پيشوايان معصوم(ع)، مصداق تمام زيبايي‌هاي اخلاقي و الگوي جاودانه پاکي و انسانيتند. امام حسين ـ عليه السلام ـ سبط پيامبر، فرزند دختر رسول خدا(ص) و علي مرتضي(ع)، نيز مظهر شجاعت و الگوي فروتني و تسليم به درگاه ايزدي است. گرامي¬داشت ولادتش با ياد و خاطره شهادتش گره خورده است. در اين گفتار، مطالبي راجع به فضايل امام حسين(ع) و مقاطع درخشان حيات ايشان گردآوري شده است.
از ولادت تا امامت
«ابو عبدالله السبط الامام الحسين بن علي ـ عليه السلام ـ به روز سيم از ماه شعبان در سال چهارم هجري به مدينه رسول(ص) سعادت ولادت ارزاني داشت. و چون هفت ساله شد، نياي او رسول خداي به رفيق اعلي پيوست و چون به سي و شش رسيد, اميرالمؤمنين علي ـ عليه السلام ـ [به شهادت] فايز گشت و چون از شهادت پدر ده سال بر آمد, برادرش امام ابو محمد حسن بن علي ـ عليه السلام ـ را اَجَل دريافت و ولايت عهد [و امامت] به نص [امام] حسن(ع) بدو مفوض گشت».
داستان کامل ولادت امام حسين(علیه السلام)
«از ابن عباس روايت است که چون حسين را ولادت خواست بود, حق تعالي رضوان را که خازن بهشت است، فرمود که بهشت را بياراي که محمد را فرزندي در وجود خواهد آمد و مالک دوزخ را فرمود که آتش را فرونشان و در بهشت حوري هست لعبا نام، از جمله حوريان بهشت نيکوتر است و او را هفتاد هزار کنيزک است. فرمود که پيش فاطمه شو و انيس وي باش و تولّاي کار وي کن و جبرئيل را فرمود که با هزار جوق از فرشته به نزديک محمد شو و تهنيتش بگو. جبرئيل رو به حضرت رسول آورد. در وقت فرود آمدن به فرشته‌اي رسيد که نام وي صلصائل بود و در روايت ديگر دردائل، که حق تعالي برو خشم گرفته بود و از صف فرشتگان رانده؛ به سبب انديشه‌اي که به خاطرش در آمده بود. آن فرشته چون جبرئيل را بديد با چندين فوج از ملائکه که تسبيح و تهليل‌کنان مي‌رفتند, گفت: چه حادثه است، مگر قيامت برخاسته است؟ گفت: نه, محمد را فرزندي در وجود خواهد آمد. حق تعالي ما را بفرمود تا برويم و وي را تهنيت گوييم از براي کرامتش.
گفت: اي جبرئيل؛ محمد را از من سلام برسان و از وي درخواه تا از براي من شفاعت کند تا حق تعالي از من خشنود گردد. گفت: درخواهم و از وي درگذشت و به جزيره‌اي رسيد. در آن جزيره فرشته‌اي را ديد، نام او فطرس بود, پر و بالش سوخته که پادشاه عالم وي را کاري فرموده و وي در آن کار تأخيري کرده بود, آتش درآمده و پر و بالش سوخت. هفتصد سال در آن جزيره افتاد بود و خداي را عبادت مي‌کرد. جبرئيل را گفت: کجا خواهي شد؟ وي را خبر داد و گفت: تواني که مرا با خود ببري, باشد که رسول خداي مرا شفاعت کند.
جبرئيل وي را با خود برد و به حضرت رسول آورد و لعبا با آن کنيزکان پيش فاطمه رفتند و بر وي سلام کردند و وي را انيس مي‌بود تا وقت سحر, حسين ـ عليه السلام ـ در وجود آمد. لعبا وي را در حريري پيچيد که از بهشت آورده بود و پيش رسول فرستاد. رسول وي را بوسه داد و آب دهن خود در دهنش کرد. پس جبرئيل سلام حق تعالي را برسانيد و تهنيتش گفت و تعزيتش داد. رسول(ص) آب در چشم گردانيد و فرمود: از امت من کسي وي را بکشد؟ گفت: آري, جماعتي از بدبختان. رسول فرمود: من از ايشان بيزارم و خداي نيز از ايشان بيزار است. پس جبرئيل گفت: يا رسول الله، پيش فاطمه شو و سلام حق تعالي را برسان و سلام من برسان و تهنيتش و تعزيتش نيز بده. رسول به نزديک فاطمه شد و سلام حق تعالي را به وي رسانيد و سلام جبرئيل را و تهنيت و تعزيت او را، و چون تعزيت بداد فاطمه و لعبا و کنيزکان همه بگريستند. فاطمه گفت: اي پدر! از جبرئيل بپرس که وي را در کودکي شهيد خواهند کرد يا در وقتي که بزرگ شود؟ فرمود: وي را شهيد نکنند تا وقتي که از صلب او امامي در وجود آيد که پدر امامان و معصومان و حجت خداي در زمين باشد. پس جبرئيل حال فطرس بگفت، رسول(ص) گفت: اي فطرس! خود را در حسين بمال. فطرس خود را در حسين ماليد. حق تعالي بال¬هايش بداد. ديگر جبرئيل پيغام دردائيل درداد، رسول(ص) هر دو دست حسين برداشت و گفت: خداوندا؛ اگر اين مولود را به نزديک تو قدري و منزلتي هست, از دردائيل خشنود شو. حق تعالي دعاي وي اجابت کرد و مقام وي از صف فرشتگان به وي داد. جبرئيل گفت: يا رسول الله، چون حسين را شهيد کنند, آن فرشته فرود آيد, و خود را در خون وي مالد و بر سر تربت وي باشد و بگريد تا روز قيامت».
فضايل امام حسين (علیه السلام)
حكايت: «ابو عبدالله حسين بن علي(ع) امامي بزرگوار بود, صدري وسيع و همتي بس رفيع داشت، کمال الفت و حَمِيت اسلام در نهاد او مُتِمَکّن و به غيرت دين و عِزَّت نفس معروف. گويند بدان زمان که مروان از قِبَل معاويه عمل داشت، بدو نامه کرد که عمر بن عثمان ياد کرد که تني چند از رجال عراق و وجوه مردم حجاز با حسين بن علي پنهان مراودت همي کنند و همي ترسم که از اختلاط ايشان فتنه برآيد و من خود از اين معني فَحْص کردم و بدانستم که حسين را امروز با تو خلاف نيست و شايد از اين پس او را رأي خلاف بُوَد. معاويه بدو نبشت که حسين را تعرض مرسان و او را به حال خويش گذار مگر آنکه او خود از بيعت ما سرزند و خلاف آغازد و خود او (= معاويه) به حسين بن علي(ع) نامه کرد که هر کس با خداي سبحان عهد کرد و ميثاق داد، شايسته چنان بود که به پيمان خويش وفا کند و از نَکْثِ عهد بپرهيزد و تو خود مردم را به واجب شناخته‌اي و امتحان کرده¬اي. در نفس و دين خود بنگر و بر اُمّت رسول ببخشاي و از داعيه فُرقَت و شِقِّ عصاي امت بپرهيز و امت رسول را در فتنه مينداز».
حضرت امام حسين(علیه السلام) رو يا رو با معاويه
«و ابوعبدالله(ع) در جواب بدو (= معاويه) نبشت که مرا با تو سر جنگ و داعيه خلاف نيست, اگر چند چنان دانم که خداي سبحانه بدين معني رضا نشود و عذر من نپذيرد و تو خود از آن پس که خداي سبحانه را عهد دادي و بسي سوگند ياد کردي که به روزگار خويش، شيعه علي را به هيچ گونه تعرض نرساني و از کينه ايشان فراموش کني, چون دست يافتي, از روي ظلم بر هيچ تن نبخشودي و بسي مردم نمازگزار پرستش‌خوي که ظلم را نيکو نداشتندي و بدعت را عظيم شمردندي و از خداي سبحانه همه وقت انديشمند بودندي, بکشتي و از عذاب خداي و عقاب روز جزاي, نهراسيدي... [حضرت در ادامه نامه مي‌فرمايد] و چون او (= زياد بن سميه) درباره مردم حَضْرَموت با تو نوشت که ايشان بر دين علي باشد, بدو نوشتي تا همگان را بکشت و مُثْلِه کرد و دين علي همان دين است که بر قبول او به عهد رسول با پدر تو بکوشيد و در زمان خويش با تو درانداخت و تو خود به نيروي همان دين اين منزلت يافتي و بدين جايگاه رسيدي و گرنه بزرگ شرف تو و پدر تو همان دو رحلت دي و تموز بودي و مرا گويي در نفس و دين خود بنگر و بر امت رسول ببخشاي و اُمّت رسول را در فتنه مينداز و من خود هر آينه بر اين اُمّت از ولايت تو فتنه عظيم‌تر نبينم و از براي خود و اُمّت رسول, ثوابي فاضل¬تر از مجاهدت تو ندانم. پس اگر با تو دراندازم, مرا به سوي خداي ـ سبحانه ـ قُربتي بود و اگر واگذارم, هم از خداي ـ سبحانه ـ مَغْفِرت مي‌طلبم و بر امر خويش توفيق رِشادِ مي‌خواهم و [حضرت امام حسين(ع)] از اين¬گونه کلمات خشونت¬آميز بسي نوشت و فَضايِح اعمال و افعال او ]معاويه[ در آن درج کرد و بدو فرستاد و با اين همه خشونت جانب و عزّت طَبْع, بسي متواضع و فروتن بود, با فقراي اُمّت بر يک خوان مي‌نشست و بر سيره مساکين مي‌زيست و آنچه داشت بر ايشان ايثار مي‌کرد».
امام حسين(علیه السلام) اسوه تواضع
پيشوايان معصوم(ع) الگوي فضيلت‌هاي اخلاقي‌اند. در بيان فروتني امام حسين ـ عليه السلام ـ در کتاب شرح شهاب الاخبار چنين آمده است:
حكايت: «امام حسين(ع) مي‌گذشت، به قومي درويش رسيد و از آن پاره‌هاي نان که از خانه‌ها جمع کرده بودند بر سر گليمي کرده بودند و مي‌خوردند, چون امام حسين(ع) را ديدند گفتند: «يابن رسول الله به چاشت خوردن مساعدت کن.» از اسب فرود آمد و گفت: «خداي تعالي متکبران را دشمن دارد» و با ايشان بنشست چون قدري خورده بود, گفت ايشان را که «شما نيز مرا اجابت کنيد.» با وي برفتند و آنچه حاضر بود بخوردند».
فرزند رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم)
حكايت: «به وقتي حجاج ظالم مردي را از علماي دين بياورد و گفت که از تو به من رسانيدند که تو همي گويي که حسن و حسين فرزندان مصطفي(ص) بودند؟ عالم گفت: از کتاب خدا گفتم, حجاج گفت: اگر درست نگرداني, به زشت‌ترين وجهي بفرمايم تا بکشندت, مرد عالم برخواند: پس گفت: معلوم است که عيسي(ع) بي¬پدر بود و از ابراهيم تا به وي اندر هزار سال بود، به حکم آنکه مادرش مريم از بني‌اسرائيل بود، خداي تعالي وي را از فرزندان ابراهيم(ع) شمرد. چگونه حسن(ع) و حسين(ع) از فرزندان حضرت مصطفي(ص) نباشند که ميان ايشان به جز از فاطمه(س) نبود؟! حجاج چون اين سخن بشنيد ساکت شد و از غم چنان شد که نزديک بود که جانِ پَليدش به سِجّين پيوندد».
در بيان فضايل اهل بيت(ع) سخن بسيار است و چه فضيلتي بالاتر از اينکه در فرمايشات پيامبر گرامي اسلام، اهل بيت يکي از ثقلين نام¬برده شده¬اند:
حكمت: «من در ميان شما دو چيز بزرگ مي‌گذارم؛ يکي از آن [دو] کتاب خداست که در اوست راه راست مر مؤمنان را, و از اوست روشني دل مر عارفان را, پس فراگيريد آن را و چنگ در آن زنيد و بدان متمسک گرديد که حَبْل خداست, هر که چنگ در آن زند به مراد برسد. دوم، اهل بيت من, به ياد مي‌دهم شما را حضرت خداوند ـ تعالي ـ را , يعني او را گواه مي‌گيرم در نيکو داشت اهل¬بيت من [و حضرت سه بار اين جمله را (اَذْکُرْکُمْ اللهَ في ا‌‌َهْلِ¬بَيْتِي) تکرار کردند] و در تکرار اين سخن سه بار, دليلي واضح قايم مي‌شود در تعظيم اهل بيت و محبت و متابعت ايشان».
و اهل بيت رسول(ص) علي و فاطمه و حسن و حسين¬اند؛ به دليل آن حديث که در صحيحين وارد است که آن هنگام که اين آيت فرود آمد که: حضرت رسالت(ص) علي و فاطمه و حسن و حسين را بخواند و گفت: «اَللهُمَ هولاء أَهلُ بَيتي» (خدايا, اينان خاندان منند).
ديگر در حق فاطمه(س) فرمود: فاطمه پاره‌اي است از من, هر که او را برنجاند مرا رنجانيده باشد و هر که مرا برنجاند, خداي را رنجانيده باشد. و اين حديث دلالتي تمام دارد بر کمال شرف سيده نساء عالميان و نور ديده صفوف آدميان, صدف گوهر امامت, شفاعت¬خواه روز قيامت, بتول عذرا، فاطمه زهرا.
بهتر و مِهترِ زمين و ز مَن
صدف گوهر حسين و حسن
و ديگر در حق حسن و حسين فرمود که الحسن و الحسين سيّدا شباب اهل الجنة حسن و حسين(ع) (سَروَر جوانان بهشتي¬اند.) و در حديثي ديگر آمده که: چون خداي تعالي بهشت را بيافريد، او را وعده داد که تو مسکين صُلَحا و اهل تقوا باشي و فقرا و زهاد ساکنان تو باشند, بهشت گفت: «الهي لِمَ جَعَلتَني مَسکَنُ المَساکين؛ يعني چرا مرا مسکن مسکينان گردانيدي؟» خطاب آمد که »اي بهشت! تو راضي نباشي که ارکان تو را به حسن و حسين آراسته گردانم؟» پس بهشت خراميد و گفت: راضي شدم پروردگارا, راضي شدم.
دو درّ دُرج کرامت، دو بَذرِ بُرج کمال
دو مهر اوج هدايت, دو صدر مسند دين
فلک متابع اين و مَلَک ثناگرِ آن
جهان منور از آن و زمين مُزَيّن از اين
اي عزيز! زبان بيان در صفت آل محمد به کلال منسوب است و جمال کمال ايشان از باصره بصيرت ارباب قيل و قال محجوب؛ چه ايشانند نجوم بُروج هدايت و بروج نجوم ولايت, سلاطين اقاليم عصمت, شيران بيشه فتوت, مسندنشينان قصر حرمت, سلطان نشانان مصر عزّت, ثمرات کرامت, قطرات رَشَحات امامت, عالمان اسرار رباني, خازنان فُيوض سبحاني, مالکان طُرُق رَشاد, سالکان طريق اِرشاد، خاصان حضرت اِلاه, نايبان محمد رسول الله(ص):
آل پيغمبر حريم کبريا را محرمند
آل پيغمبر به عالم فخر آل آدمند
آل پيغمبر ز نور ايزد پاکند، از آن
در طريقِ دين امام خلق جمله عالمند
روشني دل از ايشان است؛ چون موسي کَفَند
زندگيِّ جان هم ايشانند، چون عيسي‌دمند
نسبت آل نبي با ساير خلق جهان
گر کني ضرب‌المثل بحر محيط و شبنمند
رضا به رضاي خدا
نكته: «ارادت و خواست سالک سائر به جانب حق با رضاي حق [تعالي] منضّم شود و اصلاً غير رضاي حق, در هيچ امري طلب ننمايد و ارادت خود از ميانه بردارد و در جميع اقوال و افعال نظرش بر رضاي الهي باشد؛ نه به حَظِّ نفس خود, و ارادت و رضاي او در ارادت و رضاي حق محو و متلاشي گشته, خواست الهي خواست او شده باشد. قوله تعالي اشارت با بشارتي است بر آنکه سير رجوعي, مشروط به رضاست؛ گويا اين معني دارد که راه رجوع به جانب حق نيست؛ مگر رضا.
نقل است که پيش امام حسين(ع) گفتند که اباذر(ره) فرموده است که: «نزد من درويشي، بهتر از توانگري و بيماري، بهتر از تندرستي است.» امام ]حسين(ع)[ فرمود: «رحمت بر اباذر باد؛ اما من مي‌گويم که هر که کار خويش با خدا گذاشت, هرگز تمنا نکند؛ الّا آن چيز را که خدا از براي وي اختيار فرموده است.
گر مرادم را مذاق شکّر است
نامرادي ني مراد دلبر است
ناخوش او خوش بود بر جان ما
جان فداي يار دل رنجان ما
عاشقم بر رنج خويش و درد خويش
بهر خشنودي شاه فرد خويش
ياد شهادت هنگام ولادت
در کتاب آثار احمدي آمده است:
حكايت: «ولادت او در مدينه بود وقت سحر بود که آن سرو چمن ولايت و آن نهال اقبال بوستان امامت در حديقه حيات قد کشيد و غُنچه عصمت و طهارت به نسيم عنايت الهي شکفته گرديد جبرئيل(ع) آمد و مژده قدوم حضرت امام حسين(ع) به سيدالکونين رسانيد و گفت: يا رسول الله! حق ـ سبحانه و تعالي ـ بعد از تهنيت فرزندت حسين, تعزيت مي‌رساند. آن حضرت فرمود: تهنيت معلوم است, اما تعزيت چيست؟ فرمود: بعد از وفات تو و مادر و شهادت پدر و برادر, او را شهيد کنند. پس حضرت مصطفي(ص) اين راز را با مرتضي علي(ع) در ميان نهاد. علي(ع) را تحمل نماند, به جانب خانه روان گرديد و آب در ديده بگردانيد. فاطمه(س) گفت: اي پسر عَمّ و اي سُرور سينه پرغم! امروز روز شادي و بهجت است نه زمان اندوه و محنت, اين گريه از سبب خرمي و سرور است؟ اعلام فرماييد و اگر به واسطه غم و الم است, موجب آن را باز نماييد. حضرت امير(ع) فرمود: اي فاطمه! پدرت مي‌فرمايد که جبرئيل از نزد رَبِّ جليل آمده, مي‌گويد که جمعي از جفاکاران اُمَّت و گروهي از عاصيان دون‌همت, حسين مرا شهيد کنند و دود از دودمان اهل¬بيت برآرند بعد از فوت مادر و شهادت پدر و برادر, اما فاطمه را صبر مي‌بايد کردن و جزاي ظالمان را حواله به سريع‌المنتقم گذاشتن».
اوصاف بي‌حدِّ امام حسين(علیه السلام)
«اخلاق ستوده آن سرور و اوصاف پسنديده فرزند اميرالمؤمنين حيدر، بسيار و بي‌شمار است, هر چند قلم تيززبان است, پيرامون بيان اخلاقش نتوان رسيد و هر چند پايمردي وهم, تُنْدعِنان است به حوالي اوصافش نتوان گرديد»
