در نیمه شرقی فلات ایران خارج از مرزبندی‌های سیاسی امروزی، از شرق خراسان و سیستان و افغانستان و بخشی از پاکستان تحت تأثیر تمدن هیرمند قرار داشته و این تمدن کهن از منظر آثار تاریخی یافت شده در آن، تنها در شهر سوخته به پنج هزار سال پیش باز می‌گردد.
سرزمین سیستان به عنوان سرزمین مردان مرد و سرزمین سپاهیان و مردان سخت شناخته شده است. در طول تاریخ هر زمان که برای ایران مشکلی ایجاد می‌شد، سربازان سگزی یا سکستانی (سکایی) یا سیستانی به یاری ایران می‌شتافتند. سیستان سرزمینی است که سکستانی‌هایش در اسطوره و تاریخ همواره کمربسته دفاع از مرزهای ایران بوده‌اند. آن‌ها سربازان آماده ایران بودند و رقص شمشیر نیز نمادی از همین پیشینه تاریخی است.
بزرگان سکستانی تدابیری اندیشیده بودند که در شرایط صلح ورزش‌هایی طراحی شود که آمادگی رزمی مردان سکایی (سیستانی) را بالا نگه دارد و بر همین اساس سکایی‌ها به جای شمشیر در زمان صلح چوب در دست می‌گرفتند و رقص چوب به عنوان تدبیر خردمندانه مردان کهن سیستانی برای آمادگی سربازان شکل گرفت. در رقص چوب و شمشیر تمام عناصر دفاعی وجود دارد و آمادگی روانی و جسمانی برای رزم و دفاع از مرزهای تاریخی و فرهنگی را در آن‌ها زنده نگه می‌دارد. دهل و سرنا نیز از آنجا که نقش مهمی در تهییج رزمندگان در جنگ‌های تاریخی داشته است، سازهای اصلی این رقص آیینی را تشکیل می‌دهند.
جبیب‌الله قادر آتشگر، نوازنده قیچک، دهل و سرنا، خواننده و آهنگساز و سرپرست گروه رقص شمشیر سنتی سیستان که در شهر زابل سکونت دارد و این آیین سنتی ایران را در المپیک یونان، استانبول، آنکارا، مالزی، هندوستان، پاکستان و ... اجرا کرده است اعتقاد دارد رقص آیینی سیستان رقص دیرپایی است که پیشینه آن به بیش از سه هزار سال پیش می‌رسد که سینه به سینه به نسل‌ها بعد منتقل شده است. ایشان آیین چوب بازی سنتی سیستان را ورزش بومی و محلی مردم سیستان و بلوچستان می‌داند و بنا به اظهارات ایشان، رقص آیینی شمشیر در سیستان جنبه کاملاً دفاعی دارد و داستان دو پهلوان رو در روی یکدیگر است که هر دو سپر به سپر شده و رزم پهلوانی شروع می‌شود تا یکی شکست بخورد و برای فرد پیروز سرنا و موسیقی شادمانی می‌زنند.
نقاشی‌های دیواری کوه خواجه (استان سیستان و بلوچستان) که به جا مانده از دوره اشکانیان و ساسانیان در ایران است، تصاویری را به نمایش گذاشته که نشان‌دهنده سنت‌های موسیقایی و بزمی در این نقطه از ایران در آن روزگار است. در این نقاشی‌ها حرکت‌هایی ثبت شده است که هنوز مشخص نیست آیا به رقص آیینی چوب و شمشیر سیستان ارتباط دارد یا آن که تصاویری از رزم و پایکوبی است؟
