شبهه

شبهه:

همانطور که قبلاً گفته شد، منظور از «تَدْعُوا»، «تَدْعُونَ»، «تَدْعُ» در آیات مذکور به معنای «عبادت و پرستش» هستند زیرا این معانی از تعابیری همچون «مَعَ الله» (همراه با خدا) و «مِنْ دُونِ اللَّهِ» (غیر از خدا) روشن می شود.

جهت خواندن توضیحات بیشتر، به پست قبلی مراجعه شود!

اما برخی از دوستان می فرمایند «تَدْعُونَ» همیشه به معنای پرستش نیست و گاهی به معنای خواندن می آید، همچون آیه زیر:

يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَيُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُّسَمًّى ذَٰلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ وَالَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِهِ مَا يَمْلِكُونَ مِن قِطْمِيرٍ ۝ إِن تَدْعُوهُمْ لَا يَسْمَعُوا دُعَاءَكُمْ وَلَوْ سَمِعُوا مَا اسْتَجَابُوا لَكُمْ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكْفُرُونَ بِشِرْكِكُمْ وَلَا يُنَبِّئُكَ مِثْلُ خَبِيرٍ ⁽¹⁾

ترجمه: خداست که شب را درون پرده روز پنهان سازد و روز را درون پرده شب، و خورشید و ماه را مسخّر کرده که هر یک به مقدار معیّن و مدار خاصی می‌گردند، اوست خدای آفریننده و پروردگار شما، که همه ملک هستی از اوست، و به غیر او معبودانی که به خدایی می‌خوانید در جهان دارای پوست هسته خرمایی نیستند ۝ اگر آنها را بخوانید، خواندنتان را نمی شنوند و اگر [بر فرض محال] بشنوند، پاسختان را نمی دهند، و روز قیامت شرک شما را انکار می کنند؛ و هیچ کس مانند [خدای] آگاه تو را [از حقایق] خبردار نمی کند.

پاسخ:

ما هم می پذیریم که «تَدْعُونَ» در این آیه به معنای خواندن است اما یک نکته باید روشن شود که دوستان از آن غافل بوده اند!

این دوستان دقت نکرده اند که بت پرستان برای بتهایشان، استقلال در فعل و تصرف قائل هستند و در واقع شأن خدایی به آنها عطا کرده اند و آنان را خدا می پندارند و این بسیار واضح است که درخواستشان از بت ها و خواندن آنها، به منزلۀ پرستش است!

ما نیز وقتی خداوند را می خوانیم، در واقع خدا را عبادت کرده ایم!! مگر چنین نیست؟

قَالَ الْإمامُ الصّادِقُ عَلَيْهِ السَّلَام : الدُّعاءُ هُوَ الْعِبادَةُ. ⁽²⁾
ترجمه: دعا همان عبادت است.

همچنین این روایت در کتب اهل سنت از حضرت پیامبر (ص) روایت شده است. ⁽³⁾

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَسَلَّمَ : الدُّعَاءُ مُخُّ العِبَادَةِ. ⁽⁴⁾
ترجمه : دعا روح و مغز عبادت است.

قَالَ الْإمامُ الْباقِرُ عَلَيْهِ السَّلَام : أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ الدُّعَاءُ. ⁽⁵⁾
ترجمه: برترين عبادت دعاست.

این روایت در کتب اهل سنت از قول ابن عباس نقل شده است. ⁽⁶⁾

بنابراین، خواندن هر کسی و هر چیزی که برای او استقلال در فعل و تصرف قائل شویم ، در واقع او را خدا پنداشته ایم و مسلماً چنین خواندنی، پرستش و شرک خواهد بود. و اين معنا هيچ گونه ربطي به توجه و خواستن از اولياي الهي و استغاثه و استعانت از آنان ندارد، زيرا با اعتقاد به الوهيت و يا ربوبيت آنان همراه نيست.

اشکال : ما می دانیم که بتها نمی شنوند، اما در این آیه خداوند از شنود آنها صبحت کرده است و می فرماید « إِن تَدْعُوهُمْ لَا يَسْمَعُوا دُعَاءَكُمْ وَلَوْ سَمِعُوا مَا اسْتَجَابُوا لَكُمْ » لذا مقصود آيه بتها نیست!!

پاسخ: این نظریه باطل است زیرا خداوند، خطاب را با «وَلَوْ سَمِعُوا» کامل کرده است و می دانیم که «لَوْ» در عربی به فرض محال اطلاق می شود. یعنی خداوند می فرماید اگر بر فرض محال بشنوند، پاسختان را نمی دهند.

نکته بسیار مهم:

جالب این است که در پایان آیه، جملۀ « يَكْفُرُونَ بِشِرْكِكُمْ» آمده و بحث از شرک شده و این نتیجه اش آشکار و واضح است زیرا ثابت می کند که مراد از «تَدْعُونَ» ، همان پرستش که ملازم با شرک است.

پی نوشت ها:
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

(1) - سورۀ فاطر، آیات 13و14.

(2) - اصول كافى، ج 2، ص 467، ح 5 و 7؛ وسائل الشيعة، ج 7، أبواب الدعاء ، ب 1، ص 23، ح 2.

(3) - سنن الترمذی، ج 5، ص 61، ح 2969 و ص 227 ح 3247 و ص 316 ح 3372، الناشر: دار الغرب الإسلامي - بيروت ؛ سنن ابن ماجه، ج 2، کتاب الدعاء، ب 1، ص 1258، ح 3828، الناشر: دار إحياء الكتب العربية ؛ سنن ابی داود، ج 2، ص 76، ح 1479، الناشر: المكتبة العصرية، صيدا – بيروت.

(4) - محمد بن عيسى الترمذي (المتوفى: 279هـ)، سنن الترمذي ، ج 5، أبواب الدعوات، ب 1، ص 316؛ ح 3371، المحقق: بشار عواد معروف، الناشر: دار الغرب الإسلامي – بيروت، سنة النشر: 1998 م؛ الشيخُ مُحمّدْ بن الحسن الحُر العاملي (المتوفى سنَة 1104 هـ) ، وسائل الشيعة، ج 7، ص 27، المحقق ونشر: مؤسّسة آل البيتِ عليهم السلام لإحياء التُّراثِ، الطبعة: الاُولى ـ جمادى الثانية 1409 هـ . ق. الشيخ محمد باقر المجلسى، بحار الأنوار، ج 90، ص 300، الناشر : مؤسسة الوفاء – بيروت.

(5) - اصول كافى، ج 2، ص 466، ح 1؛ وسائل الشيعة، ج 7، أبواب الدعاء ، ب 3، ص 30، ح 1 و ص 31، ح 7.

(6) - تفسیر الکشاف للزمخشری، ج 4، ص 180، دار النشر : دار إحياء التراث العربي – بيروت؛ تفسير روح المعاني للآلوسي، ج 24، ص 81، الناشر: دار إحياء التراث العربي ــ بیروت؛ فيض القدير للمناوي، ج 1، ص 701، ح 1129؛ الناشر : دار الكتب العلمية ــ بيروت؛ کنز العمال للمتقي الهندي، ج 2 ، ص 64، ح 3134، الناشر: مؤسسة الرسالة ــ بيروت.