آیه نورانی شب بیست و نهم ماه مبارک رمضان

دو بیت از سعدی

چنان لطف او شامل هر تن است
که هر بنده گوید خدای من است
چنان کار هرکس به هم ساخته
که گویا به غیری نپرداخته

ياد خدا در همه حال و در هر روز و در صبحگاهان و شامگاهان مايه بيدارى دلها و كنار رفتن ابرهاى تاريك غفلت از دل آدمى است ،

ياد خدا همچون باران بهارى است كه چون بر دل ببارد، گل هاى بيدارى ، توجه ، احساس ‍ مسؤ وليت ، روشن بينى و هر گونه عمل مثبت و سازنده اى را مى روياند

در مواقع شادی ، ستایش "خدا"

در مواقع سخت ، یافتن "خدا"

در مواقع آرام ، پرستش "خدا"

در مواقع دردناک ، اعتماد به "خدا"

و در تمامی مواقع تشکر از "خدا" را فراموش نکن . . .

آن ذكر مطلوبی كه در این آیه به آن امر شده عبارت است از این كه انسان ساعت به ساعت و دقیقه به دقیقه به یاد پروردگارش باشد، و اگر احیاناً غفلت و نسیانی دست داد مجدداً مبادرت به ذكر نموده و نگذارد كه غفلت در دلش مستقر گردد

جواب:ياد خداوند به معنى حضور خدا در متن زندگي و به عبارتي، در عمل و كردار است. بديهى است هر قدر معرفت آدمى به ذات بارى و خداوند بيشتر باشد، زمينه سلامتى و پرهيز از آفات در او بيشتر مى‏شود.اين مرحله در روايات به عنوان اشدالاعمال يا سخت‏ترين كارها نام برده شده است.در حديث مى‏خوانيم كه امام باقر (عليه السلام) مى‏فرمايد:«ثَلاثٌ مِنْ اشَّد ما عَمِلَ الْعِباد: انْصافُ الْمَرءِ مِنْ نَفْسِهِ وَ مُواساةُ الْمَرءِ اخاهُ وَ ذِكْرُاللَّه عَلى‏ كُلِ حالٍ وَ هُوَ انْ يَذْكُرَاللَّه عَزَّوَجلَّ عِنْدَالْمَعْصِيه يَهُّمُ بها فَيَحُولُ ذِكْرُاللَّه بَيْنَه وَ بَيْنَ تِلْكَ الْمَعْصِيَة.[1]؛ سه عمل است كه از سخت‏ترين اعمال است: انصاف خواستن از خود، مواسات با برادر دينى و ياد خدابودن در همه حال و آن عبارت است از اين كه شخص به هنگام هوسرانى و گناه ياد خدا كند و ياد خدا ميان او و گناه فاصله شود.

امام على (عليه السلام) در اين باره مى‏فرمايد:وَلكِنْ ذِكْرُاللَّه فِى كُلِ موطن اذا هَجَمَتْ عَلى‏ طاعَتِهِ او مَعْصِيَتِهِ[2]ياد خدا در همه جا به اين معنى است كه هنگام اطاعت يا معصيت خدا به وظيفه خود عمل كنى.

در دعاى امام سجاد (عليه السلام) نيز مى‏خوانيم:و اجْعَلْنا مِنَ الذِينَ اشْتَغَلَوا بِالذِكْرِ عَنِ الشَهَوات وَ خالَفُوا دَواعِى العزة بِواضِحاتِ الْمَعْرِفَة ...[3]؛و ما را از كسانى قرارده كه با ياد تو از خواهش‏هاى نفسانى باز ماندند و به سبب معرفت دقيق با انگيزه‏هاى قدرت‏طلبى مخالفت كردند.

از ترجمه اين روايات روشن مى‏شود ياد الهى به معنى واقعى از عوامل مهم تهذيب نفس و سبب پرورش فضائل اخلاقى و سازندگى روح انسانى مى‏گردد.آرى ياد الهى قلب را نورانى مى‏كند و سبب نزديك شدن آدمى به منبع كمال مطلق مى‏گرداند.امروزه بسيارى از چالش‏هاى خانوادگى و بحران‏هاى اخلاقى به جهت فاصله گرفتن از خدا و ذكر الهى است. بروز حوادث اجتماعى و خانوادگى، بيمارى‏هاى لاعلاج و مشكلات اخلاقى وقتى به اوج مى‏رسد، هر يك از پدران و مادران يكديگر را به كوتاهى متهم كرده، بر شدت بحران‏ها مى‏افزايند، در حالى كه اگر ياد خدا و توجه به صفات آن حكيم على الاطلاق باشد رويارويى با اين مشكلات را آسان‏تر كرده و موجب مى‏شود اعضاى خانواده،مشكلات را در زندگى، مثبت و تكامل بخش تلقى كنند و زمينه‏هاى سازگارى با چنين حوادث را فراهم نمايند.

یکی از دلایل غفلت ما انسان ها از یاد خدا ،انجام گناه و سرگرم شدن در این دنیای فانی است . به همین خاطر خداوند ، خود را به عنوان ذکر و یادآور معرفی می کند و می فرماید : ای بنده ی من ! حواست به من خالق هم باشد ، نکند که ظواهر دنیای فریبنده تو را فریب دهد و همه چیز را فراموش کنی ؟!

یاد خدا به ما این نیرو و قوت را می دهد که اگر با خدا و به یاد او باشیم ، امدادهای غیبی او ما را تنها نخواهد گذاشت و در وقت نیاز به ما خواهد رسید

یاد خدا و توجه و احساس حضور دائم عبد در محضر پر احتشام و عظمت الهی سبب می شود كه در كنار عظمت حضرت حق هیچ چیز بزرگ به نظر نیاید و توجه عبد را به خود جلب نكند و بود و نبود آن در او اثر نگذارد . دنیا و مافیها و اهل دنیا و آنچه از ثروت و قدرت و علم و ... كه دارند در برابر عظمت الهی حقیر و ناچیزند لذا كسی كه دائم به یاد خداست به آنها بی اعتنا می شود و از آنها متاثر نمی گردد . همچنین خود را در برابر عظمت الهی حقیر و ناچیز می بیند و از كبر و خود بزرگ بینی مصونیت می یابد . علی ( ع ) : عظم الخالق فی انفسهم فصغر ما دونه فی اعینهم .

انسان به گونه ای است كه وقتی احساس می كند چشمی به او می نگرد ، نوعی حیا و ادب بر او مستولی می گردد كه بسیاری از كارها را كه در تنهایی به راحتی انجام می داد ، شرم می كند كه آنها را انجام دهد . هرچه صاحب نگاه در نظر شخص عظیمتر و مهمتر باشد این حیا و ادب عمق بیشتری می یابد . عبدی كه دائم به یاد خداست و همواره خود را در محضر و منظر فرمانروای عالم هستی احساس می كند ، حیا می كند كه در برابر نگاه پروردگار مرتكب اعمال زشت شود و خود را به معصیت آلوده سازد . برای كسی كه خود را در منظر پروردگار احساس می كند مهم و مؤثّر نیست كه بشر ضعیفی هم علاوه بر خدا او را می بیند ، یا نمی بیند .

لذات مادی تا جایی جلوه و جذابیت دارند و می توانند انسان را در دام خود اسیر و به خویش وابسته سازند كه شخص لذت بالاتری را تجربه نكرده باشد . شعله شمع كه در تاریكی شب جلوه گری می كند و نگاهها را به خود خیره می سازد به هنگام تابش آفتاب عالمتاب بازارش رونقی ندارد و حتی كسی متوجه روشن بودن آن نیز نمی شود . لذایذ جسمانی لذت حیوانات است ، لذت انسان لذت روح است همچون لذت علم و هنر و معنویت . بالاترین لذت انسانی كه به طور نامحدود روح را در جاذبه خود جلب و از جاذبه هر چه جز آن رها و وارسته می سازد لذت یاد خداست . یاد محبوب چنان حلاوتی در كام جان عاشق ایجاد می كند كه با وجود آن رونق بازار همه لذایذ و شیرینیهای مادی از بین می رود . پیامبر اكرم ( ص ) از ذكر و مناجات حق چه لذتی احساس می كرد كه پس از یك روز تلاش و تقلا برای هدایت مشركان و كافران و آزار دیدن به دست آنان ، آن هم در شرایطی كه از شدت گرسنگی سنگ بر شكم می بست ، شب هنگام كه به خانه باز می گشت ، تا صبح در حالی كه برپا ایستاده بود ، ر و به قبله به مناجات و ذكر خدا مشغول بود و كوچكترین میلی به خواب و استراحت در خویش احساس نمی كرد ؟

یاد خدا امید را در دل ها زنده می کند و یاآور می شود که ناامیدی در درگاه الهی هیچ معنایی نخواهد داشت

خداوند می ‌فرماید: « وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَةً ضَنْكاً ؛ كسی كه از یاد من اعراض كند و یاد خدا را فراموش كند، زندگی برای او سخت می شود و در مضیقه زندگی خواهد کرد»