كشت چای در زمینهای جلگه ای و یا دشت

دراینزمینها باید با روشهای گوناگون خاك را حفاظت كرد. یكی از این روشها زهكشی میباشد كه به رشح آن می پردازیم. منظور از رهكشی حفظ رطوبت خاك تا حد تعادل و هدایت آبهای اضافه بر احتیاج بوته چای به خارج از محوطه باغ است. معمولاً بعد از باریدن باران سیل آسا، رهكشی موجود نقش مهمی را در خارج كردن آبهای اضافی بازی می كند. به وسیلة زهكشی می توان سطح آبهای زیرزمینی را تا سانتیمتر از سطح خاك پایین تر برد، از این طریق است كه ریشه های چای از خفگی در اثر رطوبت زیاد نجات پیدا میكنند.بهترین طریق زهكشی در كشت چای احداث و ایجاد كانالهای روباز است.

زهكشی نه تنها خاك را تهویه كرده و باعث افزایضش نفوذپذیری وقدرت نگهداری آب در خاك می شود بلكه عمق ریشه را به حداقل می رساند. در مناطق جلگه ای زمین را بر حسب پستی و بلندی آن تقسیم و از خطوط تراز برای كشت استفاده می كنند. ردیفهای كشت باید ار طرف شرق به غرب باشد. تا بعد از رشد بوته، سایه آنها بین ردیفهای مانه از تأمین مستقیم آتاب گردد.

چایكاری در مناطق كوهستانی شیبدار

در مناطق كوهستانی بعد از اینكه از حاصلخیزی زمین اطمینان حاصل شد، باید به ترتیب زیر عملیات لازم را انجام داد.

1. بررسی پستی و بلندی زمین.
2. تهیه نقشه كل زمین و تعیین خطوط همتراز.
3. احداث نهرهای كوچك در امتداد خطوط همتراز.

جهت خارج كردن آبهای اضافی از زمین به منظور جلوگیری از فرسایش خاك باید فاصله دو نهر از همحدود 3 متر باشد. اگر سطح آب های زیرزمینی پایین تر از سانتی متر باشد. بعد از تعیین خطوط همتراز و كندن نهرها باید اقدام به تهیه ردیفهای چایكاری نمود.

ردیفها باید به موازات نهرها ولی عمود بر شیب زمین احداث شوند.

14-نقش تغذیه در تولید چای

حاصلخیر كردن مناسب خاك همراه با سایر عملیات كاشت، بر تولید محصول چای می افزاید. به منوظر تاثیر بیشتر كودها، بسیاری از خاكها نیاز به اصلاح به وسیله مواد آلی دارند. نظر به اینكه كاشت چای به طورنسبی به مدت طولانی تك كشتی انجام شده، بذون استفاده از كود،مواد غذایی خاك تامین نشده و كمبود مواد معدنی در گیاه پدید آمده ومحصول كاهش می یابد. میزان مصرف كود باید بر پایه آزمایشهای مزرعه، تجزیه خاك وگیاه، مشاهده علائم كمبود یا زیادی مواد معدنی صورت پذیرد.هرچند اساس كار عمومیت دارد ولی كاربرد مناسب كودها ازناحیه ای به ناحیه دیگر متفاوت بوده و بستگی به شرایط منطقه دارد.

كاهش مواد غذایی

مواد غذایی با طرق گوناگون در مزرعه چای تقلیل می یابد و تأثیر آنها روی گیاه متناسب با مصرف آنها است. كاهش این مواد از طریق برداشت، هرس، فرسایش خاك، جریان آب حاوی مواد غذایی محلول و تجزیه مواد باعث معدومشدن بیشتر آنها می شود.گزارش شده كه برای تولید 1000 كیلوگرم چای خشك در كلنی از چای مقدار 4 كیلوگرم ازت 4 كیلوگرم P₂O₅و 1 كیلوگرم K₂Oبرداشت میگردد.

علفهای هرز مقداری از مواد غذایی اصلی را جذب می كنند كه ممكن است موقتاً قابل استفاده چای نباشد و چنانچه علفها برداشت گردند، این مواد بهطور دایم بیرون می روند.

نكات عمده در مورد مواد غذایی

تولید مواد آلی: برای ایحاد مواد آلی، اكسیژن از طریق تنفس، دی اكسید برای فتوسنتز از هوا و ا‘ از خاك به وسیله ریشه جذب می شود. برای تولید یكگرم ماده خشك 850-350 گرم آب باید خارج گردد.مواد معدنی شامل مواد اصلی وكممصرف است.

تاثیر مواد غذایی انفرادی

عناصر فوق الذكر با یكدیگر تركیب شده و تولید مواد آلی كربوهیدرات، گلوسیدها، پروتئین ها، هیدروكربن ها، سلولز. چوب و تركیبات كمپلكس اصلی، عطر، مزه،رنگ وظاهر را می سازد.

تأثیر مواد غذایی به طور انفرادی

1-14-تاثیر عناصر غذایی پرمصرف

1-1-14- اثر ازت

ازت برای رشد گیاهان خیلی مهم بوده و ذر بیشتر مواد مهم گیاهی كلروفیل، نوكلئوتید، هورمون ها، پروتوپلاسم، ویتامین ها و غیره وجود دارد.

محصول چای شامل برگهای آن می باشد، بنابراین گیاه چای، حساس به كاربرد كود ازته می باشد. كود ازته در یك وضع مناسب 3 تا 4 هفته پس از استفاده، شروع به اثرگذاری می كند.

برای چای در جای غیرسایه افزایش محصول كاملاً متناسب با مقدار ازت مصرفی است. این اثر خطی با مصرف ازت بیش از 15 كیلوگرم در هكتار مستثنی می باشد.مصرف بیش از حد ازت ممكن است غیراقتصادی بوده و تأثیر منفی داشته باشد و این، بستگی به سایر مواد غذایی دارد. اثر سایه در ارتباط با جذب ازت پیچیده است و تیپ و میزان سایه تأثیر عمده ای بر این فرایند دارد.

معمولاً به ازای هر كیلوگرم تزت مصرفی، بین 4 تا 8 كیلوگرم چای خشك به دست می آید. محصول بهدست‌آمده بستگی به زمان مصرف ازت دارد. گزارش شده كه ازت به كار رفته قبل از باز شدن جوانه در پایان زمستان فتوسنتز را برای مدتی افزون یمكند و نیز مشخص گردیده كهچای، ازت آمونیاكی را بهتر از ازت نیتراتی جذب می كند و سولفات آلومینیوم SAمسزان محصول را بیش از مصرف آمونیوم نیترات AN یا آمونیوم كربنات افزایش می دهد. باید توجه داشت كه محلولپاشی اوره روی بوته ها برای گیاه چای ایده آل می باشد. در 5/5-0/5 =PH میزان محوصل با كاربرد اوره، سولفات آمونیوم و كلسیم آمونیوم نیترات كاهش می یابد. منو یا دی آمونیوم فسفات بیشتر به صورت كودهای مكمل در سطح وسیع بهكار یم رود.

2-1-14- اثر فسفر

فسفر برای رشد ضروری بوده و نقش مهمی در تشكیل چوب و ریشه دارد. این عنصر در تبدیل انرژی، شركت در متابولیسم چربیها، در فرآیند تنفس و استفاده ازت نیز لازم بوده و در تركیب نوكلئوئیك اسید، فسفولیپیدها و آنزیمها به كار رفته است.فسفر در گیاه خیلی متحرك بوده وبه نقاط حیاتی كه فعالیت فتوسنتتیك بیشتر بوده متقابل میگردد، بنابذاین در برگهای جوان در غلظت بالایی یافت می شود. مقدار فسفر خارج شده از محصول در مقایسه با ازت و پتاسیم كم است.

استفاده از فسفر در خاك موقعی كه اسیدیته آن بین 5/5 و 7 باشد به بیشترین حد می رسد. چنانچه اسیدیته از 5/5 كاهش یافته و از 7 تجاوز كند بهره بروری آن تقلیل می یابد.در خاكهای خیلی اسیدی فسفر با هیدروكسیدهای آهن و آلومینیوم تركیب شده و تولید مواد غیر محلول در آب را كرده كه غیرقابل استفاده برای گیاه است لذا افزایش فسفر در زراعت چای مواجه با مشكلاتی در خاكهای اسیدی می شود.

تأثیر كوردهای فسفره بیشتر روی گیاهان جوان در خزانه ها یا در موقع نشاء كاری، برای بذرگیری و قلمه گیری از بوته های مادذی متداول است. آزمایشی كه طی آن سوپر فسفات در چاله هایی با خاك اسیدی بهكار رفته، نشان داده است كه به طور متوسط 37% هرس كردن در آنها افزایش یافت و كود نباید در تماس با ریشه باشد. مصرف كود در ردیفهای نزدیك ریشه ها به آنها صدمه زده و مانع رشد گیاه می گردد. در حالیكه تأثیر مثبت بالایی ازاختلاط كود با خاك ایجاد می شود. آزمایشهای زیادی به وسیله محققین در ارتباط با كاربرد فسفات روی چای انجام شده ولی اثر مستقیم آن معلوم نشده، فقط تأثیر آن چند سال بعد اتفاق می افتد.

3-1-14- اثر پتاسیم

این عنصر درگیاه خیلی متحركبوده ویك ماده غذایی حیاتی می باشد ولی نقش آن كاملاً معلوم نشده است. پتاسیم با مواد آلی اصلی سلول گیاهی به هیچ وجه تركیب نمی شود و در استفاده آب مخصوصاً در جذب و انتقال آن در گیاه نقش دارد و اهمیت این عنصر بالا بردن این رل در حرارت كم یا خشكی طولانی است. به نظر می رسد پتاسیم در فعال كردن آنزیمها، متابولیسم كربوهیدراتها و پذوتئین ها، باز و بسته شدن روزنهها، سنتز مواد رنگی و تراوایی غشاء سلولی تاثیر دارد. این عنصر در اندامهای گیاهی جایی كه تقسیم سلول و رشد آن انجام می شود ذخیره می گردد. پتاسیم برای بوته های جوان جهت تحریك رشد آن ها و تولید اندام قوی ضروری است. بوته های كامل چای نسبت به پتاسیم نیزجواب می دهند، گرچه عكس العمل گیاه بلافاصله روی بوته های عادی ظاهر نمی شود. بوته هایی كه كمبود پتاسیم دارند نسبت به كود پتاسیم خیلی زود جواب می دهند.به ازای هر 1000 كیلوگرم محصول چای 2 تا 4 كیلوگرم پتاسیم مصرف می شود. میزان بهره گیری از پتاسیم در غالب خاكهای چای كاری زیاد نیست، زیرا میزان اسید آن بالابوده و هرچه بیشتر اسید باشد بهره بری آن كمتر است.

دراثر كشت مكرر بدون افزایش كودهای پتاسه، محصول كاهش یافته و بوته ها می میرند، لذا مصرف پتاسیم ضروری خواهد بود. در آزمایشهای انجام شده گزارش كرده اند كه كودهای پتاسیم دار روی چای در خاكهای اسید (0/4 = P H) تاثیر طولانی دارند. اضافه كردن پتاسیم به میزان دوب رابر مقدار لازم، تنهامقدار كمی در افزایش محصول موثر خواهد بود. نكته مهم دیگری كه وجود دارد، این است كه باید بینپتاسیم و ازت تعادلی برقرارباشد تا افزایش محصول حاصل شود.

كمبود پتاسیم تأثیر زیادی در بهبود چای بعد از هرس دارد و كاربرد آن فوراً اثر كرده و محصول را افزایش می دهد. زیاد بودن كلسیم موجود در خاك سبب عدم جذب پتاسیم می شود.لذا مصرف زیاد پتاسیم (CANكلسیم آمونیوم نیترات وسوپر فسفات و اسیدیته زیاد كمبود پتاسیم را سبب می گردد.

پتاسیم كلراید كود پتاسیم معمول است و پتاسیم سولفات كود گران تر واسطه و برتر از كلراید می باشد و كمتر سوختگی ایجاد میكند و فقط جایی بكار می رود كه نیاز به گوگرد است.

4-1-14- اثر منیزیم

این عنصر در گیاه خیلی متحركبوده و قسمت اصلی كلروفیل را تشكیل می دهد، سهم مهمی درانتقال فسفر داشته و در تولید كربوهیدارتها. پروتئین ها، چربیها و سایر تركیبات نقش دارد. مقدار منیزیوم مورد نیاز چای كم بوده و كمبود آن فقط در خاكهای بازی ایجاد می شود. تحرك زیاد این عنصر سبب میگردد كه علائم كمبود آن در برگهای مسن ظاهر شده و به ندرت كاهش محصول را باعث می شود.

كمبودمنیزیوم در اثر زیاید پتاسیم در خاكها یا كود و بویژه در رقابت كلسیم و پتاسیم بوجود می آید. گزارش شده كه كود مینزیوم دار در خاكهای با اسیدیته 5/4 و 5 تاثیری روی محصول ندارد. تأثیر منیزیوم با ازت روی چال در حال لز بین رفتن در كنیا تحقیق شده است و محصول به طور بارز در طی گزارش افزایشی نداشته است. ازت به تنهایی اثر معكوس دارد، در حالیكه ازت همراه با منیزیوم مقدار منیزیوم را در خاك و برگ نگاه می دارد و ممكم است كاربرد كود منیزیوم دار مانع كمبود آن در آینده شود.

5-1-14 اثر كلسیم

این عنصر قسمتی از ساختمان دیواره های سلولی كلسیم پكتات را تشكیل داده و ممكن است به وسیله سایر بازها جانشین نشود و كمبود آن در خاكهایی كه بازها خیلی كم قابل استفاده اند، اتفاق می افتد.

طبیعت اسیدی خاكهاتی چای دلالت دارد بر اینكه آهك دادن به آن یك حسن است. آزمایشات اولیه با آهك نشان داده كه اثر متفاوتی روی جای دارد. مشخص شده كه اضافه كردن كود منیزیوم دار حاوی مقدار كمی آهك محصول را افزایش دهد. افزودن مقدار كمی ازكلسیم كربنات در محلول غذایی وكاربرد آنروی بوته های جوان بصورت لكه ای نیتریفكاسیون آمونیوم را تحریك می كند و لذا بوته ها سریعتر رشد دارند. كلسیم جذب گیاهنمی شود.ولی اسیدیته خاك راب الا می برد.

معلوم شده كه با افزودن كلسیم بصورت كود فسفاته سبب كاهش تركیب پتاسیم برگها می شود و در آزمایشهائی كه كودهای سولفات آمونیوم (SA) وكلسیم آمونیوم نیترات (CAN) بكار رفته نشان داده كه در كرتهائی CAN مصرف شده كمبود پتاسیم بیشتر از جایی بوده كه SA داده شده است.

مقدار زیاد كود فسفاته حاوی كلسیمروی نسبت پتاسیم به كل بازها و كلسیم به كل بازها مشص شده كه زیاد شدن میزان كلسیم و تقلیل پتاسیم در غیاب كاربرد آن حائز اهمیت است. مصرف مقدار زیاد آهك یا كود حاوی آن در بعضی ازخاكها و در صورت عدم مصرف پتاسیم سبب كمبود این عنصر و تقلیل محصول می شود. ضمناً ایراً تعیین كرده اند كاربرد كودهای ازته به صور گوناگون تركیب كلسیم را در برگها كاهش می دهد.

6-1-14- اثر گوگرد

این عنصر در تركیبات آمینو اسیدها، پروتئین ها و آنزیم ها بكار رفته و در فعل و انعالات اكسید و احیاء در تنفس نقش داشته و در تولید كلروفیل مهم است.

اكهای بعضی مناطق چایكاری فاقد گوگرد بوده و درنتیجه كمبود آن بوبی مشهود است و به سهولت می توان با مصرف كودهای گوگرددار این كمبود را جبران نمود، با یه كاربردن مقدار كم جیبس نیز می توان كمبود آن را مرتفع سات ولی مقدار زیاد آن موثر نیست، زیرا احتمالاً با كلسیم تأثیر معكوس می گذارد.

استفادهاز سولفات آمونیوم هر 3 تا 6 سال یكبار از كمبود آن جلوگیری واهد كرد.

2-14- عناصر كم مصرف

1-2-14- اثر آهن

آهن در ساتمان بسیاری از آنزیمها به كار رفته و كاتالیزور تنفس، فتوسنتز و احیاء سولفاتها ونیتراتها می باشد.انی عنصذ سهم بسزایی در تشكیل كلروفیل دارد، بدون آنكه در ساتمان آن دالت داشته باشد.

آهن معمولاً به طور آزاد در اكهای اسیدی چاق قابل استفاده بوده، لذا كمبود آن متداول نیست و سمیت آن نیز نادر است. كمبود آهن فقط در خاكهایی كه اسیدیته آن در حد بالایی باشد احتمال بروز دارد.

2-2-14- اثر منگنز

نقش منگنز بخوبی شناخته نشده ولی به نظر می رسد با آهن در تشكیل كلروفیل مشاركت دارد و در احیاء نیترات ها در مراحل تنفس نیز نقش داشته و ممكن است كاتالیزور سایر فعالیت ها در متابولیسم گیاهی باشد.

منگنز در اكهای اسیدی قابل استفاده بوده، لذا كمبود آن بندرت اتفاق افتاده و فقط در خاكهای با اسیدیته بالا یا در خاكهای غیرعادی كه حاوی منگنز نیست ممكن است كمبود آن مشاهده شود.

چای در خاكهای با اسیدیته كم و تركیبات منگنزدار زیاد، مقدار زیاید منگنز جذب می كند. این گیاه می تواند مقدار زیاد منگنز را در برگهای خود تحمل كند هرچند سمیت آن در خاكهای منگنزی فراوان دیده شده است. كاربرد منگنز در خاكهای كم منگنز مفیدمی باشد، ولی زیادی آن تأثیر معكوس می گذارد.بازدهی منگنز به وسیله فسفات افزوده شده و می توان آن را با مصرف كلاتهای EDTA اصلاح نموده و كارایی آن به وسیله پاشیدن روی برگها بهتر خواهد بود.

3-2-14- اثربر (Boron)

بر یلی متحرك نبوده و در نقاط رویشی، اندامهای گل و بافتهای نفوذپذیر ذیره می گردد.این عنصر در تقسیم سلول، گرده افشانی، تولید گل، انتقال كربوهیدراتها و جذب كاتیونها شركت دارد. این عنصر برای حركت آب درسلولها و كمك به نگهداری كلسیم در محصول و كنترل تعادلی بین فسفر وكلسیم لازم است. در بیشتر خاكهای چایكاری كمبود آن در مزرعه بندرت اتفاق می افتد. ضمناً چای قادر به جذب بركافی در شرایطی كه بعضی درتان سایه دار كمبود آن را نشان می دهند، می باشد. مقدار آن در گیاه با پاشیدن روی گیاه یا به خاك دادن افزوده می شود و مصرف زیاد آن ایجاد مسمومیت می كند. بوته های چای را در خاكهای شنی كه فقط مقدار كمی بر داشته اند توانسته اند كشت كنند.زیادی بر ایجاد علائم سمی كرده و در همان وقت تركیب عنصر روی گیاه كاهش یافته و علائم كمبود روی را نشان داده است.

4-2-14- اثر مس

مس برای چای مهم بوده و ساتمان اصلی آنزیم پلی فنل اكسیداز را كه برای تمیر حیاتی است تشكیل می دهد. این عنصر در سنتز كلروفیل و بعضی ویتامین ها نقش دارد. كمبود مس معمول نبوده و تنها سبب ضعف تخمیر می شود كه كیفیت تولید نهایی را كاهش می دهد و با پاشیدن تركیبات مسی روی گیاه اصلاح می گردد.

5-2-14- اثر روی

روی برای رشد گیاه اساسی بوده ودر سنتز هورمونها و اندول استیك اسید كه رشد ساقه هیا جوان را كنترل می كند شركت دارد. این عنصر ساختمان عمده بعضی از آنزیمها را تشكیل داده و سهم بسزایی در تشكیل نوكلئیك اسید، پروتئین ها، كاتالیزرها و نیزاستفاده از ازت وفسفر دارد.

محققی نشان داده كه در كشت شنی یك رقابت بین روی و بر وجود دارد و زیادی بر سبب كمبود روی می گردد.

روی به وسیله چای بسهولت از خاك جذب نمی شود و كمبود آن غالباً اتفاق افتاده و با به كار بردن تركیب آن در خاك براحتی اصلاح نمی گردد، پاشیدن آن روی گیاه خیلی مؤثر بوده و كاربرد روی در گیاه بهتر است با فاصله كوتاه حدود 3 ماه در فصل رشذ تكرار شود. مشخص شده است كه محلولپاشی روی اكسید روی گیاه سبب كامل شدن گیاهچه چای می گردد و مصرف آن اقتصادی و ارجح می باشد. منگنز و بر مصرف روی سولفات را تشدید ساته و تأثیر آن را اصلاح می كند. مشاهده شده كه محلولپاشی روی سولفات در خزانه برج معیت كنه ها افزوده ولی ملوط مواد غذایی كم مصرف چنین اثری را ندارد.مصرف روی به صورت محلولپاشی برگها در زانه بر رشد بوته های جوان می افزاید و بریدن بوته ها توسعه ریشه ها را بعد از محلولپاشی با روی سولفات روی بوته های مادری، یك هفته قبل از بریدن بهتر می كند و مخلوط روی سولفات در كود زانه بهره دهی آن را قابل توجه می سازد.

6-2-14- اثر الومینیوم

این عنصر در جذب فسفر و پتاسیم موثر است و در خاكهای اسیدی به راحتی قابل استفاده بوده و به مقدار زیادی به وسیله چای جذب می گردد. مطالعات نشان داده كه مقداركمی ازآلومینیوم ضروری است. آلومینیوم در برگهای مسن و ریشه ذخیره می گردد. این عنصر روی رشد و در جذب پتاسیم و فسفر مؤثر بوده و مقدار زیاد آن جذب پتاسیم را تقلیل می دهد كه میتوان با افزایش پتاسیم مشكل آن را مرتفع سات. معلوم شده كه یك رابطه طی بین آلومینیوم و فسفر در گیاه وجود دارد و تركیب آلومینیوم در جذب فسفر تأثیر دارد.

3-14- فایده كوددهی

كاربرد كود باید همراه با سایر عملیات باشد و تولید بیشتر محصول از مصرف بیشتر كود به دست نمی آید. در كشورهای مختلف باید مطالعاتی برای پی بردن به راههای بهره بری بهتر از كودها در روشهای گوناگون كاشت انجام شود. در كنیا معلوم شده كه محصول چای تا سطح 500 كیلوگرم ازت در هكتار، افزایش می یابد.كاربرد ازت به میزان بالاتر از 200-150 كیلوگرم در هكتار كمتر استفاده دارد و نشان داده شده كه ازت در كود مكمل NPKS به صورت 25:5:5:5 باید تا حد 150 كیلوگرم در هكتار باشد.

آزمایشهایی نشان داده كه كاربرد مقادیر متفاوت SA. ANو اوره همراه با فسفر و پتاسیم، در روشی كه اوره به مقدار 150 كیلوگرم در هكتار به كار رفته است، بیشترین محصول را تولید كرده وسودمند بوده است. آزمایشاتی كه در شمال هندوستان برای بررسی میزان بهره دهی مصرف كود در زمانهای گوناگون برای تولید بذر چای انجام شد، معلوم نمود كه كاربرد كود در اردیبهشت ماه، مناسبترین بهره وری را دارد. محلولپاشی NPD (اوره 10 كیلوگرم، آمونیوم فسفات 20 كیلوگرم و پتاسیم كلراید 8 كیلوگرم) به میزان 8 كیلوگرم مخلوط در 200لیتر آب و درجاییكه لازم بوده محلولپاشی با روی سولفات و یا منیزیوم سولفات 2كیلوگرم در 200 لیتر آب توصیه شده است.

اضافه كردن 8-4 كیلوگرم كود آلی كاملاً پوسیده در حفره های كاشت یا كمپوست بذر پنبه به میزان 225 كیلوگرم در هكتار یا آرد استخوان به میزان 100كیلوگرم در هكتار به علاوه 40-30 گرم سوپر فسفات منوكلسیك در حفره مناسب است. در مزارع جوان كود NPK 10:5:10 به میزان 79 و 40و 25 و15گرم برای هر گیاه در سال 4 و 3 و 2 و 1 توصیه شده است، كه با افزایش سن و بسته به نوع خاك در محصول مقدار آن افزایش می یابد (از كتاب TEA).