ایجاد خدمات دیجیتالی در کشاورزی
مركز اطلاعات شبكه كشاورزی (ای.جی.ان.آی.سی)، نظام اشاعه اطلاعات اینترنتی برای بهبود كیفیت منابع و اطلاعات كشاورزی می‌باشد. در حال حاضر بیش از ۳۵ سازمان در این شبكه فعال هستند كه هر یك بخش كوچكی از اطلاعات تخصصی آن را تأمین می‌كند. این نظام اطلاعاتی شامل برنامه‌های منظم جهت مداری است كه اطلاعات كشاورزی و امور مربوطه و منابع مرجع چند رسانه‌ای برای استفادهء عموم، دانش‌پژوهان، گروه‌های تجاری و كاربران دولتی فراهم می‌آورد.بعضی از اهداف ای.جی.ان.آی.سی از این قرار است: شناسایی و ارزیابی مجموعه عظیم اطلاعات و منابع الكترونیكی، سهولت دسترسی و بازیابی از مفیدترین منابع اطلاعاتی، گردآوری كامل‌ترین آنها، اطلاع‌رسانی به متخصصین مناطق تحت بررسی و خدمات مرجع پیوسته، استفاده ازخصوصیت اشاعه اینترنتی به عنوان اهرمی جهت اطمینان خاطر از این كه كار و مسئولیت به یك نسبت در این امر دخالت داشته‌اند و سهولت در همكاری و ارتباط بین جامعه بزرگ كشاورزی، ویژگی شاخص هر یك از این مراكز ارائه خدمات مرجع می‌باشد. اعضاء همواره خلاصه‌ای در مورد این مركز و دو نمونه مطالعاتی در دسترسی كاربران قرار می‌دهند. آنها كارهای انجام شده توسط دانشگاه مینه سوتا در آماده‌سازی برای انتقال منابع مرجع به دانشگاه، ایالت تا سطح جهانی را شرح می‌دهند و نیز تلاش‌های دانشگاه ایالتی واشنگتن را برای ساخت مجموعه مراجع دیجیتالی به بحث می‌پردازد.
● خلاصه‌ای در مورد ای.جی.ان.آی.سی
مركز اطلاعات شبكه كشاورزی (ای.جی.ان.آی.سی) نظام اشاعه اینترنتی برای دسترسی به منابع و اطلاعات كیفی كشاورزی است كه به اتفاق اعضاء (www.agnic.org) اداره می‌شود.كتابخانه ملی كشاورزی ایالت متحده (ان.ای.ال) و چندین موسسه عضو حدود ده سال پیش متوجه شدند كه همكاری و اشتراك منابع بین موسسات با هدف مشترك كشاورزی از ضروریات هیات ان.ای.ال. در جهت افزایش دسترسی به اطلاعات كشاورزی می‌باشد. در این میان منابع مشترك، اطلاعات تخصصی مربوطه و خدمات مرجع پیوسته كلیه موفقیت ای.جی.ان.آی.سی می‌باشد.ای.جی.ان.آی.سی در پی نیاز به تعیین نقش كتابخانه‌ها و سایر فراهم‌كنندگان اطلاعات در محیط الكترونیكی جدید بوجود آمد و در یك كمیته همكاری مشترك برای دسترسی به منابع كیفی به شكل الكترونیكی شامل فایلها، منابع جدید، اطلاعات آماری با هم همكاری می‌كنند.در پی این نظریه كه هدف اصلی آن امكان دستیابی به اطلاعات بهینه می‌باشد خدمات مرجع پیوسته (بخصوص مراجع اشاعه شده) از عناصر مهم این سرویس محسوب شدند. بعد از آزمایش بین هفت سایت به صورت آكادمیك (۱۹۹۷-۱۹۹۶) همه اعضاء اتفاق‌نظر داشتند كه پاسخ به كاربران از سوی این مراكز مستدل و قابل قبول بوده است.این شبكه موفقیت‌های مختلفی را تجربه كرده است. بعد از آزمایش و اندكی پس از دوره ارائه مرجع پیوسته، یكی از سایت‌های ای.جی.ان.آی.سی تصمیم گرفت كه گزینه‌ای با عنوان "سوالی بپرسید" را از برنامه خود حذف كند. ولی در مدت كوتاهی در برابر فشار اتحادیه، سایت مجبور شد این مورد را به صفحهء اول خود اضافه نماید. در طی دو روز آنها بیش از ۴۰۰ سئوال دریافت كردند. لذا دوباره تصمیم گرفتند كه این گزینه را از سایت بردارند. در یك تحلیل اجمالی از مسئله عللی بر دریافت این همه سئوالات كه به دست آمد به شرح زیر می‌باشد).
۱) این صفحه برای متخصصینی كه در یك زمینهء خاص پژوهش می‌كنند، ایجاد شده بود.
۲) موضوع چنان كاربر مدار بود كه كانون توجه كاربران غیرمتخصصین بوده است.
۳) سایت توسط متخصصین موضوعی و اطلاع‌رسانی بوجود آمده و اداره می‌شد نه كتابداران.
ارزیابی مجدد ساختار صفحه منجر به طراحی مجدد آن شد در این طراحی مجدد حجم صفحه كم و اطلاعات بیشتر پاسخگوی نیاز مصرف‌كنندگان شده بود.به جز دو سایت مركز اطلاعات شبكه كشاورزی، بقیه بوسیلهء كتابداران یا از داده‌های ورودی آنها در زمینه ساختار، گسترش و انتخاب منابع اداره می‌شود.اعضاء مركز معتقدند كه كاربران بیشتر خدمات را از سایت‌های سازمان‌یافته كه سطح وسیعی از كاربران را تحت پوشش قرار می‌دهند با امكان پاسخ‌های مكرر به پرسشهای مكرر و استفاده از منابع پراستفاده و سایر اطلاعات عمومی می‌گیرند.بسیاری از اعضای احتمالی آینده از پیوستن به اتحادیه طفره می‌روند چرا كه از مواجه شدن با انبوه سئوالات واهمه دارند.پیچیده شدن مسئله زمانی است كه برخی از كتابخانه‌های دانشگاهی اهداء زمین گروه كاربران محدودتری نسبت به سایر اعضای مركز اطلاعات شبكه كشاورزی دارند.با جهانی شدن هر برنامه، اكثر موءسسات اهدای زمین سعی در توسعهء فعالیت‌هایشان برای خدمت به كمیته‌های جهانی دارند و بیشتر این مراكز نیز برای پیوستن به مركز اطلاعات شبكه كشاورزی تمایل نشان می‌دهند. حال دانشگاه مینه سوتا دربارهء تلاش‌هایش در زمینهء سیر تغییرات برای گسترش اجزاء مرجع پیوسته سایت مربوطه خود صحبت می‌كند.
● دانشگاه مینه سوتا به سوی جهانی شدن
ماهیت تعاونی و اشاعه مركز اطلاعات شبكه كشاوری حامی و مشوّق مشاركت موءسسات اهدای زمین در سطح بسیار بالا بوده است. برای یك كتابخانهء اهدا زمین غیرممكن است كه بتواند با سایت خود پاسخگوی تمام بخش‌های كشاورزی و علوم وابسته بوده و به سئوالات تك تك افراد نیز پاسخ دهد. از سوی دیگر، وجود سایت وبی كه روی بخش‌های خاصی از موضوع تمركز كرده و توسط یك مجموعه برنامه قانونی و وزنه‌های تحقیقی برنامه‌ریزی شده و با حسن شهرت ملی پشتیبانی شده نیز هیجان‌انگیز به نظر می‌رسد.دانشگاه مینه سوتا دو سایت مركز اطلاع‌رسانی شبكهء كشاورزی دارد. هر دو سایت براساس ویژگی‌های منحصر به فردی بوجود آمده‌اند كه پایه و اساس سایت‌ها به حساب می‌آیند. جنگل‌داری مركز اطلاعات شبكهء كشاورزی (forestry.lib.umn.edu/agnic) چهار پایگاه اطلاعاتی دارد كه بیش از ۲۰ سال است كه توسط كتابخانه جنگل‌داری جین آلبرشت تهیه و منتشر می‌شود. جنگل‌داران خواهان اطلاعاتی هستند كه در پایگاه‌های اطلاعاتی بزرگ كشاورزی و علوم اجتماعی جنگل‌داری پنهان شده باشد نیستند بلكه در پی اطلاعاتی هستند كه شامل طرح‌های جدید، احداث و نگهداری، حفاظت و گسترش جنگل‌های استوایی و پایگاه‌های اطلاعاتی جنگل‌داری شهری هستند، می‌باشند. كشاورزی و اقتصاد كاربردی مركز اطلاعات شبكهء كشاورزی (agecon.lib.umn.edu/agnic.endex.html) منابع قابل بررسی به صورت متن كامل از طریق بخش‌های دانشگاهی علمی-كاربردی در سطح كشور در اختیار همگان قرار می‌دهد. اطلاعات كشاورزی و اقتصاد كاربردی از طرف انجمن اقتصادی-كشاورزی خدمات پژوهش اقتصادی و موءسسه كشاورزی آمریكا حمایت می‌شود. این ابتكار پاتریشیا رودكویچ، كتابدار كشاورزی و اقتصاد كاربردی است.اقتصاددان‌ها به صورت معمول به كار روی مسائل تحقیقی روز تأكید دارند.خدمات مرجع پیوسته در حوزه‌های موضوعی خاص جزو سایت موضوعی مركز اطلاعات شبكهء كشاورزی در نظر گرفته شده است.این سایت‌ها شامل دستیابی به منابع الكترونیكی موجود از مجموعه‌ها و پیوندها به دیگر منابع مربوط موجود در اینترنت را فراهم می‌آورد. بسیاری سایت‌ها استفاده مكرر از منابع پیشنهاد شده و پاسخ‌های مكرر به پرسشهای مكرر را مشخص می‌كنند و این منابع باید اگرنه برای همه، بلكه حداقل برای اكثر سئوالات كاربران پاسخ فراهم نماید. اگر سئوالاتی بی‌جواب بمانند، كتابدار شخصاً می‌تواند برای دستیابی به اطلاعات مورد نیاز یاری نماید.تفاوت بین خدمات میز مرجع پیوسته و سنتی همیشه در وهله اول مشخص نمی‌شود بلكه به مرور این تفاوت آشكار می‌گردد. خدمات مرجع پیوسته مستلزم كار و تنظیم آن از سوی كتابدار است. هیچ فرصتی برای ایراد گرفتن‌ها در مورد صدای مشتری یا طرح سئوالات كنجكاوانه او وجود ندارد. بنابراین كتابدار به تنهایی در مورد اینكه چه میزان اطلاعات مورد نیاز است تصمیم می‌گیرد. چون سرعت در این محیط ارزشمند است، كتابدار ضرورت پاسخ‌گویی كامل و سریع را درك می‌كند، هر چند كه نوشتن یك پاسخ كتبی نسبت به یك پاسخ شفاهی مستلزم زمان و تلاش بیشتری است. شاید بتوان گفت كه این اختلاف چشمگیر از ماهیت ناشناخته تقاضاها ناشی می‌شود. تا زمانی كه سایت اطلاعات مربوط به كاربر را جمع‌آوری می‌كند، كتابدار موقعیتی برای درك تقاضای مورد درخواست ندارد. بازخورد سودمندی پاسخ حداقل خدمات پیوسته برابر با خدمات مرجع سنتی (قدم زدن و تلفن كردن) است.یك ساختار مناسب و سازمان‌یافته از منابعی كه به دقت انتخاب شده باشد برای كاربران این اطمینان خاطر را ایجاد می‌كند كه می‌توان به سهولت اطلاعات مورد نیاز را مشخص و اطلاعات اضافه را از آن حذف كرد. توسعه وب سایت و مرجع پیوسته وقت‌گیر بوده و هزینهء نگهداری آن بسیار بالاست. به دلیل محدودیت‌های زمانی، روند كار مرجع به نحو شگفت‌انگیزی از اطلاعات میز مرجع به سوی توسعهء خدمات مرجع وب مدار در حال تغییر است. كاربران شبكهء جهانی وب انتظار خدمات بیست و چهار ساعته و هفت روز در هفته را دارند. جالب این كه بسیاری از سئوالات جنبهء تمجید از پایگاه‌های اطلاعاتی داشته یا پیشنهاد در زمینهء ایجاد پیوندهای جدید یا توصیه‌هایی در جهت اصلاح فرمت آن هستند. عامل مهمی كه باید در زمان تجسم یك وب سایت در نظر گرفت پیش‌بینی پوشش بیشترین سطح ممكن كاربران است. ایجاد سطوحی از منابع روشی است كه باعث می‌شود سطح وسیعی از درخواست‌های كاربران را در خود جای دهد.پیش‌بینی وسیع‌ترین سطح كاربران چشم‌انداز جدیدی برای بسیاری از كتابخانه‌های اهدا زمین است. هر چند با تأكید مجددی كه در هیئت امدادی دانشگاه مینه سوتا به عمل آمد وجود سطح وسیع كاربران اهداف خاص موءسسه را تأمین می‌كنند. دانشگاه به طور جدی مشاركت با بخش‌های تجاری، صنعتی، دانشجویان دوره لیسانس، جامعه روستایی، تحصیلات گروه‌های خاص و برنامه‌های پژوهشی بین‌المللی را شروع كرده است.دانشجویان و اساتیدی كه در این راستا كار می‌كنند در سراسر جهان پراكنده‌اند.● گسترش مجموعه مرجع مجازی
دانشگاه ایالتی واشنگتن روی درختان میوه به عنوان موضوع اصلی كشاورزی تأكید دارد. ایالت واشنگتن یكی از تولیدكنندگان بزرگ درختان میوه است، كه ۴۷% محصول كل سالانه سیب و گیلاس و ۴۲% محصول گلابی آمریكا را فراهم می‌كند. دانشگاه ایالتی واشنگتن چندین سایت ترویجی در ارتباط با درختان میوه و انتشارات متعددی از محصولات بر پایه یكسال دارد. با تكیه بر چنین جایگاه محكمی، دانشگاه ایالتی واشنگتن توسعهء سایت مركز اطلاعات شبكهء كشاورزی در زمینهء درختان میوه را به عهده گرفت.اگر پوشش موضوعی یك سایت مركز اطلاعات شبكه كشاورزی خاص باشد، بدون تردید مخاطبین موردنظر كه شامل عموم مردم، جامعه دانشگاهی، تجاری و ادارات دولتی می‌باشد بسیار وسیع جلوه می‌كنند. دلایل محكمی برای گسترش مجموعه مرجع به منظور خدمت به گروه‌های مختلف وجود دارد. می‌توان به طور قانونی یكسری پیوندهای موردنظر دانشگاه ایالتی واشنگتن را از سایت محبوب علوم در جهان كه مخصوص بچه‌هاست ایجاد و انتشارات ترویجی با شاخص‌های اقتصادی و دولت فدرال را برای كنترل مهاجرت كارگران مزارع فراهم آورد. قسمت ذیل درباره تلاش‌های ما برای ساخت مجموعه مرجع الكترونیكی در زمینهء درختان میوه برای خدمت به مشتریان گوناگون بحث می‌كند.
اهداف
سه مورد از اهداف مركز اطلاعات شبكه كشاورزی به تأمین اطلاعات مرجع اختصاص دارد كه عبارتند از:
۱) شناخت و ارزیابی مجموعه عظیم اطلاعات و منابع الكترونیكی
۲) سهولت دستیابی به این مجموعه
۳) امكان دسترسی به متخصصین این حوزه و اطلاعات مرجع پیوسته
● گسترش مجموعه با توجه به سایت
گسترش مجموعهء سنتی اساس گسترش و توسعهء مجموعه خدمات پیوسته است. ابزارها تغییر كرده‌اند، اما مفاهیم ثابت مانده‌اند. كتابداران با تعیین موقعیت، ارزیابی و دستیابی منابع به ارزش آن می‌افزایند. این روند فزاینده چنین است:
▪ مرجع
▪ منابع مرجع
▪ منابع مرجع الكترونیكی
▪ منابع مرجع الكترونیكی پیوسته
هم اكنون بررسی و بازدید سایت‌های چند كتابخانه به صورت رایگان در ازای وجه قابل دسترسی هستند. از این مجموعه می‌توان به "بررسی‌های اینترنتی" در بخش اخبار كتابخانه‌های پژوهشی دانشگاه، یا"پایگاه اطلاعاتی" در مرجع و سرویس‌های سه ماهه كاربران و انتخاب‌هایی كه رسانه‌های الكترونیكی و چاپ را یكپارچه می‌كند اشاره كرد. ژورنال‌های تخصصی موضوعی با شكل چاپی در بررسی با منابع الكترونیكی كندتر پیش رفته‌اند. ما هنوز در حال یافتن ژورنال‌هایی هستیم كه به طور منظم وب سایت‌ها را بررسی می‌كنند. در نتیجه كتابداران ما باید سایت‌های مختلف را جستجو و ارزیابی كنند.پس فرق بین انتخاب ابزار الكترونیكی برای كاربران مرجع مجازی و استفاده درون سازمانی در پاسخ گویی به سئوالات مرجع مجازی چیست؟ یك گزارش ساده می‌گوید: آیا كاربر می‌تواند به ابزار خاصی دسترسی پیدا كند؟ آیا نیاز به مجوز هست؟ آیا محدودیت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری وجود دارد؟ انتخاب كننده باید علاوه بر ارزیابی معمول اختیارات، وقت‌شناسی، قابلیت اطمینان، قابلیت استفاده، عمق، وسعت و غیره این مسائل را نیز در نظر بگیرد. آیا وب سایت به راحتی قابل جستجو است؟ آیا نتایج دقیق و یكپارچه هستند؟ آیا كاربر می‌تواند به راحتی از سایت خارج شود؟ سایت‌های موءسسه می‌تواند در این تصمیم‌گیری‌ها موءثر باشد.جستجوی منابع مجازی مستلزم جهانی اندیشیدن است. كتابدار نمی‌تواند به چند منابع بررسی یا كارگزار مصوب كتابی اعتماد كند. جایگزینی فعال برای جستجوی منابع وجود ندارد، و این به معنای صرف دقت در خدمات مرجع پیوسته و تلاش برای یافتن استراتژی‌های مختلف در موتورهای كاوش متعدد است. یك موضوع مورد تحقیق در هر یك از موتورهای كاوش Askjeeves, Google و Altavista نتایج بسیار متفاوتی به دست می‌دهد. به عنوان مثال اخیراً تحقیقی در مورد "Yellowstone Science" داشتم یك دوجین موتور كاوش در مورد گزارش‌های مربوط به موضوع با عنوان: "Greater Yellow Stone Ecosystem" بررسی كردم. بازیابی كل و استفاده واقعی ۱۰۰ یافته اول از هر همپوشانی كمتر از ۲۰% بود. در ارائه خدمات مرجع مجازی و مجموعه‌ها، كتابداران باید خوب از بد را از هم تفكیك كنند. آموزشگاه من در ویسكونزین، با پذیرفتن شعار "تعویض و پاكسازی بی‌باكانه" كه موجب توسعهء مجموعه، خصوصاً در مقابل سیل منابع الكترونیكی موجود است. آنها باید چندتایی از میان تعدادی زیاد را انتخاب و آنها را قابل دسترسی سازند.
این جایی است كه شما باید مثل یك علامت ضربدر بین خانم مانرز حسابدار و یك وكیل قرار بگیرید. وقتی كه منابعی را كه باید به سایت مرجع مجازی خودتان اضافه كنید، معین كردید، زمانی است كه باید بدانید كه مجاز به پیوند هر چیزی نیستند. شما باید اطمینان دهید كه از اینترنت استفاده نادرست نمی‌كنید، اگر متوجه شدید كه سایتی سایت مجاز نیست، احترام حرفه‌ای ایجاب می‌كند كه با تهیه كننده آن تماس گرفته و اجازه ارتباط با سایت خودتان را بگیرید. اخیراً یك آگهی تبلیغاتی در ارتباط با یك منبع بسیار جالب توجه از طرف انستیتو همسایه، دانشگاه آیداهو، به صورت چاپی CD-ROM (صفحه نوری) به دستم رسید. از آنجا كه دانشگاه ایالتی واشنگتن شامل چند دانشگاه، ایستگاه‌های تحقیقاتی و چندین درجه تحصیلی است، من موظف شدم تا مجوز نصب CD-ROM را روز سِروِر خودمان به منظور استفاده تمام گروه‌های مشتریان بگیرم. به من گفتند كه كاملاً مجازم وب سایت آنها را در فهرست پیوسته خودمان وارد كنم، به این ترتیب كاربران می‌توانند بدون هیچ هزینه‌ای و در هر زمانی به اطلاعات جدید و روزآمد دسترسی داشته باشند و صد البته كه این بهترین سناریو بود. سایت‌های مستقل ایجاد شده از طرف موءسسات دانشگاهی، آژانس‌های دولتی، بنگاه‌های فروش محصولات تولیدی، بنگاه‌های فروش اطلاعات-كتابشناختی، اقتصادی و آماری، از كتابخانه‌هایی كه می‌خواهند به صورت انفرادی یا در سطح جهانی پیوندهایی به سایت‌های آنها ایجاد كنند استقبال نمی‌كنند. و اگر بخواهیم چنین سایت‌هایی را به مجموعه مرجع مجازی خود اضافه كنید باید برای گرفتن مجوز با آنها وارد مذاكره شوید چه این سایت مجموعه عظیم و گسترده‌ای مثل مركز اطلاعات شبكه كشاورزی باشد یا یك مجموعه مرجع محلی خودتان. آیا مجوزی كه می‌خواهید امكان دسترسی به كاربر توزیعی را فراهم می‌كند؟ یا می‌توانید با مجوز تك ایستگاهی برای پاسخ‌گویی به سئوالات مرجع از آن استفاده كنید كار كنید؟ به همین دلیل است كه مجوزگیری و مشاره حقوقی بخش‌های مهمی از گسترش مجموعه جدید و مستلزم توجه خاص می‌باشد.
● فهرست‌نویسی
سازماندهی یك مجموعه مرجع مجاری به شاخه‌های فرعی به یك مفهوم به معنای فهرست‌نویسی درونی می‌باشد. چنانچه قصد دارید براث سایت‌تان موتور كاوش فراهم كنید باید مطمئن شوید كه اجازه كاوش در مورد موءلف، ناشر، موضوع و كلیدواژه‌های اطلاعاتی به همان نسبت عنوان وجود دارد. مشكلات واقعی وقتی ظاهر می‌شود كه كتابداران منابع الكترونیكی داخل و خارج از سایت را در فهرست كتابخانه خود وارد می‌كنند. همه كتابداران را می‌توان به نوعی كتابدار مرجع دانست. ما همه در بازیابی منابع سریع و خوب هستیم و دیگران را نیز در این بازیابی كمك می‌كنیم. و عموماً مایلیم كه این بازیابی حتی‌الامكان ساده و روان باشد. بنابراین نه تنها سایت‌ها را انتخاب كرده و به نتیجه می‌رسیم بلكه به همان خوبی نیز فهرست‌نویسی می‌كنیم. وقتی به یك نمایه پیوسته یا به CD-ROM یا مجله الكترونیكی دسترسی پیدا می‌كنیم، انتظار داریم كه منابع در فهرست‌های ما منعكس شود. اما در مورد منابعی كه به صورت سایت آزاد هستند چه؟ ایا آن هم به فهرست اضافه می‌شود؟ چه كسی مسئول بررسی كار پیوندهاست یا در صورت قطع شدن دوباره آنها را برقرار می‌كند. اگر محصول چاپی قبلی به صورت الكترونیكی قابل دسترسی نباشد چه؟ آیا به سوابق قبلی خود در تماس هستید، یا این كه منتظر نمونه جدیدی از كتابخانه كنگره می‌مانید، یا خودتان یك نمونه جدید ایجاد می‌كنید یا این كه منبع را در فهرست جداگانه منابع الكترونیكی قرار می‌دهید؟ اگر خواستار یك مجموعه مرجع مجازی قوی و كارآمد هستید، لازم است در مورد این مسائل بحث و به یك سیاست واحد برسید كه در غیر این صورت با سئوالاتی كه جنبهء شخصی دارند غرق خواهید شد و فهرست شما نه یكدست و نه مفید خواهد بود.
● توسعه مجموعه برای خدمات
خدمات مرجع برای حرفه ما چندان ضروری است كه اغلب فراموش می‌كنیم تغییرات آن به چه صورت بوده و تفاوت آن از بخشی به بخش دیگر به چه شكل است. در دانشكده، كلاس‌هایی در مورد نحوهء استفاده منابع مرجع تشكیل می‌دهیم، احتمالاً با افرادی در تورهای مباحثاتی برخورد كرده‌ایم كه باید به سئوالاتشان پاسخ می‌گفتیم و احتمالاً به آنها شماره تماس یا اطلاعات تحویل مدرك برای پیگیری از طرف خودشان داده‌ایم. معمولاً در یك كتابخانه تجاری، كتابداران اطلاعات مورد نیاز را پیدا كرده، مدارك را یافته و رئوس مطالب را برای هماهنگی با بسته موردنظر ایجاد می‌كنند. برای پشتیبانی خدمات اضافی، مجموعه مرجع می‌تواند پاسخگوی نیازهای كاربران باشد اما در مورد مجموعه مرجعی كه از سرویس‌های مرجع مجازی پشتیبانی می‌كنند چه؟لازم است دو حوزهء اصلی در نظر گرفته شود: منابعی برای كتابدار جهت پاسخ‌گویی به سئوالات مرجع مجازی و منابعی برای كاربر مجازی. اخیراً یك سئوال مرجع از طریق پست الكترونیكی دریافت كردم كه اطلاعاتی در مورد سه سندرم پزشكی می‌خواست كه املای دو تای آنها غلط بود كه اگر این سئوال به صورت حضوری بود مجبور بودم كاربر را به محیط مرجع پزشكی مربوطه برده، طرز كار با فرهنگ‌ها و دایر‌المعارف‌ها را به او نشان داده در نهایت به املای صحیح كلمات می‌رسیدیم. در حالی كه برای یك كاربر مجازی نمی‌توانم چنین كاری كنم و نه قادرم برای آنها منابع پزشكی خاصی را توصیه كنم.نتیجه این كه به سئوال در مورد هر سندرم با توضیح‌های كوتاهی كه از یك فرهنگ پزشكی چاپی به دست آورده بودم، پاسخ دادم، پیشنهاد كردم تا از طریق مجموعه كتابخانه محلی كنترل شود و سپس كاوش وبی در مورد سایت‌های قابل اطمینان انجام دادم.سطح اطلاعات كلینیك مایو را برای سئوالات مناسب دیدم و آن را نیز جزو آدرس‌های اینترنتی برای كاربر فرستادم.
● نتیجه
قرار گرفتن در حرفه اطلاع‌رسانی در "عصر اطلاعات" بسیار جالب توجه، هیجان‌انگیز و حساس است. ما هر روزه در حال بازیابی خدمات مرجع و مجموعه‌ها هستیم. واقعیت مجازی به سرعت تبدیل به واقعیت آشكار می‌شوند و مجموعه‌های مرجع مجازی ابزار اصلی هر خدمات مرجع می‌شوند. عملیات گسترش مجموعه برای به نتیجه رسیدن باید هم سایت‌های مرجع و هم خدمات مرجع و به همان نسبت نیز كتابداران مرجع را در محاسبات خود منظور كنند.
