خودباختگي در مسابقات بزرگ
كائوري آراكي - مترجم: ريحانه سادات روحاني
خودباختگي، ناتواني در به انجام رساندن فعاليت‌ها در حد استاندارد اوليه است. معمولاً «اضطراب زياد» عامل اصلي خودباختگي است كه مستقيماً به كاهش سطح عملكرد منجر مي‌شود. پتانسيل اوليه خودباختگي در هر ورزشكار به خود فرد و شرايط او بستگي دارد (اسكات و پلي‌چيوني،1982). خودباختگي معمولاً زماني اتفاق مي‌افتد كه ورزشكار بيش از حد به نظر ديگران (مربي، هم‌تيمي‌ها و تماشاگران) در مورد عملكرد خود، اهميت دهد. علاوه بر اين، فاصله ميان هدف ورزشكار در مسابقه و عملكرد واقعي او، از ديگر عوامل خودباختگي محسوب مي‌شود.
نمونه‌هايي از خودباختگي در ورزش
1) در مسابقه دوميداني، يكي از دونده‌هاي برتر كه انتظار مي‌رود به مقام اول برسد، به دليل افزايش اضطراب حاصل از انتظار، نسبت به صداي شليك تير با تأخير واكنش نشان مي‌دهد.
2) در مسابقه تنيس، يكي از تنيس‌بازان، توپ آساني را از دست داده و بلافاصله مرتكب دو خطا مي‌شود. بازيكني كه از بروز اشتباهات متوالي و زودهنگام مي‌ترسد، خطاهاي بيشتري مرتكب شده و در نتيجه سطح عملكردش كاهش مي‌يابد.
3) در مسابقه بسكتبال، بلند بودن صداي تشويق تماشاچيان خودي، ممكن است باعث افزايش توجه يكي از بازيكنان به خود شده و در نتيجه منجر به بروز خطا در عملكرد فرد گردد (شلنكر، فيليپس، بونچي و شلنكر ، 1995).
خودباختگي چگونه به عملكرد آسيب مي‌رساند؟
در صورتي كه اضطراب بيش از حد لازم براي فعاليت مورد نظر افزايش يابد، باعث كاهش سطح عملكرد مي‌گردد (سانستروم و برناردو ، 1982). علاوه بر اين ترديد در سطح عملكرد خود و تمايل به تحت تأثير قرار دادن ديگران نيز به افزايش اضطراب منجر مي‌شود (شلنكر، فيليپس، بونچي و شلنكر، 1995). به اين ترتيب با پيش‌آمدن حالت خودباختگي، تمركز ورزشكار بر بازي كه كنترل كننده فيزيكي عملكرد اوست، از دست مي‌رود.
راه‌هاي پيشگيري از خودباختگي
1) بيش از آنكه براي خوشامد ديگران تلاش كنيد، به خاطر خود به فعاليت بپردازيد.
2) اهدافي واقعي براي خود برگزينيد كه در رقابت برايتان قابل دستيابي هستند.
3) پيش از شروع مسابقه با استفاده از تصويرسازي، فنون و شيوه‌هاي مورد نظرتان را بازبيني كنيد.
4) پيش از شروع مسابقه و در طول آن جملات مثبت به خود بگوييد.
5) پيش از آغاز مسابقه تمرينات آرام‌سازي عميق عضلات يا مراقبه انجام دهيد.
6) پيش از آغاز مسابقه با استفاده از موسيقي افكار منفي را كنترل كرده و در نتيجه تمركز خود را تقويت كنيد.
معمولاً ورزشكاران وقتي براي جلب توجه ديگران تلاش مي‌كنند و يا نسبت به عملكرد خود ترديد دارند، دچار خودباختگي مي‌شوند. از آنجايي كه پتانسيل خودباختگي در افراد مختلف متفاوت بوده و به شرايط نيز بستگي دارد، پيشگيري از آن كار چندان ساده‌اي نمي‌باشد و به همين دليل توصيه مي‌شود ورزشكاران روش‌هاي مختلف كنترل خودباختگي را آزموده و شيوه‌اي را كه كارآيي بيشتري براي آنها دارد، پيدا كنند.
