«سلام» یا «د د » به همراه حالات و حركات بدنی متناسبشان معمولاً اولین كلماتی هستند كه اكثر كودكان طبیعی و اجتماعی فرا می گیرند. تا پایان سال اول زندگی بعضی از كودكان نخستین واژه های اسمی – عنوانی خود را بیان می كنند كه این لغات نیز معمولاً مربوط به افراد – حیوانات و اشیاء می شود.
اگر كودك تا قبل از سن سه سالگی توانست گفتار بفهمد اما نتوانست حرف بزند باید نگران او بود و در صدد اقدام برآمد. هنوز روشن نیست كه چرا عده ای از كودكان زودتر و عده ای دیرتر از بقیه شروع به تكلم می كنند.
در 18 ماهگی كودك مورد نظر ما كه حالا دیگر نوزاد محسوب نمی شود واقعاً به جنبه پر رمز و راز و جادوئی زبان دست می یابد.
عوامل بسیاری در رشد گفتار موثرند كه به اختصار توضیح می دهیم:
1- جنسیت: مطالب زیادی درباره ی اینكه دخترها زودتر شروع به صحبت می كنند نوشته شده است بعضی معتقدند كه بین رشد زودتر گفتار دختران نسبت به پسران و سلیس دار شدن عصب در دخترها ارتباط مستقیمی وجود دارد.
بگذارید بچه ها شیرین زبانی كنند
2- هوش: امروزه اكثر تست های هوش كلامی می باشد و هوش كودك از طریق توانایی كلامی او اندازه گیری می گردد و مشاهده شده كه هر چه واژگان كلامی كودك بیشتر باشد نشانه ی هوش بالای اوست. دانش آموزان عقب مانده ی ذهنی همیشه در گفتارشان از واژگان محدود و تكراری استفاده می كنند.
یك نكته ی مهم!! با توجه به نقش والدین در فراگیری زبان كودك، والدین و افرادی كه در كنار كودك هستند و نسبت به او توجه و علاقه نشان می دهند و عشق می ورزند بسیار بهتر و مفیدتر از والدینی عمل می كنند كه از این عواطف بی بهره اند.
اگر قرار است كودكان سخنگویان خوبی شوند باید گفتار خوب را بشنوند.
3- محیط خانوادگی: بعضی از پدران و مادران در محیط خانه بیش از حد طبیعی از كودك محافظت می كنند. كودكی كه تنهاست و در خانه كسی به حرفهای او گوش نمی كند و هرگز پاسخ نمی شنود نیز كمترین انگیزه ای برای صحبت كردن و بقول معروف شیرین زبانی ندارد.
لازم است بدانیم كه باید با كودكان آهسته تر صحبت كنیم – طول عبارات باید كوتاه باشد. پس از پایان هر عبارت و قبل از شروع عبارت بعدی، نیز باید یك تا 2 ثانیه مكث و وقفه باشد.علاوه بر این هنگامی كه كودك مشغول صداسازی یا حرف زدن است كار او را قطع نكنید.
بعضی از محیط های خانوادگی كه در آن تنش به اندازه ای است كه روی كودك اثر گذاشته و به دلیل ترس و وحشت جرأت صحبت كردن ندارد.
بگذارید بچه ها شیرین زبانی كنند
محیط مدرسه: گاهی متأسفانه دیده شده دانش آموزانی كه از بهره هوشی طبیعی برخوردارند و دارای اشكالاتی جزئی در گفتارهای باشند به دلیل رفتار ناشایست اولیاء مدرسه آنان منزوی و خجالتی شده و كمتر ابراز وجود می نمایند و در سرگرمی ها و فعالیتهای گروهی شركت نمی كنند البته مورد اخیر بیشتر از مراكز نگهداری و شبانه روزی آموزشی گزارش شده است.
دو زبانه بودن: مشكل دو زبانه بودن در شهرهای بزرگ و صنعتی شایع تر است و همچنین بعضی از افراد با و یا چند زبان صحبت كردن را نشانه ی تمدن می دانند و این طرز فكر را به فرزندان خویش انتقال می دهد و گاهی بجای اینكه كودك دوزبانه شود واقعاً بی زبان می گردد زیرا به دلیل كمی استعداد و علاقه نه زبان مادری را خوب فرا می گیرند و نه زبان دوم را می آموزد. این اختلال در واقع یك معلولیت آموزشی اجتماعی است كه خانواده عامل آن است.
وضعیت اجتماعی و اقتصادی: باید باور داشت كه رشد گفتار در دوران طفولیت بی ارتباط با مشكلات اقتصادی واجتماعی نیست و كودكانی كه از دوران شیرخوارگی با كمبود تغذیه مناسب خصوصاً شیر روبه رو می باشند بدون تردید این امر در مراحل رشد آنان از جمله گفتار موثر خواهد بود.
