آیه نورانی شب پنجم ماه مبارک رمضان

تذكّرات
o در پايان بحث غيبت ، چند تذكّر لازم است :
1 حرمت غيبت تنها در اين سوره و اين آيه نيست ، بلكه از آيات ديگر مانند آيه (ويل لكلّ همزة لمزة )(241) واى بر هر عيبجوى هرزه گو و آيه (لايحبّ اللّه الجهر بالسوء)(242) خداوند دوست ندارد بدى هاى مردم علنى شود، نيز حرام بودن غيبت استفاده مى شود.
2 در غيبت بايد انگيزه عيب جويى باشد، ولى اگر عيب مردم را براى اصلاح ديگران گفتيم ، مانعى ندارد هر چند شخص راضى نباشد. مثلاً اگر خصوصيّات بيمار را به پزشك بگوييم گرچه بيمار راضى نباشد، اشكالى ندارد.
3 در غيبت بايد شخص معيّن باشد، اگر گفتيم : بعضى چنين و چنانند و مردم مصداق آن بعض را ندانند مانعى ندارد.
4 گاهى عنوان غيبت در كار نيست ، ولى گفته ها به عنوان توهين ، تحقير، اشاعه فحشا مى باشد كه حرام است .

از پیامبر اسلام (ص) روایت شده است: دنبال كشف و یافتن لغزش های مومنان نباشید؛ هر كسی دنبال خطاهای برادرش باشد خدا هم در پی خطاها و عیوب او خواهد بود و هر كس را خدا در پی لغزش هایش بیافتد او را رسوا می سازد، هر چند در درون خانه اش باشد.

در اسلام تاکید شده که گناهان فردی كه اشخاص در خفا انجام می دهند نباید از آنها تجسس و تفتیش شود. رسول گرامی اسلام (ص) هم در حدیثی فرموده است: من فرمان نیافته ام كه دل های مردم را سوراخ كنم یا شكم هایشان را بشكافم (یعنی كار من تفتیش و تجسس نیست).

براى جلوگيرى از بدگمانى نسبت به ديگران بايد به اين نكات توجه داشت:
1ـ بايد در همان مرحله فكر و ذهن، گمان بد را دفع نمود و اجازه ريشه دار شدن به آن نداد.
2ـ بايد راه‏هايى را كه ممكن است با آن عمل و يا رفتار فردى را كه به او بدگمان شده‏ ايم، توجيه كنيم، بررسى نماييم و تا ممكن است عمل او را به نحوى توجيه كنيم و براى آن وجه درستى بسازيم.
3ـ توجه داشته باشيم كه خود ما بدگمانى ديگران را در مورد خود نمى‏ پسنديم، پس براى ديگران نيز نپسنيدم.
4ـ به رفتارهاى خوب و جنبه‏هاى مثبت فردى كه به او بدگمان گشته‏ايم توجه كنيم و تنها به امورى كه موجب بدگمانى ما شده اكتفا نكنيم.
5ـ به دعا و توسل به ائمه(ع) از خداوند بخواهيم دلِ ما را از آلودگى‏ها و بدبينى‏ها پاك كند تا به ديگران محبت بورزيم.
6ـ به حدى به ضعف و نقايص خود بپردازيم تا فرصتى براى پرداختن به عيوب ديگران نيابيم.
سوء ظن نسبت به ديگران موجب وارد شدن ضررهاى فراوان معنوى و حتى مادى به انسان مى‏گردد: حضرت على(ع) فرمود: «مراقب باش كه سوء ظن بر تو غلبه پيدا نكند، به درستى كه بدگمانى هيچ رفاقتى را بين تو و دوستت باقى نمى‏گذارد»

تفتیش عقاید هم ناپسند است. سین جیم كردن افراد تا به عقاید و باورها و افكار آنان دسترسی پیدا كنیم، ناپسند است و گاهی سبب از دست دادن دوستان می شود. در كلمات امام صادق(ع) است: از اعتقادات و افكار مردم تفتیش نكن كه بی دوست می مانی

در اکثر جوامع افراد با عقاید و سلایق مختلف نزدگی می كنند و با هم دوست هستند و زندگی مسالمت آمیزی دارند یا گرایش به افكار و اعتقادات خاصی میان مردم مرزبندی ایجاد كرده است، فلذا ضرورتی ندارد كه انسان تفتیش عقاید كند زیرا چه بسا وقتی فهمید افكارش با آن شخص ناهمگون و ناسازگار است روابطش تیره شود و دوستی ها به هم خورد.

معناي غيبت و موارد جواز آن:
مسأله غيبت عبارت است از بدگويى و پرده‏درى نسبت به حيثيت و آبروى افراد و اينكه در غياب شخصى كارهاى بد و ناپسند و يا عيوب و نقائص جسمى و اخلاقى او را براى ديگران بازگو كردن و به طور كلى گفتن هر چيزى كه غيبت شونده از گفتن آنها ناراحت مى‏شود.
ولى غيبت در موارد خاصى جايز شمرده شده است از جمله:
الف) در مقام مشورت در امور خطيري نظير ازدواج، که اگر انسان عيبي سراغ دارد بايد بگويد
ب ) طرف متجاهر به فسق باشد؛ يعنى، هيچ گونه پروايى نداشته باشد كه علناً به گناه و معصيتى دست بزند، كه در خصوص گناه علنى او غيبت جايز است.
ج) ممكن است فردى را براى سمتى نظير نمايندگى يا رياست قسمتى خاص، نامزد نموده و مورد بحث قرار دهند. در اينجا انسان مى‏تواند اگر نقطه ضعفى را اطلاع دارد كه خداى ناخواسته با پيدا كردن آن سمت، به اسلام و انقلاب ضربه مى‏زند، به مسؤولين گوشزد كند،
د) فرض بفرماييد بيمارى است كه نمى‏خواهد بعضى از اسرارش نزد طبيب فاش شود و از طرفى چاره‏اى نيست و طبيب براى معالجه بايد بداند. در اينجا نيز مى‏توان على‏رغم خواست بيمار، پزشك معالج او را در جريان امر قرار داد. غيبت نسبت به گناهان پنهانى جايز نيست و در نتيجه اگر شخص مبتلا به ارتكاب گناهى است كه ديگران از آن خبر ندارند، ذكر آن گناه حرام است.

تجسس در زندگی دیگران و غیبت کردن از او از ناپسندترین رفتارهای یک انسان است. کاشکی بتونیم وقتی از کسی نقد یا انتقادی داریم حرفمون رو به خود شخص بزنیم. البته به صورت امر به معروف و نهی از منکر. چرا با این کار اگر چنین چیزی صحت داشته باشد به شخص مشکل یا ضعفش را گوشزد نموده ایم تا بکوشد برای از بین بردن آن ولی اینکه بخواهیم آبروی مومنی را نزد دیگران ببریم عمل ناپسندی است و  بخشوده نشدنی. مگر آن که از همان شخص حلالیت بطلبیم.

تجسس و غیبت از دیگران یکی از آفات اجتماعی است. عیبت کردن سبب سرد و سست شدن روابط اجتماعی می شود. در واقع غیبت کردن خود موجب ارتکاب به سایر گناهان می گردد.

تا تجسس بی سبب ســــــرمایه شده

غیبت و کاوش  به فروع وسایه شد

 این بدان دوری زغبیت با مــــــرام 

خود سبب صد دوستی همسایه شد.

فی البداهه: منصور مقدم 24/4/92

سلام به همگی ، دوستان تمام گفتنی ها رو در مورد عمل غیبت گفتند ، منم یه دوبیتی بهش اضافه میکنم :

هرکس بد ما بخلق گوید

ما سینه ز او نمی خراشیم

ما خوبی او بخلق گوییم

تا هردو دروغ گفته باشیم !!!

ابوذر ـ علیه الرحمه ـ از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) درباره غیبت پرسید، حضرت فرمودند:
«ذکرک أخاک بما یکره»
(غیبت آن است که راجع به برادر مسلمانت چیزى بگویى که اگر بشنود ناراحت شود).
 پیامبر اکرم در حدیثى دیگرى غیبت را اینگونه تعریف کرده است:
«الغیبة ذکرک أخاک بما یکره قیل له: أرایت ان کان فى أخى ما أقول؟ قال: ان کان فیه ما تقول فقد أغتبته و ان لم یکن فقد بهته»
(غیبت یاد کردن برادر دینى است با آنچه او (از بیانش) کراهت دارد از آن حضرت سؤال شد. آیا به نظر شما اگر درباره برادرم آنچه مى گویم باشد، باز هم غیبت است؟ فرمود: اگر (آن عیب) در او باشد و (بیان کنى) غیبت او را کرده اى و اگر نباشد به او تهمت زده اى).
 

امام صادق (ع) مى فرماید:
«الغیبة أن تَقُولُ فى أخیک ما ستره اللّه علیه»
(غیبت آن است که درباره برادر دینى ات، عیبى را که خداوند بر او پوشانده است بگویى).
و حضرت امام موسى کاظم(علیه السلام) مى فرماید:
«من ذکر رجلا من خلفه بما هو فیه مما عرفه النّاس لم یغتبه و من ذکره من خلفه بماهوفیه ممّالایعرفه النّاس أغتابه ومن ذکره بما لیس فیه فقد بهته»
«کسى که دیگرى را در غیاب او با آنچه در او هست و مردم از آن اطلاع دارند، یادش کند غیبتش را نکرده، ولى اگر به آنچه در او هست و مردم از آن بى خبرند او را یاد کند، غیبتش را کرده و اگر او را به آنچه در او نیست، یاد کند به او بهتان زده است».
 
 

سلام به دوستان

تقویت معرفت و شناخت به خدا و ایمان و اعتقادات، بهترین راه پیشگیری و درمان ریشه ای غیبت است. زیرا مهم ترین عاملی که در مبارزه با عوامل فساد و بیماری‌های معنوی و نفسانی مؤثر و کارساز است، عنصر ایمان است؛ تقویت ایمان به خدا و روز حساب، باعث خوف و خشیت، از عذاب شدید الهی، و اجتناب از همه گناهان و معاصی، پیدایش روح تواضع و تسلیم و تهذیب نفس و تزکیه و اعتلای روح می‌گردد

شهید ثانی کلامی در این زمینه دارد و آن این که از بدترین انواع غیبت، غیبتی است که اهل علم با برخی جمله ها مرتکب می شوند؛ مثلاً وقتی سخن از کسی به میان می آید، او می گوید: الحمدلله که ما اهل ریا و خودنمایی نیستیم این شخص در حقیقت مرتکب غیبت شده، زیرا به طرف فهمانده است که شخص مورد نظر اهل ریا و خودنمایی است