ﻣﺤﻤﺪﻣﻬﺪى ﺧﺎدم اﻟﺸﺮﻳﻌﻪ، در ﺳﺎل 1337 در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺳﺮﺧﺲ ﻣﺘﻮﻟﺪﺷﺪ. ﻣﺎدر ﺷﻬﻴﺪ درﺑﺎره ﻗﺒـﻞ
از ﺗﻮﻟﺪ او ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: ﺑﻪ ﻛﺮﺑﻼ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ. ﺑﺎردار ﺑﻮدم. در ﺣﺮم اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ(ع) اوﻟﻴﻦ ﺗﻜـﺎن ﻛـﻮدﻛﻢ را
اﺣﺴﺎس ﻛﺮدم و ﻫﻤﺴﺮم را از ﻣﻮﺿﻮع آﮔﺎه ﻛﺮدم؛ او زﻳﺮ ﮔﻨﺒﺪ ﺳﻴﺪاﻟﺸﻬﺪاء(ع)دﺳﺖﺑﻪ دﻋﺎ ﺑﺮداﺷـﺖ و
از ﺧﺪا ﺧﻮاﺳﺖ، ﻓﺮزﻧﺪﻣﺎن را از ﻣﻮاﻟﻴﺎن اﺋﻤﻪ ﻗﺮار دﻫﺪ.
ﭘﺪر ﺷﻬﻴﺪ (ﻣﺤﻤﺪﺻﺎدق) ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: در روز ﺳﻮم ﺗﻮﻟﺪش ﺑﻴﻤﺎر ﺷﺪ. از ﻋﻮارض ﺑﻴﻤﺎرﻳﺶ ﻋﻄﺶ ﺳﻴﺮى
ﻧﺎﭘﺬﻳﺮش ﺑﻮد؛ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﺸﻨﮕﻰ او را ﻓﺮوﻧﺸﺎﻧﺪ. ﻣﻦ ﺑﺎدﻳـﺪن ﺑـﻰﻗـﺮارى ﻓﺮزﻧـﺪم، ﺑـﻪ ﻳـﺎد
ﺗﺸﻨﮕﻰ ﺷﻬﺪاى ﻛﺮﺑﻼ اﻓﺘﺎدم و ﺳﺨﺖ ﮔﺮﻳﺴﺘﻢ؛ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻛﻮﺗﺎﻫﻰ ﭘﺴﺮم ﺷﻔﺎ ﻳﺎﻓﺖ و از آن رﻧﺞ ﺟﺎﻧﻜـﺎه
ﻧﺠﺎت ﭘﻴﺪا ﻛﺮد.
درﺑﺎره دوران ﻛﻮدﻛﻰ او ﻣﻰاﻓﺰاﻳﺪ: اﻏﻠﺐ اوﻗﺎت را ﺑﻪ ﺑﺎزى ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺎﻻﻧﺶ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد. ﺟﻨـﮓ ﺑـﺎزى را
ﺧﻴﻠﻰ دوﺳﺖ داﺷﺖ. ﺑﻴﺸﺘﺮ اوﻗﺎت ﺑﺎ ﺳـﻼﺣﻬﺎى ﺳـﺎﺧﺘﮕﻰ ﭼـﻮﺑﻰ، ﺑـﻪ ﺟﻨـﮓ و ﮔﺮﻳـﺰ ﺑـﺎ دوﺳـﺘﺎﻧﺶ
ﻣﻰﭘﺮداﺧﺖ.
ﺷﻬﻴﺪ ﻋﻼﻗﻪ ﻓﺮاواﻧﻰﺑﻪ درس داﺷﺖ و از ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﻰ، ﺑﻪ دﺑﺴﺘﺎن ﻣﻠّﻰ ﺟﻌﻔﺮى(دﺑﺴﺘﺎن ﺻﺎﺑﺮى ﻓﻌﻠﻰ)
رﻓﺖ. در اﻳﻦ زﻣﺎن او ﻋﻼوه ﺑﺮﺧﻮاﻧﺪن درس، ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ وﺳﺎﻳﻞ ﭼﻮﺑﻰ ﻧﻴﺰ ﻣﻰﭘﺮداﺧـﺖ. اﺳـﺐﺳـﻮارى،
ﭘﺮورش و ﻧﮕﻬﺪارى ﺟﻮﺟﻪ، ﻣﺮغ و ﻣﺎﻫﻰ از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻼﻳﻖ دوران ﻛﻮدﻛﻰ ﻣﻬﺪى ﺑﻮد.
ﺷﻬﻴﺪ ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن ﺗﺤﺼﻴﻼت اﺑﺘﺪاﻳﻰ، ﺑﻪ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﻣﻠّﻰ ﻋﻠﻮى -- واﻗﻊ در ﺧﻴﺎﺑـﺎن آﺑﻜـﻮه ﻣـﺸﻬﺪ --
رﻓﺖ؛ اﻣﺎ در ﺳﺎل آﺧﺮ ﺗﺤﺼﻴﻞ، اﻳﻦ ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﺳﻴﺎﺳﻰﺗﻮﺳﻂ رژﻳﻢ ﺷﺎه ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷـﺪ و
ﺷﻬﻴﺪ آﺧﺮﻳﻦ ﺳﺎل دوره ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ را در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن اﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﭘﺮداﺧﺖ.
او ﺑﻪ ﻛﺎرﻫﺎى ﻓﻨّﻰﻋﻼﻗﻪ زﻳﺎدى داﺷﺖ. آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻛﻮﭼﻜﻰ درﺳﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ روى ﻣـﻮاد ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻰ
آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ اﻧﺠﺎم ﻣﻰداد. در اﻳﻦ دوران، ورزﺷﻬﺎى ﺷﻨﺎ، ﻓﻮﺗﺒـﺎل و اﺳـﺐﺳـﻮارى از ورزﺷـﻬﺎى
ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ او ﺑﻮد. در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن از ﻧﻈﺮ ﺗﺤﺼﻴﻠﻰ در ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻮﺳﻂﺑﻮد.
در دوران ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب، ﺗﺤﻮل ﻓﻜﺮى و اﻋﺘﻘﺎدى وى ﺷﺮوع ﺷﺪ و ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎى ﻣﺬﻫﺒﻰﻗﻮى ﭘﻴﺪا ﻛـﺮد.
ﻣﺤﻤﺪﻣﻬﺪى در ﺗﻈﺎﻫﺮات، ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﺻﻔﻮف ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﺮد و ﻓﻴﻠﻢ و ﻋﻜﺲ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻰﻛﺮد. در ﺟﻠـﺴﺎت
درس دﻛﺘﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﻰ در داﻧﺸﮕﺎه و آﻳﺖاﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪاى در ﻣﺴﺠﺪ ﻛﺮاﻣﺖ ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺖ.
ﻳﻜﻰ از دوﺳﺘﺎن ﺷﻬﻴﺪ از اﻳﻦ دوران ﺧﺎﻃﺮهاى را ﺑﻴﺎن ﻣﻰﻛﻨﺪ: در اواﻳﻞ ﺳـﺎل 1356، ﺑـﺮاى اﺳـﺘﻤﺎع
ﺳﺨﻨﺮاﻧﻰ ﺷﻬﻴﺪ ﻛﺎﻣﻴﺎب ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻛﺮاﻣﺖ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدم. ﺑﻌﺪ از اﺗﻤﺎم ﺟﻠﺴﻪ و در ﺣﺎل ﺧـﺮوج از ﻣـﺴﺠﺪ،
ﻣﺤﻤﺪﻣﻬﺪى از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪ: آﻳﺎ ﺣﺎﺿﺮى ﭘﻴﺎﻣﻬﺎ و ﺗﺼﺎوﻳﺮ اﻣﺎم(ره) را ﺑﻴﻦ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﭘﺨﺶ ﻛﻨـﻰ؟ ﮔﻔـﺘﻢ:
ﺑﻠﻪ. ﻋﻤﺮ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ دﺳﺖﺧﺪا اﺳﺖ، ﻣﻦ از ﭼﻴﺰى ﻧﻤﻰﺗﺮﺳﻢ. دو ﺳﻪ روز ﺑﻌﺪ، در ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﺮﺗـﻀﻮى، ﭘـﺴﺮ
آﻳﺖاﻟﻠّﻪ ﺧﺎﻣﻨﻪاى و ﭘﺴﺮ آﻗﺎى ﻃﺒﺴﻰ ﭘﻴﺎﻣﻬﺎى ﺣﻀﺮت اﻣﺎم(ره) را ﺑـﻪ ﻣـﻦ دادﻧـﺪ و ﻣـﻦ در ﻣﺤـﺪوده
ﻣﺪارس اﻃﺮاف ﭘﺨﺶ ﻣﻰﻛﺮدم. در اواﻳﻞ ﺳﺎل 1357، ﻳﻜﻰ از اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎى ﻣﻦ ﺷﺪ
و ﻣﺮا ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻓﺮزﻧﺪﻳﻜﻰ از روﺣﺎﻧﻴﻮن ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻛﻼﻧﺘﺮى داد. در ﺑﻴﻦ راه ﻛﻼﻧﺘﺮى، ﺷﺨﺼﻰ ﻛﻴﻒ ﺣﺎوى
اﻋﻼﻣﻴﻪﻫﺎى اﻣﺎم(ره) را از دﺳﺖ ﻣﻦ ﻗﺎﭘﻴﺪ و ﻓﺮار ﻛﺮد. ﻣﺄﻣﻮر ﻫﻤﺮاه ﻣﺎ ﻛﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺎ را رﻫﺎ ﻛﻨـﺪ و
آن ﺷﺨﺺ را ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻛﻨﺪ، ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺪارك را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد. در ﻛﻼﻧﺘﺮى، ﻣـﺄﻣﻮر ﺑـﺎزﺟﻮﻳﻰ ﻣـﺎ ﻓـﺮدى
اﻧﻘﻼﺑﻰ ﺑﻮد، اﻣﺎ ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ ﻇﺎﻫﺮ ﺑﻪ ﻣﺎ ﭘﺮﺧﺎش ﻣﻰﻛﺮد. ﺑﻌﺪ از رﻓﺘﻦ ﻣﺄﻣﻮر ﺑﺎزداﺷـﺖ رو ﺑـﻪ ﻣـﺎ ﻛـﺮد و
ﮔﻔﺖ: ﻧﮕﻬﺪار ﭘﻴﺎﻣﻬﺎى اﻣﺎم(ره) ﺑﺎﺷﻴﺪ. ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪاى ﺑـﻪ ﻣﺪرﺳـﻪ ﻧﺮوﻳـﺪ ﻛـﻪ ﺗـﺼﻮر ﺷـﻮد در ﺑﺎزداﺷـﺖ
ﻫﺴﺘﻴﺪ؛ ﺳﭙﺲ ﻣﺎ را آزاد ﻛﺮد. در ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺮوج از ﻛﻼﻧﺘﺮى، ﺧﺎدم اﻟﺸﺮﻳﻌﻪ را دﻳﺪم ﻛـﻪ ﻣﻨﺘﻈـﺮ ﻣﺎﺳـﺖ.
ﮔﻔﺖ: ﺗﺮﺳﻴﺪى؟ ﮔﻔﺘﻢ: ﻧﻪ. ﺑﻌﺪ ﻓﻬﻤﻴﺪم آن ﻓﺮدى ﻛﻪ ﻛﻴﻒ ﺣﺎوى اﻋﻼﻣﻴﻪﻫﺎ را از دﺳﺖ ﻣـﺎ ﻗﺎﭘﻴـﺪ، ﺑـﻪ
ﺳﻔﺎرش ﺧﺎدم اﻟﺸﺮﻳﻌﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﺮده اﺳﺖ.
ﺷﻬﻴﺪ اﻏﻠﺐ اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖﺧﻮد را ﺻـﺮف ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻛﺘـﺎب ﻣـﻰﻛـﺮد؛ ﻛﺘﺎﺑﻬـﺎى ﺷـﻬﻴﺪ ﻣﻄﻬـﺮى، دﻛﺘـﺮ
ﺷﺮﻳﻌﺘﻰ، ﻫﺎﺷﻤﻰﻧﮋاد و ﺻﻤﺪ ﺑﻬﺮﻧﮕﻰ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ و ﺗﻮﺟﻪ او ﺑﻮد. ﺷﻬﻴﺪ در اﻳﻦ زﻣﺎن ﻋﻼﻗﻪ ﻓﺮاواﻧـﻰ ﺑـﻪ
ﺧﻠﺒﺎﻧﻰ داﺷﺖ و در ﺳﺎل 1360، ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ آﻣﻮزش ﻓﻨﻮن ﺧﻠﺒﺎﻧﻰ رﻓﺖ و دورهﻫﺎﻳﻰ را ﮔﺬراﻧﺪ.
ﺗﺤﻮﻟﻰ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب در ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ، وى را ﺟﺬب ﺳﭙﺎه و ﺟﺒﻬﻪ ﻛﺮد و ﻧﻴﺎز ﺟﺒﻬﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد
اﻓﺮاد ﻛﺎرآﻣﺪى ﭼﻮن او، وى را ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﺮد.
ﻣﺤﻤﺪﻣﻬﺪى در 4 ﺑﻬﻤﻦ 1358، ﺑﻪ ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻰﭘﻴﻮﺳﺖ و در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﺎن ﺑـﻮد ﻛـﻪ
ﻳﻚ دوره آﻣﻮزﺷﻰ ﺳﻰ و ﭘﻨﺞ روزه را در ﺳﻌﺪآﺑﺎد ﺗﻬﺮان و ﻳﻚ دوره ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻰ را ﻧﻴﺰ ﮔﺬراﻧـﺪ. آﻧﮕـﺎه در
ﺳﭙﺎه، ﺑﻪ ﺳﻤﺘﻬﺎى رﺋﻴﺲ دﻓﺘﺮ، ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﺧﻠﻰ ﺳﺘﺎد ﻣﻨﻄﻘﻪ 4 ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪ، ﻟﻴﻜﻦ ﻧﺘﻮاﻧـﺴﺖ
ﻣﺎﻧﺪن در ﭘﺸﺖ ﺟﺒﻬﻪ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ و اواﻳﻞ ﻣﻬﺮ ﻣﺎه ﺳﺎل 1360 ﺑﻪ ﺧﻮزﺳﺘﺎن رﻓﺖ. وى در ﺑﺴﻴﺎرى از
ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻬﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮد؛ از آن ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻰﺗﻮان ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻃﺮﻳﻖاﻟﻘﺪس را ﻧﺎم ﺑﺮد ﻛﻪ ﺑﺮاى آزادﺳـﺎزى ﺑـﺴﺘﺎن
اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ. وى از دى ﻣﺎه ﺳﺎل 1360، در ﺳﻤﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺗﻴﭗ 21 اﻣﺎم رﺿﺎ(ع) ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪ. و
از آن ﭘﺲ در ﻳﻜﻰ از ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﺒﺮدﻫﺎى اﻳﺮان و ﻋﺮاق، در ﺟﺒﻬﻪ ﺑﺴﺘﺎن و ﺑﻪ ﺧـﺼﻮص ﺗﻨﮕـﻪ ﭼﺰّاﺑـﻪ،
ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺖ. در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﻨﮕﻪ ﭼﺰّاﺑﻪ، ﻳﻜﻰ از ﻃﺮّاﺣﺎن ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻮد و ﺑﺮ اﺛﺮ ﻛﻤﻰ ﻧﻴـﺮو، ﺧـﻮد از اﻳـﻦ
ﺗﺎﻧﻚ ه آن ﺗﺎﻧﻚ ﻣﻨﺘﻘﻞﻣﻰﺷﺪ ﺗﺎ ﺗﺤﺮّك در ﻫﻤﻪ ﺧﻄﻮط ﻣﺤـﻮر ﺣﻤﻠـﻪ ﻣﺤـﺴﻮس ﺑﺎﺷـﺪ. ﭘـﺲ از آن
ﺷﻬﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪﻣﻬﺪى، ﺑﺎر دﻳﮕﺮ در ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻰ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻋﺮاﻗﻰ، ﺑﺎ رﻣﺰ ﻳﺎ ﻣﻮﻟﻰ ﻋﻠﻰ(ع) ﺷﺮﻛﺖﻛﺮد.
ﺑﺎ ﺷﺮوع ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس، او ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺗﻴﭗ 21 اﻣﺎم رﺿﺎ(ع) اﺑﺘـﺪا ﺑـﻪ ﺟﺒﻬـﻪ ﻃـﺮاح و ﺳـﭙﺲ در
ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻌﺪى ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪﺧﻮﻧﻴﻦﺷﻬﺮ رﻓﺖ.
ﺧﻮاﻫﺮش در ﻣﻮرد رﻓﺘﺎر او ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻴﻦ ﺑﻮد و در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻓﺮادى ﻛـﻪ ﻧﻈـﺮات ﻣﺨـﺎﻟﻒ در
راﺳﺘﺎى اﻧﻘﻼب ﺑﻴﺎن ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ، ﻧﺮم ﺑﻮد و ﻣﺪارا ﭘﻴﺸﻪ ﻣﻰﻛﺮد. ﮔﺎﻫﻰ اوﻗﺎت ﻣـﻰدﻳـﺪم ﻛـﻪ ﻧﻤـﺎز ﺷـﺐ
ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ. او ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺑﻮد و اﻣﺮ واﻟﺪﻳﻦ را اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻰﻛﺮد. در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﺎرى ﻛﻪ ﺑـﺮاﻳﺶ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻰدادﻳـﻢ
ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺸﻜّﺮ ﻣﻰﻛﺮد و اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﺑﺎرز اﺧﻼﻗﻰ او ﺑﻮد.
ﻳﻜﻰ از دوﺳﺘﺎن ﺷﻬﻴﺪﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: او ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﺣﺎل ذﻛﺮ ﺑﻮد. ﮔﺎﻫﻰ ﻛﻪ ﺻﺤﺒﺘﻬﺎى ﻣﺘﻔﺮّﻗﻪ ﻣﻰﻛـﺮدم،
ﻣﻰﮔﻔﺖ: ﺳﻴﺪ، ﺑﻬﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻤﺘﺮ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ذﻛﺮ ﺧـﺪا ﺑﭙـﺮدازﻳﻢ. در ﻛﻠﻴـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎى
ﻣﺬﻫﺒﻰ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﺮد. ﺷﺒﻰ ﺟﻠﺴﻪ ﻗﺮآن داﺷﻴﻢ، ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﻣﺎ زﻧﮓ زد و ﮔﻔـﺖ: اﮔـﺮ ﺑـﺎ دوﭼﺮﺧـﻪ ﺑـﻪ
ﺟﻠﺴﻪ ﻣﻰروى ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﻴﺎ. وﻗﺘﻰ ﺑﻪ درِ ﻣﻨﺰﻟﺸﺎن رﻓـﺘﻢ، دﻳـﺪم ﺳـﺮﻣﺎﺧﻮرده و ﻣـﺮﻳﺾ اﺳـﺖ.
ﮔﻔﺘﻢ: ﺷﻤﺎ ﻣﺮﻳﺾ ﻫﺴﺘﻴﺪ، اﻣﺸﺐ ﺑﻪ ﺟﻠﺴﻪ ﻧﻴﺎﻳﻴﺪ. ﮔﻔﺖ: ﺟﺎى ﺧﺎﻟﻰ ﻣـﺎ را ﭼـﻪ ﻛـﺴﻰ در اﻳـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ
ﺟﻠﺴﺎت ﭘﺮ ﻣﻰﻛﻨﺪ. ﺷﻬﻴﺪﻫﻤﻴﺸﻪ دوﺳﺘﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اول وﻗﺖ و ارزش ﮔﺬاﺷﺘﻦﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﻬﺪا
ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻰﻛﺮد. او ﻫﻔﺘﻪاى دوﺑﺎر ﺑﻪ ﺣﺮم ﻣﺸﺮّف ﻣﻰﺷﺪ. اﮔﺮ ﺧﺎرج از اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻋـﺎزم ﺣـﺮم ﻣـﻰﺷـﺪ،
ﻣﻰﻓﻬﻤﻴﺪم ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻠﻰ دارد و ﺑﺮاى ﺗﺴﻜﻴﻦ روﺣﻰ ﺑﻪ ﺣﺮم ﭘﻨﺎه ﻣﻰﺑﺮد.
ﻳﻜﻰ از دوﺳﺘﺎن او ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﺴﺘﻤﻨﺪان ﺑﻮد؛ او ﺑﺮاى ﭘﻴﺮزﻧﻰ ﻛﻪ ﺳﻘﻒ ﺧﺎﻧﻪاش رﻳﺨﺘـﻪ
ﺑﻮد، در ﻫﻮاى ﮔﺮم، روزى ﭘﺎﻧﺰده اﻟﻰ ﺷﺎﻧﺰده ﺳﺎﻋﺖ ﻛﺎر ﺳﺨﺖ و ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎى ﺑﻨّﺎﻳﻰ اﻧﺠﺎم ﻣـﻰداد ﺗـﺎ
ﺳﻘﻒ ﻓﺮو رﻳﺨﺘﻪ ﺑﻴﻮه ﻧﺎﺗﻮاﻧﻰ را ﺗﺮﻣﻴﻢ ﻛﻨﺪ.
ﻳﻜﻰ از دوﺳﺘﺎن او ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ: ﻫﺮ وﻗﺖ او را ﻣﻰدﻳﺪم، ﻳﺎد ﺣﻀﺮت ﺣﻤﺰه(ع) ﻣـﻰاﻓﺘـﺎدم. آن ﻗـﺪر ﺑـﺎ
ﺻﻼﺑﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺸﻜﻼت ﭘﺎﻳﺪارى ﻣﻰﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻰﻛﺮدﻳﻢ. ﮔـﺎﻫﻰ ﭘـﺸﺘﻢﻣـﻰﻟﺮزﻳـﺪ از اﻳﻨﻜـﻪ
ﭼﻄﻮر ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ ﻫﻤﻪﻗﺪرت را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ داده اﺳﺖ؟
ﻳﻜﻰ از دوﺳﺘﺎن ﺷﻬﻴﺪﭼﻨﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮهاى را از او ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: ﻗﺮار ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ ﺑﻮد. ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﻦ آﻣـﺪ
و ﮔﻔﺖ: ﺑﺎ ﻣﻴﺮزاﺋﻰ(2) ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺧﺎك ﻋﺮاق ﺑﺮوﻳﻢ. ﻣﺎ ﻟﺒﺎس ﻋﺮاﻗﻰ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑـﻮدﻳﻢ،
ﺷﻬﻴﺪ ﻛﻤﻰ ﻋﺮﺑﻰ ﻣﻰداﻧﺴﺖ. در ﺣﻴﻦ ﻋﻜﺲﺑـﺮدارى و ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻰ، ﺷـﻬﻴﺪﻣـﺮا ﺻـﺪا زد، ﺑـﻪ
ﻃﺮﻓﺶ رﻓﺘﻢ. ﮔﻔﺖ: ﻣﮕﺮﺻﺪاى اذان را ﻧﻤﻰﺷﻨﻮى؟ ﮔﻔﺘﻢ: ﺧﻴـﺮ. ﮔﻔـﺖ: ﭼـﺮا، ﺻـﺪاى اذان ﺑـﻪ ﮔـﻮش
ﻣﻰرﺳﺪ. ﻣﻦ از روﺷﻨﺎﻳﻰﻫﻮا ﻓﻬﻤﻴﺪم ﻛﻪ وﻗﺖ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ، وﻟﻰ او ﺻﺪاى اذان را از درون ﺧﻮد ﻣﻰﺷﻨﻴﺪ.
در ﻫﻤﺎن ﺣﺎل ﻛﻪ آب ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ، آب رادﻳﺎت ﻣﺎﺷﻴﻦ را ﻛﻤﻰ ﺧﺎﻟﻰ ﻛﺮدﻳﻢ و ﺳﻪ ﻧﻔﺮى ﺑﺎ آﺑﻰ ﺣـﺪود دو
ﻟﻴﻮان وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ. ﺑﻪ ﻃﻮرى ﻛﻪ آﺑﻰ ﻛﻪ از دﺳﺖ ﻣﻦ ﻣﻰرﻳﺨﺖ، ﻣﻴﺮزاﺋﻰ آن را از ﻫﻮا ﻣﻰﮔﺮﻓـﺖ و ﺑـﺎ
آن وﺿﻮ ﻣﻰﺳﺎﺧﺖ. ﺑﻌﺪ از اﺗﻤﺎم وﺿﻮ ﻧﻤﺎز را در آن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭘﺮ ﺧﻄﺮ ﺑﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮدﻳﻢ.
ﭘﺪر ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ: ﻳﻚﻫﻔﺘﻪ ﻗﺒﻞ از ﺷﻬﺎدت ﺑﻪ ﻣﺸﻬﺪ آﻣﺪ. ﮔﻮﻳﻰ از ﺷﻬﺎدت ﻗﺮﻳﺐ اﻟﻮﻗـﻮﻋﺶ ﺧﺒـﺮ
داﺷﺖ. ﺗﻤﺎم وﺳﺎﻳﻞ اﺗﺎﻗﺶ را ﺑﺎ ﻳﺎدداﺷﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮده ﺑﻮد. آﻧﭽﻪ ﻣﺘﻌﻠّـﻖ ﺑـﻪ ﺳـﭙﺎه ﺑـﻮد ﺑـﺎ ﺑﺮﭼـﺴﺐ
ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﭙﺎه ﺑﺮﮔﺮداﻧﻴﻢ. ﻣﻮﺗﻮرى ﺧﺮﻳﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﺎل 1360
و ﺗﺮورﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در آن زﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﺪ، از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻰﻛـﺮد. وﺻـﻴﺖ ﻛـﺮد ﻣﻮﺗـﻮرش را ﺑﻌـﺪ از
ﺷﻬﺎدﺗﺶ ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ اﻫﺪا ﻛﻨﻨﺪ. ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻓﻬﻤﻴﺪﻳﻢ از آن ﻣﻮﺗـﻮر در ﺟﺒﻬـﻪ ﺑـﺮاى ﺣﻤـﻞ ﻣﺠـﺮوح اﺳـﺘﻔﺎده
ﻣﻰﻛﺮده اﻧﺪ. در روز ﻋﻴﺪ ﻣﺒﻌﺚ، ﻳﻌﻨﻰ روز ﺷﻬﺎدﺗﺶ، ﺑﺮاى ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺻﺒﺢ ﺣﺎﺿـﺮ ﻧـﺸﺪ. و ﺧـﻮد ﺑـﻪ
ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ در ﻣﺤﻠﻰ دور ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪ. ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺑﻘﻴﻪ ﻧﺨﻮرد و ﮔﻔﺖ: ﻣـﻰﺧـﻮاﻫﻢﺻـﺒﺤﺎﻧﻪ را از دﺳـﺖ
ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ(ص) در ﺑﻬﺸﺖ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻢ. ﻳﻚ ﺳﻴﺐ ﺑﻪ وى ﺗﻌﺎرف ﻛﺮدﻧـﺪ، ﻧﺨـﻮرد و ﮔﻔـﺖ: ﻣـﻰﺧـﻮاﻫﻢ در
ﺑﻬﺸﺖ ﺗﻨﺎول ﻛﻨﻢ.
ﻳﻜﻰ از دوﺳﺘﺎن ﺷـﻬﻴﺪ آﺧـﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈـﺎت ﺑـﻮدن ﺑـﺎ او را ﭼﻨـﻴﻦ ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ: ﺷـﺐ ﻋﻤﻠﻴـﺎت
ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس ﺑﻮد. ﻧﺰدﻳﻜﻴﻬﺎى ﺻﺒﺢ ﻧﺰد ﻣﻦ آﻣﺪ و ﮔﻔـﺖ: ﺗـﻮ را ﺑـﺮاى ﺣـﻀﻮر در ﺧـﻂّ ﻣﻘـﺪم اﻧﺘﺨـﺎب
ﻛﺮدهام. ﮔﻔﺘﻢ: ﭼﻪ ﻋﺠﺐ! ﻣﺮا آدم ﺣﺴﺎب ﻛﺮدﻳﺪ. ﮔﻔﺖ: ﺗﻮ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﺠـﺮوح ﺷـﺪهاى، ﻫﻨـﻮز ﻫـﻢ اﻳـﻦ
ﮔﻮﻧﻪ ﺳﺨﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ؟ در ﻫﻨﮕﺎم اﻋﺰام ﺑﺎ ﺣﺴﺮت ﮔﻔﺖ: اى راﻫﻴﺎن ﻋﺸﻖ، ﻣﺎ را از دﻋﺎى ﺧﻴـﺮ ﻓﺮاﻣـﻮش
ﻧﻜﻨﻴﺪ. ﺑﻌﺪ از ﻋﻤﻠﻴﺎت در ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﻣﺠﺮوح ﺑﻮدم، ﻣﺮا ﺑﺎ ﻫﻠﻴﻜﻮﭘﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﻬﺪﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ. داﺧـﻞ ﻫﻠﻴﻜـﻮﭘﺘﺮ
ﻋﺪه اى ﺷﻬﻴﺪ و ﻣﺠﺮوح دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺑﻮد. ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﺧﻮدم را ﺑﻪ ﻃﺮف ﻳﻜﻰ از ﺗﺎﺑﻮﺗﻬﺎ ﻛﺸﺎﻧﺪم و روى ﺟﻨﺎزه
را ﻛﻨﺎر زدم، ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺧﻮدم را ﺑﺎ ﭼﻬﺮه ﺷﻬﻴﺪ ﺧﺎدم اﻟﺸﺮﻳﻌﻪ روﺑﻪ رو دﻳﺪم، ﮔﻮﻳﻰ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﻄﺎب ﻣﻰﻛﺮد و
ﻣﻰﮔﻔﺖ: دﻳﺪى ﺑﺎﻷﺧﺮه ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺮﺧﺼﻰ ﻣﻰروﻳﻢ.
ﺷﻬﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪﻣﻬﺪى ﻛﻪ در روز ﺟﻤﻌﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد، در روز ﺟﻤﻌﻪ 31 اردﻳﺒﻬﺸﺖ 1361، در ﺳﺎﻟﺮوز
ﺑﻌﺜﺖ رﺳﻮل اﻛﺮم(ص)، ﺑﺮاﺛﺮ اﺻﺎﺑﺖ ﺗﺮﻛﺶ ﺧﻤﭙﺎره ﺑﻪ ﺳـﺮ در ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺣـﺴﻴﻨﻴﻪ، ﻫﻨﮕـﺎم ﺳﺮﻛـﺸﻰ ﺑـﻪ
ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪ و در روز ﺟﻤﻌﻪ - ﻛﻪ ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ روز ﭘﺎﺳـﺪار ﺑـﻮد - ﭘﻴﻜـﺮ ﻣﻄﻬـﺮ او در اﻳـﻮان
ﻃﻼى ﺻﺤﻦ ﻣﻄﻬﺮ اﻣﺎم رﺿﺎ(ع) ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮده ﺷﺪ.
