هر فردی صرف نظر از سنش، انتظار دارد در مقابل كار خوبی كه انجام میدهد، مورد تشویق قرار بگیرد. این موضوع در مورد كودكان نیز با شدت بیشتری دیده میشود به طوری كه تشویق میتواند به عنوان یك ابزار مهم تربیتی در اختیار والدین قرار گیرد.
تشویق كودكان در تغییر رفتار كودكان نقش بسیار مهمی دارد. بنابراین با پاداش دادن به رفتارهای قابل قبول كودك میتوانیم سبب تقویت و تثبیت و نهایتاً یادگیری رفتار مطلوب در وی شویم.
چگونه كودكان را مورد تشویق قرار دهیم؟
برای تشویق كودكان میتوان از روشهای مختلف پاداش دادن استفاده كرد.
پاداشهای كلامی
در سنین خردسالی میتوان از پاداشهای كلامی بهترین استفاده را برد. یعنی در زمانی كه كودك رفتار مطلوبی انجام میدهد، با كلام محبتآمیز او را مورد تشویق قرار دهید. مثل بهبه، آفرین، متشكرم و... اگر پاداشهای كلامی با توصیف كردن رفتار خوب كودك همراه باشند، نتیجه خیلی بهتری خواهد داشت چرا كه كودك كاملاً متوجه كار درستی كه انجام داده، میشود.
مثلاً زمانی كه كودك بعد از ورود به خانه كفشهایش را در جای خود گذاشت، به او بگوییم: «آفرین؛ از این كه كفشهایت را سر جایش گذاشتی، متشكرم.»
سعی كنید در زمان گفتن جملات تشویقی، این جملات را با احساس و هیجان بیان كنید. یعنی طرز بیانتان شاد و پرانرژی باشد.
پاداشهای غیركلامی
پاداشهای غیركلامی شامل پاداشهایی هستند كه از كلام استفاده نمیشود و با رفتارهایی ساده مثل با دست پشت كودك زدن، دست روی شانه او گذاشتن یا چشمك زدن مشخص میشود.
به طور مثال، زمانی كه فرزندتان در جمع دوستانش است و میخواهید او را به علت رفتار مناسبی كه انجام داده تشویق كنید، میتوانید با چشمك زدن این كار را انجام دهید.
بهتر است این نوع اظهار محبت و علاقه را به دفعات بیشتری با كودكان داشته باشید و فقط به عنوان پاداش از آنها استفاده نكنید.
گاه میتوان كارهایی را كه كودك واقعاً علاقهمند به انجام آنها است را به عنوان جایزه در نظر گرفت. این كارها ممكن است شامل انجام یك بازی، خواندن یك داستان، رفتن به سینما یا یك گردش دستهجمعی باشد.
به طور مثال، برای پاداش دادن به رفتار مطلوب كودك كه انجام تكالیف مدرسهاش بوده است، میتوانیم به او بگوییم: «آفرین، چون مشقهایت را زود نوشتی، میتوانی ساعت 5 فیلم ببینی.» گاهی از وسایل و اشیای مورد علاقه كودك برای پاداش دادن استفاده میكنیم مانند اسباببازی. برای مثال «اگر اتاقت را امروز عصر مرتب بكنی، آن اسباببازی كه دوست داری را برایت میخرم.»
یك فایده دیگر این فعالیتها به جز ایجاد انگیزه در كودك، بهبود ارتباط والدین و كودك است.باید توجه داشت كه این نوع پاداشها با باجخواهی تفاوت دارد؛ چرا كه این پاداشها در مقابل انجام كار درست و افزایش انگیزه داده میشود در حالی كه باج یا قبل از انجام رفتار داده میشود یا در مقابل انجام كار غلط و نادرست پرداخت میشود.