تعمیر و نگهداری + عکس

اولين نكته اي كه بايد براي نگهداري دوچرخه درنظر گرفته شود ،متناسب بودن اندازه دوچرخه با دوچرخه سواراست . دوچرخه نامناسب باعث خستگي دوچرخه سوار مي شود و دوچرخه سوار خسته ،دوچرخه را خراب مي كند ،مثلا دنده را تنظيم نمي كند ،دوچرخه را در ناهمواريها به خوبي كنترل نمي كند و خرابيها را به موقع تشخيص نمي دهد تا زماني كه دوچرخه از حركت بازايستد .
گريسكاری وروغن كاری :توپي ها و ساچمه خوريهاي دوچرخه همگي بايد هر چند وقت يكبار گريسكاري شوند . تعداد توپي هاي دوچرخه همانگونه كه در قسمت اجزاي دوچرخه توضيح داده شد ،چهار عدد هستند (توپي تنه ،توپي چرخ جلو و چرخ عقب و توپي فرمان ) كه هر كدام دو ساچمه خور دارند و شش ساچمه خور ديگر مربوط به پنجه ركابها و خودروي چرخ عقب است . 

در مورد زنجير بايد پس از تميز كردن آن با زنجیر شور و یا مواد شوینده روغن به مانند پودر های شستشو بعد از خشک کردن زنجیر با چند قطره روغن آن را روغنكاری كنيد . دقت كنيد كه نبايد از روغن زياد استفاده شود . به دليل اينكه اگر روغن زياد باشد زنجير گرد و خاك رابه خود جذب می كند و بايد دوباره آنرا تميز كنيد . بعد از شستن دوچرخه آنرا در محل گرمی به مانند موتور خانه قرار دهید تا آب نفوذ کرده به همه اجزای آن خشک شود . بعد از یک روز آنرا از محیط گرم خارج کنید تا قطعات پلاستیکی و لاستیک آن بر اثر گرما خراب نگردد. داخل روكش ترمز نيزبه دليل سهولت حركت سيم ترمز در آن از ديگر محلهايی است كه نياز به روغن كاري دارد . پنچر گيری : شايد دوچرخه سوار بيشتراز هر چيزي با پنچري و لنگي چرخها روبه رو باشد . به همين دليل ،همه دوچرخه سواران بايد بتوانند اين دو كار رابه سرعت و به بهترين شكل انجام دهند . هنگامي كه چرخي كم باد مي شود ، اولين كاري كه بايد انجام داد بررسي والف و سوزن يا كرمك است . در صورتي كه خرابي از اين قطعات باشد با تعويض يا تنظيم انها مشكل حل مي شود و اگر قسمت ورود و خروج هوا سالم باشد ،چرخ پنچر است . 
هنگامي كه يك چزخ پنچز ميشود ،ابتدا بايد لاستيك تويي را از داخل لاستيك رويي خارج كنيد . در دوچرخه هايي كه چرخها ضامن دارند بهتر است ابتدا چرخ را از دوچرخه جدا كنيد ،سپس باد توپي را كاملا خالي كنيد و مهره نگهدارنده سوزن به والف و والف به حلقه راباز كنيد ، تا تويي كاملا خارج شود . سپس با زدن تويي و قرار دادن ان در ظرف آب ،محل پنچري را روي تويي تشخيص دهيد و آن را علامت بزنيد (با ماژيك ،خودكار ،مداد يا سنگ ) . محل پنچري را خشك كنيد و با سمباده نرم روي آن را پاك كنيد . وصله متناسب با اندازه سوراخ ببريد . معمولا اگر سوراخ به شكل سوزني باشد وصله كوچك مثلا 5/1 در 5/1 سانتيمتر كافي است ،ولي اگر سوراخ به شكل بريدگي باشد بايد وصله را بزرگتر ببريد . چسب مخصوص پنچري را روي محل پنچري بماليد ؛به طوري كه سطح آن روي لاستيك به اندازه وصله بريده شده باشد . سپس دو تا سه دقيقه صبر كنيد تا چسب كمي خود را بگيرد . روكش وصله را جدا كنيد و وصله را روي چسب قرار دهيد ،داخل رويي را از اجسام برنده پاك كنيد . دقت كنيد كه در اين عمل دستتان دچار بريدگي و آسيب نشود ؛چون اگر شيشه يا ميخ داخل تويي مانده باشد هنگام تماس ممكن است دست شما آسيب ببيند . هنگام جا انداختن تويي و رويي دقت كنيد لاستيك رويي درهمه جا بطور يكسان لاستيك تويي را در برگيرد . به اين دليل كه در لاستيك تويي .اطراف والف يك محافظ دايره شكل وجود دارد ؛اگر قبل از جا انداختن رويي پيچهاي والف را سفت كنيد ،اين محافظ دايره شكل باعث مي شود كه رويي در اطراف والف داخل طوقه قرار نگيرد . بنابراين ابتدا تويي و رويي را جا بياندازيد ، با تلمبه چند بار باد بزنيد ،سپس والف را به حلقه سفت كنيد . لنگ گيری : طوقه به دو شكل مي تواند لنگ شود : الف : لنگي به چپ وراست ب :‌لنگي به بالا و پايين
الف: لنگی به چپ و راست : دراين نوع لنگي ها اگر در راستاي قائم از روبرو به طوقه نگاه كنيد يك قسمت از كمان دايره اي شكل طوقه به چپ يا به راست متمايل است،ولي در حالت عادي به دليل اينكه عرض لاستيك بيشتر از طوقه است نمي توان با نگاه كردن ،متوجه لنگي طوقه شد ،مگر مقدار لنگي زياد باشد .براي تشخيص كمان لنگ مي توان طوقه را گرداند و به فاصله لقمه ترمز ها تا طوقه دقت كرد و هر قسمت از طوقه كه به لقمه چپ يا به لقمه راست نزديك شد آنرا به ذهن سپرد يا دست را روي كمان لنگ قرار داد . پس از تشخيص كمان لنگ ، با تنظيم كشش پره ها به لنگ گيري مي پردازيم .سرپره ها با آچار مخصوصي به نام آچار پره شل و سفت مي شوند و در حقيقت راست گرد هستند ولي چون از داخل طوقه (طرف لاستيك)به آنها دسترسي نداريم از بيرون طوقه (طرف پره ها‌)چپگرد كار مي كنند . بنابراين سفت كردن پره يا كشيدن آن بايد سرپره را با آچار پره در جهت خلاف عقربه هاي ساعت بگردانيد تا سفت شود و براي شل كردن پره بايد سر پره را در جهت عقربه هاي ساعتبگردانيد ،حالا براي اينكه لنگ گيري طوقه را ياد بگيريم ،فرض مي كنيم در محدوده اي يهاندازه پنج پره (يعني قسمتي از طوقه كه پنج پره به آن متصل است ) طوقه به يك سمت كشيده مي شود (به اين جهت ،جهت كشيدگي مي گوييم ) از اين پنج پره ،سه پره به يك طرف توپي چزخ متصل هستند و دو پره ديگر به طرف مقابل توپي متصل هستند . براي اينكه لنگي طوقه گرفته شود ابتدا بايد از پنج پره متصل به كمان لنگ ،پره هايي كه در جهت كشيدگي هستند كمي شل شوند و سپس پره هايي كه در جهت كشيدگی نيستند كمي سفت شوند و اگر هر پنج پره شل بودند ،فقط پره هاي طرف مقابل كشيدگي ،سفت شوند و در نهايت دوباره لنگی طوقه آزمايش شود كه شل ،يا بيش از حد سفت نباشند . هنگام شل يا سفت كردن تمام پره ها كافي است همه سرپره ها به يك اندازه (مثلا يك چهارم دور يا نيم دور ) شل يا سفت شوند . اگر پره ها بيش از حد سفت باشند در دست اندازها بريده ميشوند . ب - لنگی به بالا و پايين : در تاب كله ، طوقه به چپ و راست انحراف ندارد ، ولي در بعضي از قسمتها طوقه بالا مي آيد و هنگامی كه روي دوچرخه هستيد احساس مي كنيد زين يا فرمان در هر دور چرخ يك ضربه مي زند . علت تاب كله اين است كه پره هاي چپ و راست در يك كمان كشيده شده اند و در كمان مقابل شل هستند و قسمتي از طوقه كه در طرف پره هاي شل قرار دارد ايجاد برآمدگي در طوقه مي كند . دراين حالت ،بايد پره ها طرف مقابل برآمدگي طوقه را شل و پره هاي طرف برآمدگی طوقه را سفت كنيد . گاهي لنگي طوقه مجموعه اي از تركيب اين دو نوع لنگي است و گاهي بر اثر ضربه آنقدر شدت لنگي زياد است كه اصطلاحا می گويند طوقه تاب خورده است . در اين صورت با پره كشي (تنظيم پره ) لنگي قابل برطرف كردن نيست . تنظیم ترمزها : در تمامی سیستم ترمزهای سیمی بر روی دسته ترمز و محل خروج سیم ترمز مهره ای قرار دارد که با چرخش آن می توانید فاصله قرار گرفتن لقمه ها به طوقه یا لنت به دیسک را کم و زیاد کنید . اگر ضخامت لنت یا لقمه شما به نیمه رسیده باشد دیگر از بالا تنظیم نمی شود و به اصطلاح از بالا سیم برای جمع کردن فضای ندارد و باید محل اتصال سیم در پایین سیستم ترمز جمع شود. تنظیمات روی خود سیستمهای ترمز شامل دو نوع سیستم رایج هستند . الف )در سیستمهای که بر روی طوقه عمل می کنند : رایجترین آنها سیستم وی برک است که دو پیچ تنظیم در کنار بازوهای عمل کننده وجود دارد که فنر موجود را شل یا سفت می کند . در ابتدا فنر که به صورت میله ای باریک و بلند در راستای پایه ها یا بازوها است را از قسمت بالا آزاد می کنید و به سمت پایین کمی فشار می دهید تا خاصیت فنریش دوباره تجدید شود و سپس جاگذاری می کنید . بعد دو پیچ تنظیم در کنار پایه ها و نزدیک پیچ اتصال پایه ها به تنه وجود دارد با شل و سفت کردن پیچها می توانید قدرت فنر هر طرف بازو را بسته به نزدیکی لقمه به طوقه یا دوریش تقویت یا کاهش دهید .فاصله لقمه ها از طوقه از 2/0 تا 4/0 است .  
اگر لقمه از یک طرف با طوقه فاصله دارد با کاهش قدرت فنر توسط شل کردن پیچ آن طرف بازو ، ببینید که به طوقه نزدیک شد و باید هر دو لقمه به یک فاصله از طوقه قرار داشته باشند ، اگر با یک طرف موافق نتیجه نگرفتید آنگاه با سفت کردن پیچ و یا همان تقویت فنر طرف مقابل به تنظیم فاصله ها بپردازید. با ترمز گیری به قرار گیری محل لقمه ها بر روی طوقه توجه کنید ، اگر لقمه بر روی خط ترمز طوقه قرار ندارد و بالا و پایینتر آن هنگام ترمز گیری به طوقه می چسبد و یا دو سر لقمه در یک راستا نیستند با شل کردن پیچ لقمه ها آنرا تنظیم کنید و با فشردن ترمز و چسبیدن لقمه ها به طوقه پیچ مذبور را محکم کنید . 
در صورتی که گوشت لقمه ها تمام شود باید آنها را به طور کامل تعویض کنید . البته برخی لقمه ها قابلیت تعویض گوشت لقمه را دارند که با خارج کردن پین مربوطه و تعویض با گوشت جدید و جاگذاری همان پین قابلیت استفاده مجدد می یابند. تنظیم طبق قامه : دو پیچ در روی طبق قامه موجود می باشد . 1) پیچ سمت تنه :برای تنظیم درست محل قرار گیری راهرو طبق قامه بر بزرگترین طبق باید این پیچ را شل و سفت کنید . با چرخش در جهت خلاف عقربه ساعت یا شل کردن و بیرون آمدن پیچ ، این راهرو به سمت تنه نزدیک شده و با چرخش در جهت عقربه های ساعت به سمت بیرون هدایت می شود . 
2) پیچ سمت بیرون: برای تنظیم درست محل قرار گیری راهرو طبق قامه بر کوچکترین طبق به این صورت عمل می کنید: در جهت عقربه ساعت این راهرو به به سمت تنه نزدیک شده و بالعکس . میزان تنظیم این پیچها باید به اندازه باشد که زنجیر بر روی هر یک از طبقها ، بین راهرو طبق عوض کن باشد . تنظیم شانژمان : برای تنظیم شانژمان علاوه بر پیچاندن مهره دو سر کابل ، بر روی شانژمان به مانند طبق قامه دو پیچ وجود دارد و یک پیچ نیز در بالا شانژمان جدا از دو پیچ کنار هم برای تنظیم فاصله قرار گیری چرخ دنده بالای شانژمان با خودرو وجود دارد که با تنظیم آن فاصله بین وسط چرخ دنده کوچک بالای شانژمان با لبه دنده های خودرو باید بین 30 تا 33 میلیمتر باشد . 
در تنظیم شانژمان وقتی از عقب چرخ به آن می نگرید باید دو چرخ دنده کوچک شانژمان که در یک امتداد هستند باید با چرخ دندهای خودرو در یک راستا باشند . یعنی یک بار با کوچکترین چرخ دنده خودرو تنظیم می کنید و بار دیگر با بزرگترین چرخ دنده خودرو. 1) تنظیم با بزرگترین خودرو : برای این تنظیم باید زنجیر و شانژمان را بر روی بزرگترین چرخ دنده خودرو قرار بدهید و با تنظیم دو پیچ کنار هم و تنظیم پیچ پایین تر یا سمت بیرونی سعی کنید تا چرخ دندهای شانژمان با چرخ دندهای بزرگ خودرو در یک امتداد قرار بگیرند . با چرخش در جهت خلاف عقربه ساعت به سمت طوقه نزدیک شده و با چرخش موافق عقربه های ساعت به سمت بیرون هدایت می شود . 2)تنظیم با کوچکترین خودرو : با قرار دادن زنجیر و شانژمان روی کوچکترین چرخ دنده خودرو و با پیچاندن پیچ بالای یا سمت طوقه آنرا تنظیم می نماید که با چرخش در جهت عقربه های ساعت به سمت طوقه هدایت شده و بالعکس . برای اینکه پیچها را به یاد داشته باشید: پیچ بالای یا نزدیک تنه مربوط به کوچکترین یا همان نزدیکترین خودرو به شانژمان است . پیچ پایین یا سمت بیرونی مربوط به دورترین چرخ دنده خودرو یعنی بزرگترین آنها به شانژمان است .
در مورد آسیبها و شکستگیهای تنه ، تنها تنه های آهنی و کرومولی امکان جوشکاری و تعمیر دارند و تنه های آلومنیومی و کربنی باید تعویض شوند و به هیچ وجه جوش پذیر نیستند و حتی در صورت جوشکاری در تنه های آلومنیومی یا تعمییر و چسباندن الیاف کربن در تنه های کربنی این تنه ها ترمیم نمی شوند و برای حفظ جان باید تعویض شوند .