درست مانند این است که فایل های روی لپ تاپ شما را بعد از دزدیدنش مشاهده کنند.
جمع بندی
لینوکس زنده تقریبا مثل برنامه های پرتابل است که همیشه و همه جا مورد استفاده قرار می گیرند بدون اینکه لازم باشد که نصب شان کنیم. پس بهتر است که شما هم یک سیستم عامل پرتابل داشته باشید تا در مواقع ضروری بتوانید به راحتی و به سرعت از آن استفاده نمایید.
دانلود توزیع ابونتو ( Ubuntu )
دانلود توزیع مینت ( Mint )
دانلود توزیع ناپیکس ( Knoppix )
دانلود توزیعه پاپی ( Puppy )
منبع
