مشاهیر و فرزانگان:
1- جریر ابن عبدالحمید آبی:
محدث نامدار قرن دوم هجری است که در آوه دیده به جهان گشود تولّد وی به اختلاف 107 یا 110 (ه .ق )ذکر کرده اند. وی به شهر شیعه نشین ری مهاجرت کرد و تا پایان عمر در آن شهر سکونت گزید و بدین سبب وی را محدث ری لقب داده اند. چون جریر دانش وسیع داشت و مورد وثوق بود، اهل حدیث برای استماع حدیث و روایت و استفاده از معلومات وی در تشخیص دقیق احادیث صحیح و جعلی به وی مراجعه می کردند.
2- ابومنصور آوی:
وی برادر ابوسعید آوی(وزیر نامدار مجدالدوله دیلمی) است که در نیمه دوم قرن چهارم و نیمه اول قرن پنجم می زیست. وی از ادیبان و فقیهان و دانشمندان نامدار این سده محسوب می شد و در طبرستان به وزارت اشتغال داشته است. این نویسنده فرزانه و وزیر کاردان و شاعر شیعی صاحب کتاب نیز بوده است. (دایره المعارف تشیع، ص 6، معجم الابدان، ج 1، ص51)
3- احمد این حسین آبی ابوالعباس:
فقیه محدث شیعی نامور قرن چهارم هجری است. عمده شهرتش به دلیل شاگرد مخصوصش صدوق می باشد.
4- حسین ابن روح نوبختی:
ابوالقاسم حسین این روح نوبختی از خاندان بزرگ شیعه ایرانی است. حسین روح سومین نایب از نواّب اربعه حضرت امام زمان (عج)می باشد که از سال 304 یا 305 (ه.ق ) رابط میان شیعیان و امام غایب بود و کارهای مهمّ شیعه به وسیله او حلّ و فصل می شد. نخستین توقیعی که راجع به حسین روح از ناحیه مقدسه(6 شوال 205 ه.ق) شرف صدور یافت بدینگونه بود: ما او را می شناسیم خداوند همه ی خوبیها و رضای خود را به او شناساند و وی را با توفیقات خود سعادتمند گرداند از نامه او اطلّاع یافتیم و به وثوق او اطمینان داریم او در نزد ما جایگاهی دارد که وی را مسرور می گرداند. خداوند احسان و نیکی خود را درباره او افزون کند.
5- طاهر ابن موسی آوی:
ابوالحسن طاهر ابن موسی از علمای بنام شیعه در قرن پنجم است. و علامه کراجکی از شاگردان این فقیه عالیقدر است.
6- داعی بن حسینی:
وی یکی از فقهای مشهور خاندان حسینی آوی در سده پنجم هجری است. او از سید مرتضی،شیخ طوسی و ... روایت کرده و از آنها اجازه مخصوص برای کتابت و نقل حدیث داشته است.
7- ابوسعد آوی:
فقیه شاعر، تاریخ نگار و دولت مرد امامی مذهب نامدار در اوایل قرن پنجم هجری است. وی در آوه زاده شد سپس به قصد کسب علم به ری مهاجرت کرد. در آن جا محضر استادانی فرزانه چون شیخ صدوق و شیخ طوسی راه یافت و از آنها روایت و حدیث شنید. پس از مدتی در ردیف دانشمندان بزرگ عصر خود درآمد و خود شاگردانی چون(عبدالرحمان مفید نیشابوری) را تربیت نمود.
8- محمد بن حسین دیناری:
از سرآمدان ادب و فقه و اصول تاریخ آوه در قرن ششم است که کتاب (ندبه الوالد علی المولود)به او نسبت داده شده است.
9- رضی الدّین محمد افسطی:
پسر زید ابن داعی بن زید حسینی از فقهای جلیل القدر قرن ششم است که در آوه بدنیا آمده و در همین شهر مقدمات علوم اسلامی را فرا گرفت و سپس به مدارس علمیه قم و ری راه یافت و در فقه و اصول و ادب شیعی تبحری خاص یافت.
10- خواجه آبی:
از علمای جلیل القدر و نام آور قرن ششم هجری است. وی تحصیلات خود را در مدارس علمیّه آوه و قم گذراند و در همان روستا دارفانی را وداع و در قبرستان قدیمی آوه به خاک سپرده شد.
11- سید فخرالدّین بابا:
از اجلّه فقها و مجتهدین قرن ششم هجری است که بیشتر عمر خود را در آوه و قم گذارنده است.
12- قاضی تاج الدّین علی آوی:
از فقهای مشهور و به نام شیعی خاندان حسینی است که در شهر شیعه نشین آوه چشم به جهان گشود وی به عنوان یک از علمای طراز اول قرن ششم هجری در منصب قضاوت در میان شیعیان بلاد اسلامی مشغول بوده است.(طبقات الشیعه ص 188)
13- ابی صلت آبی:
ابو علی محمدابن احمدبن صلت قمی آبی، نامه ای به ناحیه مقدسه امام زمان (عج) نوشت و از (احمد بن اسحاق قمی) و این که همراه اوست و می خواهد به حج برود و نیاز به 1000 دینار دارد یاد کرده و معروض داشته است که: اگر سرورم صلاح می دانند، دستور دهد این مبلغ به عنوان قرض به وی پرداخت شود تا پس از حج که به شهر خود بازگشت قرض خود را ادا نماید. امام در پاسخ مرقوم داشته بود: این مبلغ به عنوان بخشش به وی می دهیم و پس از بازگشت نیز به غیر از این مبلغ را نزد ما خواهد داشت.
14- نصرالدّین سعدالملک آبی:
از اعیان دربار ملک شاه سلجوقی و مدیر و سرانجام وزیر فرزندش محمد بن ملک شاه بود که وی را در رسیدن به پادشاهی او را کمک کرد. از اقدامات مهم سعدالملک در ایام وزرات تسخیر قلعه(شاهدژ یا جلالی) بر فراز آتشگاه اصفهان و قلعه خان لنجان در هفت فرسنگی این شهر بود.
15- ابوعبدالله محمدبن محمود:
از علمای نامداریست که در حوزه فقه و حدیث شیعی و تبلیغ این آیین تلاش می کرده این فقیه بزرگوار به اکثر حوزه های علمیه تشیّع مانند ری، قم، نجف و کربلا سفر کرده و از محضر روات و محدثین مبرّز شیعی کسب فیض نموده است.
16- شمس الدّین محمّد آوی:
از نزدیکان سلطان علی بن مویّد پادشاه خراسان و نواحی آن، که شهید اوّل کتاب «لمعه» خود را به خاطر و درخواست او به نگارش درآورده است. این دولتمرد شیعی اصل کتاب را نزد خود نگه می داشت ولی نتوانست از روی آن نسخه بردارد فقط یکی از طلاب در میان را ه نسخه ای از روی آن تهیّه کرد ولی نتوانست با نسخه اصلی شهید اول مقابله کند.
17- خواجه سعدالدّین محمّد آوی:
فیض قمی درباره اش می نویسد(خواجه سعدالدّین محمّد آوه ی نیز از اکابر وزرای ایران و وزرای قازان خان بن تولی بن چنگیز بوده است. وی تحصیلات خود را در قم تکمیل کرده است سپس در ملازمت امیر زادگان چنگیزی درآمد تا از این طریق به ترویج مذهب شیعه و اعانت به افراد فرقه امامیّه بپردازد.)
18- علاء الدین آوجی:
از علمای شیعی معاصر ابن بطوطه مراکشی است که پس از طی کردن تحصیلات حوزوی به مسافرت پرداخت و پس از دیدن کشورهای اسلامی به هندوستان رسید و با مشاهده فرق و مذاهب گوناگون در این سرزمین وسیع هفتادو دو ملت تصمیم گرفت که در این دیار رحل اقامت افکند.
19- فاضل آبی:
شیخ زین الدین ابو محمّد عزالدّین حسن، از فقهای برجسته شیعه در قرن هفتم بوده است. وی در شهر آوه دیده به جهان گشود و پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی در زادگاهش و همچنین مدارس علمیه قم و ری به عراق مهاجرت کرد وبه آموختن علوم دین همّت گماشت و به زودی از شاگردان مخصوص محقق حلّی قرار گرفت.
20- امام رضی الدّین محمّد آبی:
وی از اجّلای علما و افاضل محدثین و شیوخ روایات قرن هفتم است.
21- علامّه تاج الدّین آوی:
علامّه تاج الدین ابوفاضل آوی از فقه های مشهور شیعه در زمان حکومت ایلخانیان (قرن هفتم و هشتم)ه.ق است نسبت او تا امام سجّاد(ع) می رسد.وی جد امام سید رضی الدین محمد آوی صاحب کرامت است این خاندان از سادات علوی شیعه است. علامه امینی صاحب الغدیر می نویسد: سید تاج الدین محمد از شخصیت های بارز این خاندان، مردی دیندار و پیشوای مذهبی و ادیبی دانشمند در عصر خویش است و سر انجام تاج شکوهمند و با عظمت شهادت را بر سر نهاد.
22- ابوعبید یوسفی آبی:
مهمّترین اقدام این دولتمرد خاندان یوسفی در این شهر شهر ساختن مسجد جامع آوه است که دارای مناره ای بزرگ و صحن و شبستان و محراب بوده است.
23- صاعد بریدی آبی:
ادیب مشهور شیعی و آثار مهم او «الاغراب فی الاعراب، بیان الشرایع، الحدود و الحقایق، نهج الصواب، عین الحایق و ... »می باشد.
24- مجدالدین صاعدآبی:
به نظر می رسد وی در روزگار آل بویه به مدارج عالی مذهبی و قضایی نیز رسیده باشد و عمر خویش را در زادگاهش آوه به پایان برده است.
25- کمال الدین حسینی آوی:
وی فاضلی جلیل وفقیهی نامداردر قرن هشتم بوده است.
26- نظام الدین حسنی آوی:
از علمای نامدار شیعه در قرن هشتم است که از سوی حکومت به مقام عالی نقیب الاشراف نجف رسیده و با سیاست به رتق و فتق امور مذهبی و سیاسی شیعیان می پرداخته است.
27- دهخدا عبدالصمد بزرگ:
دولتمرد شیعی آوی عصر سلجوقی که نقش مهم و اساسی در عمران و آبادی منطقه آوه و ساوه داشته است.
28- صدر الدین محمد آوی:
از علمای شیعی قرن هشتم است که مهمترین اثر او (شرح القصیده البانیه)است.
29- احمد بن بلکو آوی:
وی از علمای قرن هشتم و افتخار شاگردی علامه حلی را داشته است.
30- ابن یوسف آوه ای:
از علمای صاحب احوال و مجاهدات و مشهور به کرامات آوه بوده است که در قرن هفتم می زیسته است.
31- ابو عبدالله آوی:
فقیه ومجتهد صالحی بوده که از علمای عصر خویش در کوفه و قم اجازه روایت داشته و سالهای پایان عمر خود به تدریس در مدارس علمیه آوه، قم و ری اشتغال داشته است.
32- خواجه رشیدالدین آوی:
وی شاگرد علامه حلّی بوده و از فضلای فرزانه زمان حکومت مغول در ایران و عراق شمرده می شده است.
33- عزالدین علی آوی:
عزالدین علی پسر بهاء الدین حسن ابن علی حسینی آوی از علمای قرن هشتم هجری است وی از ادبا و نویسندگان نامدار شیعی است(طبقات اعلام الشیعه ص140)
34- حسین بن محمد آوی:
از نویسندگان و مترجمان شیعی قرن هشتم هجری است که در ادبیات فارسی و شعر و نثر عربی تبحّر و مهارت خاصی داشته است.
35- مولانا عضدالدین آوجی:
وی از علمای شیعی زمان ایلخانیان است. در زمان الجایتو، پادشاه شیعی این سلسله غیر ایرانی، در اردوی همایونی همراه با فقها و مجتهدانی چون (علامه حلی، مولانا نورالدین تستری) و نزدیک صد تن از طلّاب علوم دینی حضور داشت و به عنوان یکی از مدرسین حوزه های علمیّه نیز اشتغال داشته است.(جوامع التواریخ رشیدی ص 104)
36- علی نقی آوجی:
علی نقی آوجی تفرشی از هنرمندان نامدار آوه است که خطی خوش داشته است. کتاب(حاشیه التذهیب)مولی عبدالله یزدی به زبان عربی به خط شکسته نستعلیق را او نوشته است (سیری کوتاه در تاریخ تفرش و آشتیان ص 312)
37- نجیب ابوالهیجای آوی:
از خواجگان و روسای معتبر و قابل عنایت آوه در عصر ایلخانیان مغول یا حکومت سلجوقیان بوده است.(النقض، ص 222)
38- امام سید ابولفضل حسینی آوی:
متکلّم و حاکم و فقیه نامدار آوی است.
39- جمال الدّین شرف شاه حسینی:
نقیب (مهتر قوم) سادات در آوه بوده است.
40- شیخ نظام الدین احمدابن محمد ابن عبدالغنی:
فقیه آوی معروف به ابن الزبیب از دانشوران بنام شیعی است(ریاض العلما ص 184)
41- شمس الدین ابو یوسف:
از علمای شیعی نامدار قرن هشتم است وی نزد فخرالمحققین دانش های شیعی پرداخته و از وی اجازه روایت دریافت.
42- حسن بن محمد افسطی:
حسن از علمای شیعه قرن هشتم است که پدران و فرزندان و عمو زادگان وی به تمامی، فقیه و عالم و دانشمند بوده اند.
43- تقی الدین اوحدی محمدآوی:
از علمای نامدار شیعی آوی در قرن یازدهم هجری است.
44- رضی الدین مرعشی:
وی از خاندان سادات مرعشی آوه بوده و از فقهای صالح و پرهیزکار بشمار می رفته است.(ریاض العما ج 3 ص 144)
45- ابو محمد افسطی آوی:
وی از سادات آوه و فقیه و نقیب شهر در عصر ایلخانیان بود وی از شاگردان خواجه نصیرالدین طوسی بوددر تجدید حیات آوه پس از ویرانی آن به دست مغول نقش بسزایی داشته است و سمت مهم نقابت آوه و فراهان به او واگذار گردید.(دین و دولت در ایران عهد مغول ج 2 ص 141)
46- ابوطالب مناقبی آوی:
از فقه های نامی آوی است.
47- ابومحمد حسن آبی: از سادات معروف آوه است.
48- ابوالحسن علی ادیب آوی:شاعر شیعی آوه بوده است.
