نوای محلی بختیاری

تش دل: طبیب دردلم

ترجمه فارسی و متن ترانه طبیب دردلم از آقای کوروش اسدپور

بیو طبیب دردلم، دوباره تو گرهتمه
تونه تحمل ایکنم، دلمه گرو گرهتمه

بیو تا سیر ببینمت، بلکه بمونی من دلم
ایقد نشستی من دلم، که تو بلا گرهتمه

ای تو بریده کمرم، ***
درخت سوزی بیدمه، ***

مو خار خشک کنگرم، که باد ایا و ایبرم
برف پاییز اومه وه ریم، جونمه وه لو گرهتمه

مو کوگ زرد رشته یم، فلک دو بالمه اشکناد
زیر درخت بنیو، بو بنیو گرهتمه

طبیب دردهایم

بیا ای طبیب دردهایم، دوباره تب گرفته ام
تب رو تحمل می کنم، دلم رو گرو گرفته ام

بیا تا سیر ببینمت، بلکه بمونی توی دلم
اینقدر نشستی توی دلم، که تب و بلا گرفته ام

این تب بریده است کمرم رو، ***
درخت سبزی بوده ام، ***

من خار خشک کنگر (نام گیاهی) هستم، که باد میاد و می بَرَدَم
برف پاییز اومد به روی من، جونم رو به لب گرفته ام

من کبک زرد رشتی هستم، فلک دو بالم رو شکست
زیر درخت بن، بوی بن گرفته ام

مال کنون :  

آقای کوروش اسدپور

بل بنالم ز روزگار وای ز روزگار ای خدا ز باد پوهیز
مال کنون وای اووه رسید وای اووه رسید ای خدا دل نیگره لیز

ای خدا صوری بم بده صوری بم بده ای خدا ایمون محکم
مال کنون سرومه نهاد سرومه نهاد ای خدا به زونی غم

لوه هشکم منه تنگ وه جاوارگه هاتون
بخت مو چی کوچوکه سیه چاله هاتون

غم اوی پاهیزم اوی پاهیزم اوی ای خدا دل دردمنده
دل مو چی یه چال سرد چی یه چال سرد ای خدا من وارگه منده

چی بوته هشک پوییزی هشک پوییزی ای خدا وستم وره باد
باد کندم منه وارگه تون منه وارگتون ای خدا سر داد و بیداد

بی تو مال کنون غم با تو چی باهارم
ایل به وار مال به گدار بیو وادیارم

اسب خوب وای تفنگ خوب وای تفنگ خوب ای خدا پیای کاری
*** ای ولا به بختیاری

مو کر وای زرده کوهم وای زرده کوهم ای خدا عاشق شکالم
*** عزیزم ایای به مالم

برخاستن مال (کوچ)

بذار بنالم از روزگار؛ وای از روزگار؛ ای خدا از باد پاییز
وقت کوچ وای اومد رسید، وای اومد رسید، ای خدا دل نمی گیره آروم و قرار

ای خدا صبری بهم بده، صبری بهم بده، ای خدا ایمان محکم [بهم بده]
کوچ مال سرم رو گذاشت، سرم رو گذاشت ای خدا به زانوی غم

لب خشکم توی تنگه (محل بین دو کوه) در جاوارگه هاتون (جاوارگه = محل زندگی)
بخت من مثل سنگ سیاه توی چاله هاتون (چاله = جای روشن کردن آتش)

غم اومد، پاییزم اومد، پاییزم اومد، ای خدا دل دردمند است
دل من مثل یک چاله ی سرد (اجاق خاموش) مثل یک چاله ی سرد، ای خدا توی وارگه مونده است

مثل بوته ی خشک پاییزی، خشک پاییزی، ای خدا افتادم توی باد
باد [از جا] کندم توی وارگه تون، توی وارگتون، ای خدا سر داد و بیداد

بی تو مال کنون غم، با تو مثل بهار هستم
«ایل به وار مال به گدار» (1)، بیا پیشم

اسب خوب، وای تفنگ خوب، وای تفنگ خوب، ای خدا مردِ کاری (اهل کار)
*** ای ولله به بختیاری

من پسر (زاده ی) «زرد کوه» هستم (از کوه های منطقه ی بختیاری)،
وای «زرد کوه» هستم، ای خدا عاشق شکار هستم
*** عزیزم می آیی به مال من

(1)  ایل و مال: از تقسیم بندی های عشایر هستند که ایل بزرگترین و مال کوچکترین رده (شامل 2 تا 10 خانوار) است.
وار: جایی است که برای اسکان ایل، سیاه چادر را می بندند؛ در واقع محل اسکان ایل است.
گدار: محل کم عمق رودخانه است که انسان و حیوان بدون تجهیزات بتوانند از آن عبور کنند.
معنی کلی مصرع ممکن است در جریان و برقرار بودن زندگی باشد.

 لطفا  معنی قسمت های *** را که نویسنده بلد نیست بگویید.

رهمون دیره :

آقای کوروش اسدپور

اسم همزادم گله و اسم مالس مال گل
روز ایما شاد و خندون سال ایما سال گل

رهمون دیره رهمون دیره بینمون کهسار گل
اسب بیارین زین بیارین تا بریم دیدار گل

مال گل باغ باهاره، ایل گل صحرای گل
قوچ گله نِه بیارین تا کشیم دم پای گل

اسب بیارین زین بیارین تا سوار آبویم همه
سی رسیدن خذمت گل صد سوار خیلی کمه

ری گله افتو ندیده، مه بهار نامحرمه
آو رو تی پاکی گل جور تکه شونمه

جلد برین مُلا بیارین عقدسه جاری کنه
کیونوی مال آبو و آبروداری کنه

راهمان دور است

اسم همزادم گل است و اسم مالش (خانواده اش) مالِ گل
روز ما شاد و خندان؛ سال ما، سال گل

راهمون دوره راهمون دوره، بینمون کوهسار گل
اسب بیارین زین بیارین تا بریم دیدار گــُـل (معشوق)

مال گــُـل باغ بهار است؛ ایل گــُـل، صحرای گل است
قوچ گله رو بیارین تا بکشیم جلوی پای گــُـل

اسب بیارین زین بیارین تا سوار بشیم همه
برای رسیدن خدمت گــُل، صدتا سوارکار خیلی کم است

صورت گــُـل رو آفتاب ندیده، ماه بهار نامحرم است
آب رودخانه در برابر پاکی گــُـل، مثل چکه ای از شبنم است

زود برین مُلّا (آخوند) بیارین عقدش رو جاری کنه
کدبانوی خانواده بشه و آبروداری کنه

کوه آسماری از آقای کوروش اسدپور

کاشکی چی اور بهاری، پر کشم به بختیاری
بال اسپیدم کنم پهن، سر کُه آسماری

دلم ایخوا چی فرشته، به منه اورا نشینم
***، زرده سوزمه ببینم

پا بنم به کوه کلار، هی گل آستاره چینم
قرص مهه چی پیاله، به منه دستام ببینم

آی که آسماری، باهار بختیاری
غمه ایبری ز ویرم، شادی بجاس ایاری

دله مو چی دشت لاله، پر ز خین و لاله زاره
دی بیو که عمر کوتام، طاقت دیریت نداره

اره چی اور بهاری، سرکوه آسماری
تی به رهت اینشینه، تا بیای تو وادیاری

ار بیای تو وادیارم، دی غمی به دل ندارم
یه گلین گل آستاره، سی تو چینم و ایارم

وای تو به سردسیری، مو مینه گرمسیرم
وای غم دیری تو، دی کرده کور و پیرم

کوه آسماری

کاشکی مثل ابر بهاری، پر بکشم به منطقه ی بختیاری
بال سفیدم رو پهن کنم، روی کوه آسماری (از کوه های منطقه ی بختیاری)

دلم میخواد مثل فرشته، بین ابرها بشینم
***، «زردکوه» و «سبزکوه» ام رو ببینم (از کوه های منطقه ی بختیاری)

پا بذارم به کوه کــَـلار (از کوه های منطقه ی بختیاری)، هی گل ستاره بچینم
قرص ماه رو مثل پیاله ای، توی دستام ببینم

آی کوه آسماری، بهار بختیاری
غم رو می بری از یادم، شادی بجاش میاری

دل من مثل دشت لاله، پر از خون است و لاله زار است
دیگه بیا که عمر کوتاهم، طاقت دوری ات رو نداره

میره مثل ابر بهاری، روی کوه آسماری
چشم به راهت میشینه، تا بیای تو پیشمون

اگر بیای تو پیشم، دیگه غمی به دل ندارم
یک مشت گل ستاره، برای تو می چینم و میارم

وای تو در منطقه ی سردسیری، من توی منطقه ی گرمسیر هستم
وای غم دوری تو، دیگه کور و پیرم کرده

 لطفا ، معنی قسمت های *** را که نویسنده بلد نیست بگویید.

کاش ببینم هر روز تونه دم ریم بخندی

از آقای منوچهر زنگنه

کاش ببینم هر روز تونه دم ریم بخندی
بیوی بشنی ور دلم بار غم بوندی

لوخنده هات شیرینه
به هر دلی ایشینه
دل تو غم نبینه

تیم همش دیندا تونه؛ تو تیل ایبندی
کس نیگره سیم جا تونه؛ وقتی که سیم ایخندی

بالا بلند و پل کمند عین سول منگشت
دردت به جونم سیم بخند مثه کوگ منگشت

برگردان فارسی

کاش ببینم هر روز تو رو، جلوی روم بخندی
بیای بشنی نزدیکم، بار غم ببندی

لبخندهای تو شیرینه
به هر دلی میشینه
دل تو غم نبینه

چشمم همش دنبال توئه؛ تو چشماتو می بندی
کسی نمی گیره برام جای تو رو؛ وقتی که برام می خندی

بالا بلند و گیسو کمند عین درخت سَرو منطقه ی مُنگشت
دردت به جونم برام بخند مثل کبک منطقه ی مُنگشت

یه شو دلم غمین بی مه فکر نازنین بی

از آقای منوچهر زنگنه

یه شو دلم غمین بی
مه فکر نازنین بی

نشست وه کنج هونه
ایگشتَی تو رو بونه

دلم پره پر اوی
مندیرتم گراوی

مو چه کردم که ایطو
دلمه خین ایکنی
سی یه ناکس تو ایری
خوته رنگین ای کنی

ای آسمون بخت مو
کی ایرمنی مه سرش
شاه منگشت وری بیو
تو بکن در وه درش

عاشق عاشقم که
بعد یهووی ولم که
هیشکی خور نداره
چقد خین وه دلم که

مو چه کردم که خدا یونه آورد به سرم
یونه نادَی سره رم کرده بی در به درم

مر دلم مشک دوئه ایکنی آرو برش
کی ایدونه که دلم چه غمی وی به سرش

کشتمه سنگ سنگش دلم اویده رنگش
شیرم نداره زهله بیاهه وا نهنگش

برگردان فارسی

یه شب دلم غمگین بود
توی فکر نازنین بود

نشست به کنج خونه
گرفت تو رو بهونه

دلم پره پر شده
منتظرتم فرار کردی

من چیکار کردم که اینطور
دلم رو خون میکنی
برای یه ناکس تو میری
خودت رو رنگین میکنی

این آسمون بخت من
کی خراب میشی توی سرش
ای شاه منگشت پاشو بیا
تو بکن در به درش

عاشق عاشقم کرد
بعد یه دفعه ولم کرد
هیچکس خبر نداره
چقدر خون به دلم کرد

من چیکار کردم که خدا اینو آورد به سرم
اینو گذاشته سر راهم کرده است در به درم

مگه دلم مشک دوغه ***
کی میدونه که دلم چه غمی اومد به سرش

***
شیر هم نداره زهله بیاد نزدیکش

لطفا  معنی قسمت های *** را که نویسنده بلد نیست بگویید.

ترانه ظالم ظالم

از آقای منوچهر زنگنه

ظالم ظالم ظالم ای بی وفا ای ظالم
ظالم ظالم ظالم دادمت خدا ظالم

دیگه جواب بی وفایی پنج تیر پرونه
دیگه هر که بی وفا بید واس زنده نمونه

تا کی باید بنالم از درد بی کسی مو
والله دی نی گرم جا از ای دلواپسی مو

تو و هل کردی و رهدی دنیا سرم خرابه
داغت بنه چه کرده سیل کن دلم کبابه

نیبخشمت ای ظالم سی که تو بی وفایی
تی خم خیال ایکردم سی درد مو دوایی

تینا دلیل بیدن سی زنده بیدن مو
دونم تو برد ایوندی سر ره رسیدن مو

دیگه تازه بیدی نازلو نازته کشیدم
دیگه بی وفا دراومدی خم دل ات بریدم

برگردان فارسی

ظالم ظالم ظالم ای بی وفا ای ظالم
ظالم ظالم ظالم دادمت خدا ظالم

دیگه جواب بی وفایی «پنج تیر پرون» است
دیگه هر کس بی وفاست باید زنده نمونه

تا کی باید بنالم از درد بی کسی من
والله دیگه جا نمیگیرم (آروم و قرار ندارم) از این دلواپسی من

تو ول کردی و رفتی دنیا سرم خرابه
داغت ببین چه کرده نگاه کن دلم کبابه

نمی بخشمت ای ظالم چون که تو بی وفایی
پیش خودم خیال میکردم برای درد من دوایی

تنها دلیل بودن برای زنده بودن من
می دونم تو سنگ گذاشتی سر راه رسیدن من

دیگه تازه بودی نازنازی (کسی که ناز می کنه) نازت رو کشیدم
دیگه بی وفا دراومدی خودم دل ازت بریدم

آخی روزگار بریدیم از یارم

از آقای منوچهر زنگنه

آخی روزگار بریدیم از یارم
آخی روزگار گِله از تو دارم

مه شوگارم او تیا کالش بی
تمدار جونم زلفل زالش بی

شوگارم بی مه مهم بی آستاره
دنیا بی یارم سیم فایده نداره

تا کی بنالم ده تا کی بنالم
بختم سیاهه و اشکسته بالم

از دست کارات به کو که بنم سر
گوش فلک هم سر شانسم اوی کر

تا کی بنالم ز کارت زمونه
جونم اوی سرد وه دارت زمونه

دیگه دی بوا نمارکم بیاین بورینم
دیگه اَ کمر هوام کن اَ گل مبرینم

برگردان فارسی

آخه روزگار بریدیم (جدام کردی) از یارم
آخه روزگار شکایت از تو دارم

ماه شبم اون چشمای رنگیشه
تار و پود وجودم زلف های بورش هستند

شبم بی ماه؛ ماهم بی ستاره
دنیا بدون یارم برام فایده نداره

تا کی بنالم دیگه تا کی بنالم
بختم سیاهه و شکسته بالم

از دست کارهات به کدوم کوه بذارم سر
گوش فلک هم از شانس من شده کر

تا کی بنالم از کار تو ای زمونه
جونم شد سرد به دار تو ای زمونه

دیگه خانواده ی مادری نامبارکم بیاین ببرینم
دیگه از کوه پرتم کنید [اما] از گل نبریدم (جدایم نکنید)

التماس دعا