آیه نورانی شب بیست و نهم ماه مبارک رمضان

در عبادت و یاد خداست که انسان، خود را پیدا می کند، خود را واقعاً باز می یابد

فریاد بزن در دل خود یاد خدا را
یک بار دگر زمزمه کن نام خدا را

هرگاه نگاهت به افق ها نظری داشت
در بال سحر نیک ببین ماه خدا را

ياد خدا به انسان بينائى و روشنائى مى بخشد، و قدرت شناخت واقعيتها به او مى دهد، شناختى كه نتيجه اش نجات از چنگال وسوسه ها است.

خدا  وجود دارد! فقط بعضی از مردم به یاد او نیستند و کارهایی که او خواسته انجام نمی دهند، یادشان می رود که به او مراجعه کنند و دنبالش بروند. برای همین است که این همه درد و رنج در دنیا وجود دارد... آری به راستی خدا همیشه هست و مراقب ماست. تنها کافیست او را یاد کنیم، در مسیری که او خواسته قدم برداریم ، آنگاه خالصانه صدایش کنیم و او را به یاری بخوانیم

امام حسن عسکری علیه السّلام فرمودند:

زياد ياد خدا و ياد مرگ باشيد و قرآن را زياد بخوانيد و برپيامبراكرم (صلى الله عليه و آله) فراوان درود فرستيد كه درود بر رسول خدا (صلى الله عليه و آله) ده حسنه به شمار مى رود.

شكّ نيست كه منظور از ياد خدا تنها ذكر لفظي نيست، بلكه خدا را در درون جان حاضر ديدن و به ياد علم و قدرت بي‌پايان و رحمت وسيعش بودن است. اين توجّه به خدا روحيه‌ سرباز مجاهد را تقويت مي‌كند و در پرتو آن احساس مي‌نمايد كه در ميدان مبارزه تنها نيست. تكيه‌گاه نيرومندي دارد كه هيچ قدرتي در برابر آن مقاومت نمي‌كند و اگر هم كشته شود به بزرگترين سعادت، يعني سعادت شهادت رسيده است و در جوار رحمت حقّ رستگار خواهد بود، خلاصه ياد خدا به او نيرو و آرامش و قوّت و قدرت و پايمردي مي‌بخشد.

امام باقر علیه السّلام فرمودند:

یاد خدا از نمازگزاران، بالاتر از ياد آنان از خداوند است، مگر نمى بينى كه خداوند مى فرمايد: مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم؟

ذكر خدا در جمله به معناي ياد خدا در دل و در زبان است چه اين هر دو قسم ذكر است و معلوم است كه آن چيزي كه مقاصد آدمي را از يكديگر مشخص و جدا مي‌كند آن حالات دروني و قلبي انسان است.

امام علی علیه السّلام فرمودند:

بدانيد كه آرزو عقل را گمراه كرده و باعث فراموشي ياد خدا مي گردد، پس آرزو را دروغ انگاريد، زيرا آرزو فريب دهنده و آرزومند فريب خورده است.

«مرداني كه نه تجارت و نه داد و ستدي آنان را از ياد خدا و برپا داشتن نماز و دادن زكات به خود مشغول نمي‏دارد و از روزي كه دل‏ها و ديده‏ها در آن زيرورو مي‏شود، مي‏هراسند.»(نور/37)

توجه به خدا در ايجاد آرامش قلبي بدين جهت است كه: 1- خداوند، هدف نهاييِ فطرت انسان است و انسان ناخودآگاه در طلب اين مطلوب نهايي در حركت است و تا به او نرسد، آرام نمي‏گيرد. 2- كسي كه توجه به خدا ندارد در واقع به غير او كه همان دنيا و مظاهر آن باشد، دل بسته است. اين فرد هر مقدار از نعمت‏ها و بهره‏هاي دنيا برخوردار گردد در هراس و دلهره‏ي بيش‏تري قرار ميگيرد؛ زيرا دايم در حسرت امري است كه نصيب او نشده و در اضطراب است كه آنچه دارد از دست ندهد. بنابراين گرفتار رنج و اندوه دايمي ميشود و با كوچك‏ترين سختي و مصيبتي تعادل روحي خود را از دست داده، زندگي سخت و محنت باري را خواهد داشت. ترسيم قرآن از اين بحران روحي چنين است:

«وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَي»(طه/124) و هر كس از ياد من روي (و دل) بگرداند، در حقيقت زندگي تنگ (و سختي) خواهد داشت و روز رستاخيز او را نابينا محشور مي‏كنيم.

روي گرداني از ياد خدا دو ثمره‏ي بسيار تلخ دارد: 1) داشتن زندگي ناگوار و تنگ 2) دوست شدن با شيطان همان‏گونه كه قرآن مي‏گويد:

«وَمَن يَعْشُ عَن ذِكْرِ الرَّحْمَنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطَانًا فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ»(زخرف/36) و هر كس از ياد (خداي) رحمان دل بگرداند، بر او شيطاني مي‏گماريم تا براي وي دم‏سازي باشد.

خدایا می خواهم آنگونه زنده ام نگاه داری که نشکند دلی از زنده بودنم 
و آنگونه مرا بمیرانی که کسی به وجد نیاید از نبودنم

امر به ذكر خداى تعالى با (( تضرع )) و (( خيفه )) و در صبح و شام

(( تضرع ))از (( ضراعه )) و به معناى تملق توام با نوعى خشوع و خضوع است ، و (( خيفه )) يك نوع مخصوصى از ترسيدن را گويند، و منظور از آن ، آن نوعى است كه با ساحت مقدس بارى تعالى مناسب است ، بنابراين در معناى (( تضرع ))ميل و رغبت به نزديك شدن به شخص متضرع اليه ، و در معناى (( خيفه )) پرهيز و ترس و ميل بدور شدن از آن شخص نهفته است ، پس مقتضاى اينكه ذكر را توصيف كرد به دو وصف تضرع و خيفه ، اين است كه آدمى در ذكر گفتنش حالت آن شخصى را داشته باشد كه چيزى را هم دوست دارد و به اين خاطر نزديكش مى رود و هم از آن مى ترسد و از ترس آن به عقب برگشته و دور مى شود، و خداى سبحان هر چند خير محض است ، و شرى در او نيست ، و اگر شرى به ما مى رسد از ناحيه خود ما است ، و ليكن خداى تعالى ذو الجلال و الاكرام است ، هم اسماء جمال را دارد كه ما و هر چيزى را به تقرب به درگاهش دعوت نموده و بسويش جذب مى كند، و هم داراى اسماء جلال است كه قاهر بر هر چيز است ، و هر چيزى را از او دفع و دور مى كند، پس ذكر شايسته او كه داراى همه اسماء حسنى است به اين است كه مطابق با مقتضاى همه اسماءش بوده باشد چه اسماء جماليه او و چه اسماء جلاليه اش (نه اينكه تنها بر طبق اسماء جماليه اش ‍ باشد) و اين صورت نمى گيرد مگر اينكه تضرعا و خيفه و رغبا و رهبا باشد.
(( بالغدو و الاصال )) ظاهر اين جمله اين است كه قيد جمله (( و دون الجهر من القول )) باشد و در نتيجه تنها ذكر قولى است كه به دو قسم ذكر در صبح و ذكر در شام تقسيم مى شود نه ذكر قلبى ، آن وقت با بعضى از فرائض يوميه نيز تطبيق مى كند.
(( و لا تكن من الغافلين ))  اين جمله تاكيد امر به ذكر در اول آيه است ، و در آن از خود غفلت ، نهى نكرد بلكه از داخل شدن در زمره غافلان نهى فرمود، و مقصود از غافلان آن كسانى هستند كه غفلت در ايشان مستقر شده .
با اين بيان روشن مى شود آن ذكر مطلوبى كه در اين آيه به آن امر شده عبارت است از اينكه انسان ساعت بساعت و دقيقه بدقيقه بياد پروردگارش باشد،

و اگر احيانا غفلت و نسيانى دست داد مجددا مبادرت به ذكر نموده و نگذارد كه غفلت در دلش مستقر گردد، و در آيه بعدى نيز دلالت بر اين معنا هست ، و بزودى خواهد آمد.
پس آنچه كه از آيه استفاده مى شد استمرار بر ذكر خدا در دل است در حالت تضرع و خيفه ساعت بساعت و ذكر به زبان در صبح و شام .

ترجمه تفسير الميزان جلد 8 صفحه : 501

برگرفته از سایت غدیر

http://darmahfelequran.blogfa.com/cat-9.aspx

آخوند ملاّ محمّد كاشى
در شرح احوال آخوند ملا محمّد كاشانى ، استاد آقا نجفى قوچانى و حاج آقا رحيم ارباب اصفهانى و بسيارى از ديگر اعاظم ، آورده اند:
((هر نيم شب ، نمازى چنان به سوز و گداز مى خواند و بدنش به لرزه مى افتاد كه از بيرون حجره صداى حركت استخوانهايش احساس مى شد)).
روزى پس از ختم درس ، يكى از طلاّب به مَدْرس آن بزرگوار آمد و گفت : آقا، اين آقا شيخ مى گويد كه ديشب به وقت سحر ديدم كه از در و ديوار صداى ((سبّوحٌ قدّوس ، ربّنا و ربّ الملائكة و الرّوح )) بر مى آيد و چون نگريستم ديدم كه آقاى آخوند در سجده ، اين ذكر را مى گويد. آخوند فرمود: اين كه در و ديوار به ذكر من متذكّر باشند امرى نيست ؛ مهمّ آن است كه او از كجا محرم اين راز گشته است )).⁽⁴²⁾

رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله فرمودند:
هنگامى كه مردى از خواب شب برخيزد و همسرش را نيز بيدار كند و هر دو دو ركعت نماز بخوانند، آنان از ذاكرين خداى متعال محسوب مى شوند كه بسيار ذكر خدا مى گويند.⁽⁴³⁾

http://www.ghadeer.org/site/qasas/lib/n_shab/namazs02.htm

حجة الاسلام شفتى
((اين سيد بزرگوار پيوسته مراقب بارى تعالى بود و چيزى او را از حالت حضور و مراقبت باز نمى داشت ، گوشه هاى چشم او از كثرت گريه كردن در مقام تهجّد مجروح شده بود.
يكى از نزديكان اين بزرگوار گفته است : با آن مرحوم به يكى از روستاها رفتيم ، شب را در راه گذرانديم . سيّد به من فرمود: نمى خوابى ؟ من رفتم كه بخوابم ، چون سيّد گمان كرد كه من خوابيدم برخاست و مشغول نماز شد، به خدا قسم ديدم بندهاى دوش و اعضايش مى لرزيد به طورى كه كلمات نماز را از شدت حركت فكّين و اعضا مكرّر مى نمود تا آن را صحيح ادا كند.
گويند از شدّت حضور قلبى كه در پيشگاه خداوند داشت ، بندهاى دوشش ‍ مى لرزيد و به محض اين كه مجلس از مردم خلوت مى شد، اشكش جارى مى گشت ، جارى شدن اشك او مقارن بيرون رفتن آخرين فرد مجلس ‍ بود.

http://www.ghadeer.org/site/qasas/lib/n_shab/namazs02.htm