در ادبیات تربیتی اهل بیت عصمت و طهارت(ع) همواره نکات بسیار مثبتی وجود دارد که این نکات درجای جای زندگی ما می تواند نقش تعیین کننده ای را ایفاکند اما در میان توصیه هایی که از وجود مقدس امام رضا (ع) تاکنون به دست ما رسیده، برخی می تواند درمان دردهای امروز جامعه بشریت باشد، بشریتی که همواره برای برون رفت از مشکلات و گرفتاری هایش تلاش می کند.
شفاف : در ادبیات تربیتی اهل بیت عصمت و طهارت(ع) همواره نکات بسیار مثبتی وجود دارد که این نکات درجای جای زندگی ما می تواند نقش تعیین کننده ای را ایفاکند اما در میان توصیه هایی که از وجود مقدس امام رضا (ع) تاکنون به دست ما رسیده، برخی می تواند درمان دردهای امروز جامعه بشریت باشد، بشریتی که همواره برای برون رفت از مشکلات و گرفتاری هایش تلاش می کند. به همین جهت یکی از مهمترین فرمایشاتی که از امام رضا (ع) به دست ما رسیده مسئله راه انداختن کار مردم و گره گشایی از کار مومنان است.
نامه به حضرت جوادالائمه(ع)
زمانی که امام رضا (ع) به مرو آمدند خبر آمد که بعضی از خدمتکارانی که برای امام جواد در مدینه قرار داده بودید، رفت و آمد امام جواد (ع) را به شکلی تنظیم می کنند که امام کمتر فقرا، درماندگان، نیازمندگان و مستضعفان را ببیند؛ این روایت در کتاب عیون اخبار الرضا(ع) آمده است که امام رضا(ع) فورا نامه ای به فرزندشان حضرت جواد(ع) نوشتند و فرمودند که ای اباجعفر( کنیه امام جواد) به من خبر رسیده که خدمتکاران وقتی که تو سوار بر اسب می شوی و تصمیم می گیری از منزل خارج شوی تو را از در پشت خانه بیرون می برند که با فقرا و محرومین برخورد نکنی که مبادا آنها از تو درخواستی داشته باشند؛ این کار آنها به خاطر بخلی است که در وجود آنها قرار دارد که از تو خیری به آنها نرسد.
در قسمتی از نامه امام، فرزندشان را به حق امامت و حق پدری شان قسم می دهند و می فرمایند: تو را قسم به حقی که من برگردن تو دارم، ورود و خروجت از همان دربی باشد که مردم آن را می بینند و فقرا آن را می شناسند؛ هر گاه خواستی از خانه خارج شوی با خودت طلا و نقره ببر تا هرکسی که نزدت آمد و از تو درخواست کرد حاجتش را روا کنی و گره از کارش بگشایی؛ این سخنی است که امام رضا(ع) از مرو برای امام جواد(ع) می نویسند تا برای همیشه تاریخ بماند و مردم این سخن را آویزه گوش خود کنند.
در حدیثی دیگر امام رضا(ع) درباره دست گیری کردن از مردم می فرمایند: هر دستی که برای گره گشایی از کار مردم دراز شود،صاحب آن دست فردای قیامت و در روزی که هیچکس سایبانی ندارد جز در سایه رحمت الهی نخواهد بود و از خشم و غضب پروردگار به دور می شود؛ بنابراین ما نیز اگر بخواهیم ارادت و محبت خود را به آن حضرت نشان دهیم، باید در کارهای روزمره مان به فکر گره گشایی از مردم باشیم.
ماجرای پیرمرد سلمانی
هر کدام از اهل بیت(ع) دارای ویژگی ها و صفات خاصی هستند اما شاید مهمترین ویژگی که در وجود نازنین امام رضا(ع) وجود داشت رافت و مهربانی ایشان بود به طوریکه آن حضرت را امام رئوف می نامند و این صفت تنها مختص به امام رضا(ع) است؛ رئوف به معنای کسی ست که به قدری مهربان است حتی سابقه اخم و بدی دیگران را از ذهن خود پاک می کند.
در روایتی آمده است هنگامی که امام رضا(ع) به سمت مرو می آمدند بعد از نیشابور به کاروانسرایی رسیدند و کاروان متوقف شد و براساس دستور مامون، ماموران اجازه ارتباط گیری مردم با امام را نمی دادند تا جایی که یک شب پیرمرد روستایی به بهانه اصلاح صورت امام آمده بود که آن حضرت را ببیند و امام رخصت داد و پیرمرد هنگام کار با امام رضا(ع) از اشتیاق دیدن آن حضرت صحبت می کرد که یک لحظه به ذهنش رسید که ای کاش از امام تقاضای اجرت می کردم و همان لحظه امام رضا (ع) فرمود: از ما اجرت می خواهی، به این سنگ نگاه کن که یک مرتبه سنگ تبدیل به طلا شد، پیرمرد گفت ای امام رئوف، من اجرت دنیوی نمی خواهم من صباحی بیش زنده نیستم چرا که عمر خود را گذرانده ام، من پیراهنی از شما می خواهم که با آن نماز خوانده اید و عبادت خدا را کرده اید تا کفنم باشد و خداوند به واسطه آن عذاب و فشار قبر را از من بردارد.
امام رضا(ع) دستور دادند که یکی از لباس هایشان را به پیرمرد بدهند، هنگام خروج پیرمرد بدون نگاه به سنگ طلا، لباس را برداشت که آن حضرت فرمود سنگ طلایت را نیز بردار ما آنچه را که دادیم پس نمی گیریم؛ در آن لحظه پیرمرد به ذهنش رسید تا درخواست دیگری داشته باشد پس گفت: ای مولا، من از سکرات موت می ترسم و بزرگواری کنید و لحظه مرگ در کنار من باشید که امام پذیرفتند.
مدت ها از این ماجرا گذشت که روزی اطرافیان امام دیدند حضرت رضا(ع) سه مرتبه فرمود: لبیک و بعد از آن هرچه به دنبال آن حضرت گشتند ایشان را نیافتند تا اینکه آن حضرت آمد و ماجرای پیرمرد سلمانی را تعریف کرد؛ بنابراین وفای به عهد و تعهد به قول و قرارها یکی از ویژگی های بارز امام رضا (ع) است که ما نیز به عنوان پیروان آن حضرت باید به عهدهایمان وفادار باشیم.
از دیگر مصادیق رافت و مهربانی امام رضا(ع) حدیث معروفی است که ایشان فرمودند: هر کس با معرفت مرا زیارت کند من به هنگام سکرات موت، شب اول قبر و در هنگام محکمه قیامت به دیدارش خواهم آمد.
بنابراین افتخار بزرگی است برای ما ایرانی ها که کشور ما میزبان پاره تن پیامبر(ص) پیکر مطهر هشتمین امام شیعیان حضرت علی بن موسی الرضا(ع) است.
عالم آل محمد
ائمه معصومين(ع) همگي از علماي عصرخود بوده اند اما شهرت امام رضا(ع) به برتري علمي اش از دیگر علما شهره بود و یکی از دلایل برتری آن حضرت پیروزی ایشان در مناظرات متعددی بود که مامون خلیفه عباسی بین امام رضا(ع) و علمای دیگر ترتیب می داد اما نتيجه مناظرات اذعان همه دانشمندان آن عصر به علم و دانش آن حضرت بود به طوری که لقب «عالم آل محمد» را به ایشان دادند. از ابي صلت هروي نقل است که مأمون در چندين مجلس تعدادي از علماي اديان و فقهاي شريعت و متكلمان را جمع كرد و حضرت با مناظراتی كه با آنها کرد، همگان را مغلوب ساخت و هيچ كس از ايشان نماند جز اين كه به فضل او اعتراف كردند.
در کتاب بحارالانوار علامه مجلسی نیز آمده است که امام موسي كاظم(ع) به فرزندان خویش مي‌فرمودند: "اين برادر شما علي بن موسي عالم آل محمد است، از او درباره دين خود بپرسيد و آن چه را به شما مي‌گويد، حفظ كنيد كه من بارها از پدرم جعفر بن محمد (امام صادق) شنيدم كه به من فرمود: عالم آل محمد از تو زاده مي‌شود و اي كاش من او را درك مي‌كردم و نامش هم نام علي بن ابي‌طالب است".
امام غریب
امام رضا(ع) در وقت حرکت به سوي ايران، از اهل بيتشان خواستند تا گريه و نوحه بکنند، که وقتی خانواده ایشان می گویند پشت سر مسافر نباید گریه کرد، آن حضرت می فرمایند: پشت سر مسافری که امید به بازگشتش باشد اما من دیگر برنمی گردم. همچنین زمانی که دعبل خزاعي شعري را در رثاي شهادت امامان قبلي براي آن حضرت خواند، حضرت به شعر او دو بيت اضافه کردند و فرمودند: "و قبر بطوس يالها من مصيبت/ الحت علي الاحشا بالزفرات/ الي الحشر حتي يبعث الله قائما/ يفرج عنا الغم والکربات" يعني "و قبري در طوس است که مصيبتش غم را تا روز قيامت در دل ها مي افروزد تا اينکه خداوند قائمي را برانگيزد و اندوه را از دل ما برطرف کند" دعبل می پرسد: يابن رسول الله، من چنين قبري را نمي شناسم که حضرت می فرمایند: "آن قبر من است".
افضل زیارت ها
در روایات و احادیث مختلفی اهمیت زیارت امام رضا(ع) ذکر شده است که زائران آن حضرت از والاترین مقام ها برخوردار می شوند؛ در روایتی آمده است که حضرت عبدالعظيم حسني(ع) به امام جواد(ع) می گوید که درباره قبر امام حسين(ع) و قبر پدر بزرگوار شما در طوس ترديد دارم؛ نمي دانم به طوس براي زيارت پدرتان مشرف گردم يا به كربلا روم براي زيارت امام حسين(ع) که امام جواد می فرمایند: همين جا بمان، آن گاه از اتاق بيرون رفت و برگشت در حالي كه اشكهايش بر دو گونهاش جاري بود و فرمود: زائران قبر امام حسين(ع) فراوان هستند اما زوار قبر پدرم اندک اند. عل بن مهزيار نیز مي گويد در همان لحظه به امام جواد(ع) گفتم که آيا زيارت حضرت رضا(ع) فضيلت بيشتري دارد يا زيارت امام حسين(ع) که آن حضرت فرمود: زيارت قبر پدرم با فضيل تر است؛ زيرا همه مردم به زيارت امام حسين مي روند، اما قبر پدرم را تنها شيعيان خاص زيارت ميكنند.
در حدیثی از خود امام رضا (ع) آمده است که ایشان فرمود: هر كه مرا در اين بقعه زيارت كند مثل كسى است كه رسول الله(ص) را زيارت كرده باشد و در روز قيامت من و اجدادم شفيع او می شویم و با اشاره به جایگاه دفن شان می فرمایند: بارگاه من باغى از باغ هاى بهشت و محل رفت و آمد فرشتگان است كه فوج فوج تا روز قيامت از آسمان نزول مى كنند و فوجى ديگر به آسمان می روند؛ زائران قبر من در روز قيامت گرامي ترين وارد شوندگان بر خداى تعالى هستند، هر مؤمنى كه مرا زيارت كند و در راه زيارت قطره اى از آسمان بر صورتش بچكد، خداوند بدنش را بر آتش جهنم حرام مى كند.
آن حضرت در ادامه این حدیث می فرمایند: بزودى من مظلومانه با سم كشته مى شوم و قبرم كنار قبر هارون است، خداوند قبر مرا محل رفت و آمد شيعيان و اهل بيتم قرار می دهد و هر كس در كنار قبرم دو ركعت نماز به جا آورد خداوند گناهانش را مى آمرزد.
