دل شكستن و آزردن خاطر پدر و مادر بدبختى انسان در دنیا و آخرت
عاق والدین (خشم آوردن و دل شكستن و آزردن خاطر پدر و مادر) از گناهان كبیره و سبب بدبختى انسان در دنیا و آخرت و به تجربه ثابت شده كه موجب كوتاهى عمر و تلخ و سخت شدن زندگى بر انسان، و فقر و پریشانى انسان مى شود. در آیات و روایات از آن مذمت شده، و بدترین نوع قطع رحم است.

خداوند تبارك و تعالى مى فرماید:
(فَلا تَقُلْ لَهُما أُفّ);[1] حتى كلمه ى افّ (كلمه و سخن ناخوشایند) نباید به آنان (پدر و مادر) بگویید.

در حدیثى امام صادق(علیه السلام) مى فرماید:
اگر خداوند چیزى را كم تر از افّ گفتن مى دانست، آن را نهى مى فرمود.


رسول خدا(صلى الله علیه وآله)مى فرماید:
كن باراً و اقصر على الجنة و ان كنت عاقاً فَاقْصِر على النار[2]; (با پدر و مادر) نیكو رفتار باش، تا در بهشت جاى گیرى و اگر عاق شوى، در آتش جهنم خواهى بود.

و در حدیث قدسى وارد شده كه خداوند مى فرماید:
به عزّت و جلال و علّو شأن خودم سوگند، اگر عاق والدین، مثل همه ى انبیا عمل كند از او نمى پذیرم[3].

امام صادق(علیه السلام)نیز مى فرماید:
و اذا كان یوم القیمه كُشف غطآء من اغطیة الجنة فوجد ریحها من كانت له روح من مسیرة خمسمأة عام الاّ صنفاً واحداً، فقیل له من هم قال العاق لوالدیه[4];

چون روز قیامت شود، پرده اى از پرده هاى بهشت برداشته شود و هر كس داراى روح باشد، بوى بهشت را از پانصد سال راه خواهد شنید، مگر یك دسته. عرض كردند: آنان چه كسانى هستند؟ فرمود: عاق والدین.


از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل شده است كه فرمود:
تمام مسلمانان در روز قیامت مرا خواهند دید، مگر عاق والدین و شراب خوار و كسى كه نام مرا بشنود و بر من صلوات نفرستد[5]. اللهم صلّ على محمد و آل محمد.

در روایات آمده است كه نفرین پدر در حق فرزند رد نخواهد شد و به تجربه ثابت شده است، و سكرات موت و عذاب قبر كسى كه عاق مادر شده باشد سخت خواهد بود.

ضدّ عقوق والدین، احسان و نیكى نمودن به پدر و مادر است ـ چه در حیات باشند و چه فوت كرده باشند ـ كه بهترین سعادت و شریف ترین صفات و نیز موجب تقرب به ذات مقدّس خدا و ثواب و پاداش دنیا و آخرت است; هم چنان كه خداوند آن را هم ردیف عبادت خود قرار داده است.
(وَ قَضى رَبُّكَ أَلاّ تَعْبُدُوا إِلاّ إِیّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً);[6] پروردگار تو فرمان داده است جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیكى كنید.


هم چنین خداوند مى فرماید:
(وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما كَما رَبَّیانِی صَغِیراً);[7]براى ایشان از جهت مهربانى، افتاده و فروتن باش و بگو پروردگارا پدر و مادر مرا رحمت كن، چنان كه مرا در كودكى پرورانیدند.



رسول خدا(صلى الله علیه وآله) مى فرماید:
برّ الوالدین افضل من الصلوة و الصّوم و الحجّ و العمرة و الجهاد فى سبیل الله[8];
نیكى به پدر و مادر، از نماز و روزه و حجّ و عمره و جهاد در راه خدا برتر است.


رسول خدا ص :

نیکی به پدر و مادر عمر را زیاد می کند
رضایت پروردگار در رضایت و خوشنودی پدر و مادر است


امام صادق (ع) :

به پدران خود نیکی کنید تا پسرانتان به شما نیکی کنند.


امام هادی (ع):

آزردن پدر و مادر فقر می آورد و به ذلت می انجامد .



امام صادق(علیه السلام) نیز بعد از سؤال از بهترین اعمال مى فرماید:
اىّ الاعمال افضل؟ قال(علیه السلام): الصلوة لوقتها و برّ الوالدین و الجهاد فى سبیل الله[9]; از امام صادق(علیه السلام)سؤال شد كه چه عملى بهتر است؟ فرمود: نماز اوّل وقت و نیكى به پدر و مادر و جهاد در راه خدا.

هم چنین مى فرماید:
جآء رجل الى النبىّ(صلى الله علیه وآله) فقال: یا رسول الله من أبَر؟ قال اُمّك. قال: ثم من؟ قال امّك. قال: ثّم من؟ قال امّك. قال: ثم من؟ قال اباك[10];

مردى خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله)آمد و پرسید: یا رسول الله به چه كسى احسان كنم؟ فرمود: به مادرت. تا سه بار پرسید، حضرت فرمود: به مادرت، تا بار چهارم، كه فرمود: به پدرت.


در روایات نقل شده است كه اگر پدر و مادر به فرزند خود بدى كنند و یا او را بزنند، فرزند باید با مهربانى و عطوفت با آنها رفتار كند تا اجر و ثواب او بیش تر گردد. اطاعت از پدر و مادر واجب و لازم است و نباید بدون اجازه ى آنها كار مباح و حتى مستحبّى انجام داد و اگر فرزند بدون رضایت والدین به مسافرت برود (غیر از سفر واجب، مثل حج) باید نماز را تمام بخواند، چون سفر معصیت است.