ثبت شاهکار طبیعی تنگ بُرج در بیابان لوت که به نظر می‌رسد قدمت تشکیل آن به دوران یخبندان اول و دوم زمین‌شناسی می‌رسد، در فهرست میراث طبیعی جهان بررسی می‌شود.
به گزارش خبرنگار مهر، سرزمین سوزان لوت، متنوع‌ترین پدیده‌های بیابانی دنیا را در خود جای داده است که با مطالعات میدانی که از سال 1386 در این منطقه آغاز شده، پیوسته شاهد شناسایی و معرفی ابعاد تازه‌ای از ارزش‌های طبیعی اقلیم گرم و خشک زیست‌کره در این بوم سازگان هستیم. اهمیت و موقعیت پدیده‌های طبیعی لوت موجب شده تا برخی از ویژگی‌های طبیعی این منطقه بالاترین رکورد جهان را به خود اختصاص دهند.
بررسی مجدد بخشی از چاله مرکزی لوت و انجام تحقیقات تکمیلی شبکه هیدرولوژیک این منطقه و باتلاق‌های گوناگونش، به ویژه ادامه مطالعه رودخانه 6 کیلومتری که سال‌ها قبل مورد بررسی و شناسایی قرار گرفته بود، همچنین سفرتحقیقاتی به نقاط بِکرو پست لوت مرکزی و اندازه‌گیری تل‌های پشت نهنگی (مگا ریپل)، شناسایی ناحیه فرو افتاده رود شور و بررسی مرتفع‌ترین کلوت‌های ناحیه شرق و چاله‌های فروبسته بین آن‌ها عزیمت تحقیقاتی به نواحی ریگ بلند و توده‌های ماسه بادی ریگ یلان و شناسایی تپه‌های ماسه بادی رود شور، از جمله مناطق مورد مطالعه در فروردین ماه سال جاری بود.
بهمن ایزدی رئیس هیئت مدیره کانون سبز فارس در این باره به مهر می‌گوید: این مطالعه میدانی که توسط محققان کانون سبز فارس به همراه گروه مستندساز تصویری انجام شد، به دستاوردهای ارزشمندی در خصوص شناخت بیشتر زیست‌بوم گرم و خشک لوت منتهی شد.
به گفته وی، وجود دشت‌های وسیع عاری از گیاه و پهنه‌های شنی و توده‌های ماسه بادی و انواع لکه‌های کویری که معرف وضعیت عمومی لوت است، این ذهنیت را تقویت می‌کند که لوت سرزمین مسطح و بی در و پیکری است که صرفاً دارای پدیده‌های همگون دشتی است. اما وجود ناهمواری‌های گوناگون و عارضه‌های طبیعی منحصر بفرد، نشان از تنوع پدیده‌های بیابانی در لوت دارد.
ایزدی افزود: شناسایی و مطالعه دو تنگ آبرفتی بُرج و بلبل در بیابان لوت مرکزی که از پدیده‌های شگفت‌انگیز لوت است و تاکنون از دید محققین مخفی مانده بود و همچنین بررسی تکمیلی بلند‌ترین کلوت (مگا یاردانگ) لوت، ماحصل اولین سفر سال 1392 به تشکیلات داخلی لوت است.
رئیس هیئت مدیره کانون سبز فارس تأکید می‌کند تنگ‌های بُرج و بلبل از پدیده‌های بی‌نظیر بیابان لوت مرکزی‌اند که شناسایی و معرفی آن‌ها در واقع هدیه بیابان لوت به جامعه علمی کشور و آحاد مردم در سال جاری محسوب می‌شود. این تنگ‌های آبرفتی که تاکنون شناسایی نشده بودند، بر اساس پیکربندی عمومی آن‌ها و همچنین وضعیت زمین‌ریخت شناسی (ژئومرفولوژی) توسط کارشناسان با اسامی برج و بلبل نامگذاری شدند و با فاصله حدود 7 کیلومتر در شرق و غرب رود شور قرارگرفته‌اند و فاصله بین آن‌ها را تل های شنی پشت نهنگی، کلوت‌های پراکنده و عرصه‌های رُسی و شنی فرا گرفته‌اند.
به اعتقاد ایزدی، تنگ بُرج، شاهکار طبیعی بیابان لوت محسوب می‌شود که در بررسی اولیه به نظر می‌رسد قدمت تشکیل این تنگ به زمان‌های بوجود آمدن سازند کلوت‌ها، یعنی بین دوران یخبندان اول و دوم زمین‌شناسی برسد.
او در ادامه می‌گوید: تنگ برج در واقع مسیل آبرفتی است که روان آب‌های پرحجم دشت غربی لوت مرکزی به سمت مخروط افکنه‌های عمیق دامنه شرقی را تسهیل کرده است. هرچند که از زمان تشکیل این تنگ که ابتدا بر اساس فرسایش آبی و متعاقباً به واسطه فرسایش بادی بوجود آمده است، هزاران سال می‌گذرد، اما در حال حاضر نیز محل عبور روان آب‌هایی است که گاهی بر اثر رگبارهای موقتی ایجاد می‌شود.
به گفته رئیس هیئت مدیره کانون سبز فارس، دهانه ورودی این تنگ حدود 8 متر است که با مرتفع شدن دیوارهای عظیم طرفین آن، دهانه تنگ‌تر می‌شود تا جایی که پهنای عمومی دهانه آن به حدود 1/5 تا 2 متر می‌رسد. ارتفاع دیواره‌های تنگ بُرج حدود 50 متر است و صخره‌های منفرد سوزنی شکل بسیار مرتفع به صورت برج‌های نوک تیز در کنار آن‌ها به صورت موازی استقرار یافته‌اند و اشکال جذاب و شگفت‌انگیزی را بوجود آورده‌اند که به لحاظ ارزش‌های زمین‌شناختی در جایگاه ممتازی قرار می‌گیرند. ارتفاع زیاد دیواره‌های طرفین و تنگ بودن راهروهای پیچ در پیچ این تنگ موجب شده تا در طول روز به بسیاری از نقاط آن نور آفتاب نرسد.
آن طور که ایزدی می‌گوید: آشکار بودن طبقات رسوب‌گذاری شده طی دوران‌های مختلف در دیواره‌های این تنگ باعث شده تا محققان علوم زمین‌شناسی بهتر پی به قدمت تشکیلات سازند لوت ببرند. بنابراین لزوم بررسی و مطالعه وضعیت طبیعی تنگ برج در آینده توسط متخصصین رشته‌های رسوب‌شناسی، ژئومرفولوژی و جغرافیا ضروری است.
به اعتقاد او، پیچیدگی راهروهای تنگ و وجود دیواره‌های مرتفع و همچنین صخره‌های مخروطی با ترکیب رس موجب شده تا شرایط بسیار مناسبی برای زیست گونه‌های جانوری در تنگ برج فراهم شود. وجود انواع قاب بالان، سارگپه، قراب، بیدها، انواع عنکبوت، خزندگان و روباه شنی در این ناحیه شرایط اکومرفولوژی کم‌نظیری در لوت به وجود آورده است به گونه‌ای که ذخیره‌گاه غذایی پرندگان شکاری مهاجر را نیز موجب شده است و نشان از اهمیت ویژه زیست محیطی زیستگاه تنگ برج در بوم سازگان لوت دارد.
ایزدی یاد‌آور می‌شود: تنگ برج به لحاظ ساختار زمین‌شناسی و اکومرفولوژی و همچنین زمین‌ریخت شناسی و چشم‌اندازهای بی‌نظیر اقلیم گرم و خشک لوت و همچنین نقش تعادلی آن در فلات ایران، شایستگی والایی برای ثبت در فهرست میراث‌های طبیعی، ملی جهان را دارد که کانون سبز فارس مقدمات تشریفات قانونی آن را در برنامه دارد.
