زنان، به عنوان نیمی از پیكره اجتماع و مهمترین عامل انتقال ارزشها در خانواده، از نقش و جایگاه مهمی در عرصههای اجتماعی برخوردارند؛ به گونهای كه میتوان ادعا كرد، زن میتواند عامل سعادت یا شقاوت جامعه باشد.
با اینكه زنان یكی از اركان تربیت در اجتماع محسوب میشوند، اما وضعیت آنها در دوره آخرالزمان، آنچنان به ابتذال كشانده میشود كه خطر آن را حتی جوامع اسلامی به صورت جدی احساس میكنند. از این رو در روایات آمده است كه روزی پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله وسلم در جمع اصحاب خود فرمودند:
«كیف بكم اذا فسدت نسائكم و فسق شبابكم و لم تأمروا بالمعروف بل أمرتم بالمنکر و نهیتم عن المعروف و اذا رأیتم المعروف منكراً و المنكر معروفاً؛1 چگونه است حال شما، هنگامی كه زنهای شما فاسد شوند و جوانان شما به فسق و فجور گرایش یابند و شما نیز به جای امر به معروف، امر به منكر و نهی از معروف نمائید؛ معروف را منكر بپندارید و منكر را معروف؟»
این احادیث، هشداری به جامعه، خصوصاً زنان است كه آگاه به خطرات احتمالی باشند و هیچگاه منزلت، وظیفه انسانی و اسلامی خود را فراموش نكنند.
روابط اجتماعی پیش از ظهور
احادیث دینی به ما گزارش دادهاند كه روابط اجتماعی در واپسین سالهای پیش از ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف ، شكل ویژهای به خود خواهند گرفت. سمت و سوی روابط در آن روزگار، به گونهای خواهد بود كه افزون بر تأمین نكردن منافع و مصالح اخروی انسانها، با منافع زندگی دنیایی و اجتماعی انسان نیز ناسازگار است و زندگی بشر را به سویی میبرد كه جز گسست و ناپایداری و سرانجام، نیستی و زوال جامعه، چیز دیگری به دنبال نخواهد داشت. در این زمینه، شاخصههایی از روابط اجتماعی در روزگار پیش از ظهور و ناهنجاریهای ناشی از آن، وجود دارد که عبارتند از:
الف) گسست اجتماعی: جامعهشناسان، همبستگی و انسجام اجتماعی را برای پایایی و پویایی سازمان اجتماعی، ضرورتی انكار ناپذیر دانستهاند. روشن است كه گسست بین گروههای اجتماعی و آحاد اعضای جامعه و وجود تفرقه و جدایی میان آنها به استواری و پیشرفت جامعه آسیب رسانده و به سرعت، زمینه زوال و اضمحلال آن را فراهم میآورد.
روایات اسلامی در گزارشات خود از عصر پیش از ظهور، به وجود گسست اجتماعی در بین گروههای اجتماعی و از جمله زنان، اذعان میكنند. برای مثال، محمد بن مسلم نقل کرده که به امام باقر علیه السلام گفتم: «یابن رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم ، قائم شما عجل الله تعالی فرجه الشریف چه وقت ظهور خواهد كرد؟» امام فرمود: «هنگامی كه مردان، خود را شبیه زنان و زنان، خود را شبیه مردان كنند. آنگاه كه مردان به مردان و زنان به زنان اكتفا كنند.»2
ب) شیوع كجرویهای اجتماعی: زندگی اجتماعی انسان، تحت حاكمیت قواعد و هنجارهای اجتماعی است كه برخی رفتارها را مناسب و برخی را نامناسب تعریف میكند. روشن است كه سرپیچی از این قواعد رفتاری، همه كنشها را دستخوش هرج و مرج و از هم گسیختگی میكند كه از این حالت به «كجروی اجتماعی» تعبیر میشود.